روزها و رويدادها

على برى ديزجى ، على اصغر كريمى شرفشاده ،
مجيد صفائى ، محمد نبى ابراهيمى ، وحيد صفائى

- پى ‏نوشتها -


1- سوره آل عمران آيه 104
ترجمه : و بايد از شما مسلمانان برخى (كه دانا و با تقوى ترند) خلق را به خير و صلاح دعوت كنند و مردم را به نيكوكارى امر كرده از بدكارى نهى كنند و اينان كه به حقيقت واسطه هدايت خلق هستند در دو عالم در كمال پيروزبختى و رستگارى خواهند بود.
2- خطبه اول نهج البلاغه ، صبحى صالح
3- صحيفه نور، جلد 14 -ص 41 -ص 45
4- صحيفه نور جلد 21 - ص 113
5- اعضاء هيات امنا عبارت بودند از: آيت الله جنتى ، حجج اسلام و المسلمين عراقى و محمد على زم ، دكتر افروز، دكتر پور نجاتى ، دكتر حداد عادل ، حجج اسلام قرائتى ، ابوالحسن نواب ، محمد على تسخيرى ، على اكبر رشاد.
6- صحيفه نور چاپ دوم جلد: 8، ص : 312 و ص 313.
7- صحيفه نور - چاپ دوم - 1377 - جلد: 14 - ص 399.
8- حديث ولايت ، مجموعه رهنمودهاى مقام معظم رهبرى - جلد دوم - ص 112 و ص ‍ 124
9- حديث ولايت - مجموعه رهنمودهاى مقام معظم رهبرى - جلد 7 - ص 175 (5/4/1370)
10- قانون اساسى براى همه ، آيت الله محمد يزدى ، موسسه انتشارات امير كبير، 1375، ص ‍ 667
11- اصل پنجاه و هفتم : قواى حاكم در جمهورى اسلامى عبارتند از قوه مقننه ، قوه مجريه و قوه قضائيه كه زير نظر ولايت امر و امامت امت بر طبق اصول آينده اين قانون اعمال مى گردد.
اين قوا مستقل از يكديگرند و ارتباط ميان آنها به وسيله رئيس جمهور برقرار مى گردد.
12- به معناى اموال و حقوق از بين رفته و به هدف نرسيده (بلا تكليف ) تا اموال وقف شده
13- مراجعه فرماييد به كتاب قانون اساسى براى همه تاليف آيت الله يزدى
14- اصل 158: 1) ايجاد تشكيلاتى لازم در دادگسترى به تناسب مسئوليتهاى اصل يكصد و پنجاه و ششم 2) تهيه لوايح قضايى متناسب با جمهورى اسلامى 3) استخدام قضات عادل و شايسته و عزل و نصب آنها و تغيير محل ماموريت و تعيين مشاغل و ترفيع آن و مانند اينها از امور ادارى طبق قانون .
15- outline Multidisciplinary comprehensive(طرح جامع مبارزه با مواد مخدر)
16- 19/5/1368
17- اعضاء ستاد مبارزه با مواد مخدر با اصلاح قانون قبلى در مجمع تشخيص مصلحت (19/5/1368) به شرح ذيل مى باشند 1)رئيس جمهور كه رئيس ستاد خواهد بود) 2) دادستان كل كشور، وزير كشور، وزير اطلاعات ، وزير بهداشت - درمان و آموزش پزشكى ، رئيس سازمان صدا و سيماى ايران ، فرمانده نيروى انتظامى ، سرپرست سازمان زندانهاتامينى و تربيتى ، سرپرست دادگاه و دادسراهاى مبارزه با مواد مخدر
18- اين طرح به نام عمليات پشه مالاريا نامگذارى شده و داراى چند مرحله بود.
19- يكى از دست اندركاران و اشنگتن اعلام كرده كه بيش از 80 درصد مواد مصرفى آمريكا به طور غير قانونى از تركيه تامين مى شود.
20- گروهك فرقان : انديشه جريان محارب فرقان از جمله تفكرات استعمارى بود كه در راستاى مخالفت با روحانيت متعهد و آگاه شيعه و با اين انديشه كه اسلام در زندان روحانيت است و بايد آن را نجات داد، به وجود آمد. اكبر گودرزى (معدوم ) كه بينانگذار اصلى اين جريان محارب بود در سال 1356 به كار سازماندهى اين تشكيلات پرداخت . همزمان با پيروزى انقلاب اسلامى كه حمله به پادگانها و مراكز نظامى مرسوم بود، اين گروهك با استفاده از موقعيت پيش آمده موفق به جمع آورى سلاح و مهمات لازمه شد. بعد از آن با سرقتهاى مسلحانه از بانكها نياز مالى خود را نيز برآورده كرد. گروهك فرقان از اوايل سال 1358 فعاليتش را گسترش داد و با تغيير خط مشى خود دست به ترور شخصيتهاى انقلابى و مذهبى زد. در اولين ترور رئيس ستاد مشترك ارتش جمهورى اسلامى سپهبد قرنى و در فاصله زمانى كوتاهى استاد بزرگوار مرتضى مطهرى را به شهادت رسانيد. در ادامه ترورها شخصيتهاى بزرگوارى همچون حاج مهدى عراقى به همراه فرزندش ، آيت الله قاضى طباطبايى و استاد مفتح و دو پاسدار همراهش را به شهادت رسانيد. البته ترورهاى ديگرى نيز انجام دادند، ولى هميشه به خواست خداوند متعال موفق به انجام ترورها نمى شدند.
