رجوع كنيد به ((تفسير نمونه )) جلد يازدهم , ذيل آيه 87 سوره ((حجر)). 1- نـقـل از ((تـفسيرالميزان )) جلد اول صفحه 37, البته به خاطر طولانى بودن حديث قسمتى از 2- آن ذكر شد.
((منافق )) از ماده ((نفق )) به معنى كانالها و نقب هائى است كه زيرزمين مى زنند تا براى استتار 3- يا فراراز آن استفاده كنند.
براى توضيح بيشتر رجوع كنيد به ((تفسير نمونه )) جلد دهم صفحه 120 و 349 .
4- براى شرح بيشتر اين معنى رجوع كنيد به ((تفسير نمونه )) ذيل آيه 12 سوره اعراف .
5- در ايـن كـه ((كـلمات )) و سخنانى كه خدا براى توبه به آدم تعليم داد چه سخنانى بوده است 6- به ((تفسير نمونه )) جلد اول ذيل همين آيه مراجعه فرمائيد.
در ايـنـكه ((عهد و پيمان خدا با يهود چه بوده )) رجوع كنيد به ((تفسير نمونه )) ذيل آيه 83 و 7- 84سوره بقره و آيه 12 سوره مائده .
كـلمه ((شفاعت )) از ريشه ((شفع )) به معنى (جفت ) و ((ضم الشى الى مثله )) گرفته شده و 8- نـقـطـه مـقابل آن ((وتر)) به معنى تك و تنها است , سپس به ضميمه شدن فرد برتر و قويتر براى كمك به فردضعيفتر اطلاق گرديده است .
شرح اين ماجرا در سوره اعراف از آيه 142 به بعد, و در سوره ط ه آيه86 مشروحا خواهد آمد .
9- تـوضـيح بيشتر اين سرگذشت عجيب و نكته هاى آموزنده آن را در ((تفسيرنمونه )) ذيل آيه 10- 155,سوره اعراف مطالعه فرماييد.
قاموس كتاب مقدس , ص 612 .
11- قاموس كتاب مقدس (مستر هاكس ), ص 483 .
12- در اين كه ((صابئان )) چه كسانى هستند و عقايد آنها چيست ؟ رجوع كنيد به ((تفسيرنمونه )) 13- جلداول , ذيل همين آيه .
((سـحـر)) نوعى اعمال خارق العاده است كه آثارى از خود در وجود انسانها به جا مى گذارد 14- وگاهى يكنوع چشم بندى و تردستى است , و گاه تنها جنبه روانى و خيالى دارد.
((نـسـخ )) از نـظـر لـغـت به معنى از بين بردن و زائل نمودن است , و در منطق شرع , تغيير 15- دادن حكمى و جانشين ساختن حكم ديگر به جاى آن است .
منظور از ((اعشار)) و ((اخماس )) تقسيماتى كه در قرآن مى شود مانند: تقسيم به سى جز و يا 16- هرجز به چهار حزب و امثال آن است .
پـيـرامون ((فلسفه تحريم گوشتهاى حرام )) به بحث جالبى كه در ((تفسيرنمونه )) جلداول 17- ذيل همين آيه آمده است رجوع كنيد.
(اطل ) به معنى زايل و از بين رونده است .
18- انجيل متى باب پنجم , شماره 39 .
19- بـراى شرح بيشتر رجوع كنيد به ((تفسيرنمونه )) ذيل آيه 103 سوره انعام و ((پيام قرآن )) جلد 20- 4,صفحه 221 تا 250.
آيه 34, سوره اسرا و آيه 10, سوره نسا .
21- ((صـنـدوق عهد)) يا ((تابوت )) همان صندوقى بود كه مادر موسى او را در آن نهاد و به دريا 22- افـكـنـدو هـنـگامى كه به وسيله عمال فرعون از دريا گرفته شد و موسى را از آن بيرون آوردند هـمچنان دردستگاه فرعون نگاهدارى مى شد و سپس به دست بنى اسرائيل افتاد, بنى اسرائيل اين صـنـدوق خاطره انگيز را محترم مى شمردند و به آن تبرك مى جستند, موسى در واپسين روزهاى عـمـر خـود الواح مقدس را كه احكام خدا بر آن نوشته شده بود به ضميمه زره خود و يادگارهاى ديگرى در آن نهاد, و به وصى خويش ((يوشع بن نون )) سپرد به اين ترتيب اهميت اين صندوق در نـظـر بنى اسرائيل بيشتر شد, ولذا در جنگها آن را با خود مى بردند و اثر روانى و معنوى خاصى در آنها مى گذارد ولى تدريجا مبانى دين آنها ضعيف شد, و دشمنان بر آنها چيره شدند و آن صندوق را از آنـهـا گرفتند اما ((اشموئيل )) به آنهاوعده داد كه صندوق عهد به عنوان يك نشانه بر صدق گفتار او به آنها باز خواهد گشت .
سوره حجرات آيه 9 .
23- بـراى شـرح بـيـشـتر در باره زيانهاى رباخوارى به كتاب ((خطوط اساسى اقتصاد اسلامى )) 24- نوشته آية اللّه مكارم شيرازى مراجعه فرمائيد.
به معنى نفرين كردن دو نفر به يكديگر است بدين ترتيب كه افرادى كه با هم گفتگو در باره 25- يك مساله مهم مذهبى دارند در يك جا جمع شوند و به درگاه خدا تضرع كنند و از او بخواهند كه دروغگورا رسوا سازد و مجازات كند.
شرح جامع پيرامون ((آيه مباهله )) را در ((تفسيرنمونه )) ذيل همين آيه مطالعه فرماييد .
26- ((اوقيه )) يك دوازدهم رطل , معادل هفت مثقال است .
27- عرق النسا يك نوع بيمارى عصبى است كه امروز به آن ((سياتيك )) مى گويند .
28- مشروح ماجراى احد را ذيل همين آيه در ((تفسيرنمونه )) مطالعه فرماييد .
29- بـحـث جـالـبـى كـه پـيـرامون ((تعدد همسر)) در ذيل همين آيه در ((تفسيرنمونه )) آمده , 30- مطالعه فرماييد.
انجيل متى باب 19 شماره 23 .
31- شرح سرگذشت ((اصحاب سبت )) در سوره اعراف ذيل آيه 163 خواهد آمد .
32- در مورد تحريم طيبات رجوع كنيد به سوره انعام (6) آيه 146 .
33- ((مائده )) در اصل به طبقى گويند كه در آن غذا باشد .
34- ((انعام )) جمع ((نعم )) به معنى شتر و گاو و گوسفند است .
35- پـيـرامـون ((فلسفه وضو, تيمم و غسل )) بحث جالبى كه در ((تفسيرنمونه )) ذيل همين آيه 36- آمده ,مطالعه فرماييد.
در بـاره مـعـنى ((روح القدس )) رجوع كنيد به ((تفسيرنمونه )) جلد اول , ذيل آيه 87 سوره 37- بقره .
و اين همان عقيده ارباب انواع مى باشد كه در يونان قديم نيز وجود داشته است .
38- ((بـاسـا)) در اصـل به معنى شدت و رنج است و به معنى جنگ نيز به كار مى رود, همچنين 39- درقـحطى و خشكسالى و فقر و مانند اينها, ولى ((ضرا)) به معنى ناراحتى روحى است مانند غم و انـدوه و جـهـل و نـادانـى و يـا ناراحتيهايى كه از بيمارى و از دست دادن مقام و مال و ثروت پيدا مى شود.