تفسير مجمع البيان جلد ۱

امين الاسلام طبرسي
ترجمه : علي کرمي

- ۳ -


/سوره بقره/آشنايى با اين سوره مباركه

آشنايى با اين سوره مباركه

الف - محل فرود اين سوره

تمامى آيات اين سوره مباركه، جز يك آيه آن، در مدينه منّوره بر قلب مصفاى پيامبر مهر و ايمان فرود آمده است؛ و آن يك آيه كه به سال حجةالوداع، در سرزمين «منى» نازل شده، اين آيه شريفه است كه مى فرمايد: «وَاتَّقُوا يَوْمَاً تُرْجَعُونَ فيهِ اَلَى اللَّهِ ...»(48)

ب - تعداد آيه هاى اين سوره

اين سوره 286 آيه دارد. و اين مطلب را از اميرمؤمنان (ع) نقل كرده اند. برخى تعداد آيات آن را، تفاوت يكى دو آيه نيز گفته اند؛ كه پرداختن به آنها در اينجا مفيد بنظر نمى رسد.

ج - فضيلت اين سوره

در فضيلت اين سوره، رواياتى رسيده است كه به نمونه هايى از آن نظر مى افكنيم:

1. از پيامبر گرامى (ص) نقل كرده اند كه فرمود:

«مَن قرأها فصلوات اللَّه عليه و رحمته و اعطى من الاجر كالمرابط فى سبيل اللَّه.»

هر كه اين سوره را با جان و دل تلاوت كند، درود و رحمت خدا بر اوست و پاداش مرزبانان و فداكاران در راه خدا به او ارزانى مى شود.

2. همچنين آورده اند كه:

«يا اُبّى مرالمسلمين اَنْ يتعلّموا سوة البقرة، فانّ تعلّمها بركة و تركها حسرة.»

هان اى «ابّى»! به مردم بگو سوره بقره را بياموزند و تلاوت كنند؛ چرا كه فرا گرفتن آن، مايه بركت است و ترك آن، حسرت و ندامت درپى دارد.

3. و نيز آورده اند كه فرمود:

«انّ لكلّ شى ء سناماً و سنام القرآن سورةالبقره. من قرأها فى بيته نهاراً لم يدخل بيته شيطان ثلاثه ايّام...»

براى هر چيزى، اوج و قلّه اى است؛ و اوج قرآن، سوره بقره است. هر كه آن را در روز در خانه خود بخواند، تا سه روز شيطان نمى تواند در آن سرا داخل شود و اگر شبانگاه آن را در خانه اش تلاوت كند، تا سه شب از ورود شيطان به آنجا در امان خواهد بود.

4. همچنين نقل كرده اند كه آن فرزانه عصرها و نسلها، گروهى را براى انجام كارى گسيل داشت و خود ازپى آنان رفت تا در نقطه اى به آنها رسيد. پس از رسيدن به آنان، از يك يك پرسيد كه چه اندازه از قرآن شريف را حفظ دارد و كدام سوره را حفظ كرده است. هر كدام پاسخى دادند؛ تا نوبت به جوانترين فرد آن گروه رسيد و او در پاسخ گفت كه بخشى از سوره مباركه بقره را حفظ كرده است. در اينجا بود كه پيامبر(ص) خطاب به افراد گروه، فرمود: هان اى مردم! هذا عليكم امير. قالوا: يا رسول اللَّه! هو احدثنا سنّاً. قال: معه سورةالبقره (اين جوان فرمانده شماست؛ گفتند: اى پيامبر خدا! او از همه ما جوانتر و كم سنّ و سال تر است! فرمود: آرى؛ امّا سوره مباركه بقره را ازحفظ دارد [و از آن درسها و پندها و عبرتها مى تواند بگيرد]).

5. و نيز آورده اند كه از آن پيشواى بزرگ پرسيدند: كدامين سوره قرآن از همه برتر است؟

فرمود: سوره بقره.

پرسيدند: كدامين آيه از آيات آن؟

فرمود: آيةالكرسى.

و سئل النّبى(ص) اى سورالقرآن افضل؟ قال البقره. قيل اىُّ آى البقره افضل؟ قال آية الكرسى.

6. و ششمين امام نور (ع) فرمود:

«من قرأالبقره و آل عمران جاء يوم القيامه تظلّانه على رأسه الغمامتين.»

هر كه دو سوره بقره و آل عمران را با شناخت و ايمان تلاوت كند، روز رستاخيز آن دو سوره بسان دو ابر سايه افكن برسرش سايه خواهند افكند.