21- اين تك مصرع از غزل فصيح الزمان واعظ متخلص به رضوانى مى باشد. كه بيت كامل آن اين چنين است :
بشكست اگر دل من به فداى چشم مستت
سر خم مى سلامت ، شكند اگر سبوئى
22- صحيفه نور، چاپ دوم ، جلد 8،ص 511 - 512
23- جمهورى اسلامى ، پنجشنبه 28/11/61، شماره 1080، سال چهارم .
24- جمهورى اسلامى ، ويژه پنچمين سالگرد فاجعه هفتم تير، سال 65، شماره 2052، سال هشتم .
25- صحيفه نور، مجموعه رهنمودهاى امام خمينى (ره ) جلد بيستم ،ص 93 - 11/3/1366.
26- صحيفه نور - چاپ دوم - جلد 8 - ص 522 تا 523.
27- صحيفه نور، چاپ دوم ، جلد 8، ص 525
28- ليس لا حد من المسلمين ان ينتخب و يختار غير المسلم للامارة و السلطنة على المسلين
29- آيت الله شيرازى پس از نقل مكان از سامرا به كربلا در پايان سال 1917 ملقب به حائرى شد.(حائر) زمينهاى پستى است كه قبر امام حسين را در بر دارد و پستى زمينها همه به سوى قبر است .
30- بسم الله الرحمن الرحيم
مطالبه حقوق بر همه عراقيها واجب است و بر آنها واجب است ضمن مطالبه حقوقشان رعايت مسالمت و امنيت را بنمايند و در صورتى كه انگلستان از قبول خواسته هاى آنها امتناع ورزيد، توسل به قدرت دفاعى جايز است .
الاحقر: محمد تقى حائرى شيرازى
31- ترجمه دقيق فارسى آن (استراتژى دفاع فعال ) مى باشد
32- صدام در جريان اعطاى مدال به فرمانده لشكر 17 پس از تصرف مهران گفته بود: (از اين پس ‍ ما بايد يك كارخانه مدالسازى درست كنيم .)
33- صحيفه نور - جلد 8 - ص 259 - (31/5/1358)
34- فرمان امام (ره ) به آيت الله صدوقى 22/3/1360 - صحيفه نور - جلد 14 -(ص ) 276
35- صحيفه نور - چاپ دوم - جلد 9 - ص 455 - 456 - 11/4/1361
36- مولف (مصباح الساكين )- چاپ تبريز
37- مولف (معنى حديث الغدير) - چاپ نجف ، و ( نثارات الكواكب على خيارات المكاسب )- چاپ تبريز و (هدايه الامه الى زياره الائمه )چاپ مشهد
38- مولف (هديه الا نام ) - چاپ تبريز
39- الغدير - علامه امينى - ترجمه محمد تقى واحدى - جلد سوم - ص 43
40- الغدير، علامه امينى - ج 3، ص 43 - 44
41- يادنامه علامه امينى ، مجموعه مقالات تحقيقى ، به اهتمام دكتر سيد جعفر شهيدى ، محمد رضا حكيمى ، كتاب اول - 1352، ص 24
42- شوراى امنيت و جنگ تحميلى عراق عليه جمهورى اسلامى ايران - عباس هدايتى خمينى - 1370 دفتر مطالعات سياسى و بين المللى - ص 222 - 225
43- ايكائو سازمان هواپيمايى كشورى بين المللى .
قرار داد مربوط به تاسيس سازمان بين المللى هواپيمايى كشورى در هفتم دسامبر 1944 در شيكاگوى ايالات متحده به امضا رسيد و بعد از تصويب 26 كشور در سال 1947 سازمان مزبور رسميت يافت . ايران در 7 دسامبر 1944 به عضويت آن در آمد.
44- شوراى ايكائو در تاريخ 23/4/1367 / 14 ژوئيه 1988 با صدور بيانيه اى ضمن ابراز همدردى با تاكيد بر اصل عدم كاربرد زور عليه هواپيماهاى غير نظامى كاربرد سلاح عليه يك هواپيماى مسافرى (بدون ذكر جزئيات ) را تقبيح كرد.
45- سيد محمد تقى بافقى يكى از چهره هاى پاك ، متقى و مبارزه قرن گذشته است . او در سال 1292 هق در قريه بافق كه در 10 فرسنگى يزد قرار دارد به دنيا آمد. در 28 سالگى به عتبات رفت و پس از 17 سال راهى قم شد و در آنجا اقامت گزيد. آيت الله بافقى از جمله كسانى بود كه آيت الله حائرى شيرازى را تشويق به ايجاد حوزه علميه قم كرد. سرانجام به سبب مبارزات و اقدامات اسلام خواهانه شان دستگير و به تهران آورده شد. پنج ماه زندانى گرديد و سپس مجبور به اقامت در شهر رى شد و سرانجام در سن 72 سالگى در همان شهر به درود حيات گفت .
46- على دوانى - جلد 2
47- شهيد سرهنگ دوم خلبان محمد نوژه كه در تاريخ 25/5/1358 در پاسخگويى به فرمان امام (ره ) در رابطه با يارى دادن شهيد چمران براى پيشگيرى از سقوط پاوه به شهادت رسيد. اين پايگاه كه قبل از انقلاب به نام پايگاه شاهرخى و بعد از انقلاب به نام پايگاه حر ناميده شد، بعد از شهادت اين خلبان شجاع به پايگاه شهيد نوژه تغيير نام يافت .
48- جمهورى اسلامى ايران بلافاصله بعد از پيروزى انقلاب اسلامى در تاريخ 5/1/1358 از اين پيمان خارج گرديد. جهت كسب اطلاعات بيشتر به جلد اول روزها و رويدادها ص 71 مراجعه گردد.
49- كودتاى نوژه - موسسه مطالعات و پژوهش هاى سياسى - 1367 (محمد رى شهرى )
50- صحيفه نور چاپ دوم ، 1372، جلد هفتم ، ص 381
51- Program Developmemt Nations United
52- نشريه سازمان ملل متحد، شماره 35، فوريه 1996
53- در راه مانده يا كودكان سرراهى
54- كلمات قصارش 388
55- كليات مفاتيح الجنان ص 226
56- تحف العقول نويسنده : حسين بن شهبة الحرانى - ترجمه احمد جنتى عطايى - انتشارت علميه اسلاميه - چاپ اول 1363 - ص 329
57- سوره مائده 32
58- تشكيلات افسران آزاده در سال 1954 به وجود آمد و عبدالكريم قاسم بعدها مسئوليت اداره آن را بر عهده گرفت .
59- پيمان بغداد در سال 1955 با عضويت ايران ، عراق ، پاكستان ، تركيه و بريتانيا به وجود آمد.
60- ميشل عفلق در سال 1910 در دمشق به دنيا آمد. پدر او مسيحى و مادرش احتمالا يهودى بود. از سال 1928 تا 1933 در دانشگاه سوربن پاريس تحصيل كرد و در رشته تاريخ اسلام فارغ التحصيل گرديد. هنگامى كه در فرانسه اقامت داشت با افكار و انديشه هاى ماركس آشنا و به حزب كمونيست فرانسه گرايش پيدا كرد.
61- در ديدار اعضاى ستاد پيگيرى اجراى قطعنامه 598 (30/11/1370)
62- در تاريخ 18/9/1370 سازمان ملل متحد رژيم عراق را به عنوان متجاوز معرفى نمود. جهت كسب اطلاعات بيشتر در اين زمينه به جلد سوم كتاب روزها و رويدادها مراجعه نماييد.
63- اين عمليات به فرمان امام (ره ) در ساعت يك بامداد 5/7/60 با رمز نصر من الله و فتح قريب آغاز شد.
64- اين عمليات منجر به آزادسازى شهر بستان گرديد.
65- شش عمليات مهمى كه توسط رزمندگان اسلام انجام گرفت عبارتند از: عمليات محرم ، والفجر مقدماتى ، والفجرهاى 1، 2، 3 و 4.
66- اردن ، تونس ، مراكش ، كويت ، عربستان ، و يمن شمالى
67- كتاب صحيفه نور، جلد 20 - ص 241 - 238
68- شوراى امنيت و جنگ تحميلى عراق عليه جمهورى اسلامى ايران - عباس هدايتى خمينى (ص ) 171
69- اطلاعات - 28 تيرماه 1367 - ص 2
70- كيهان ، 30 مرداد 1369
71- اصغر جعفرى ولدانى ، روابط عراق با كويت ، تهران ، دفتر مطالعات سياسى و بين المللى ، 1369 ص 26.
72- كيهان ، 30 مرداد 1369
73- دكتر اصغر جعفرى ولداينى ، بررسى تاريخى اختلافات مرزى ايران و عراق (تهران دفتر مطالعات سياسى بين المللى 1370) چاپ دوم ص 55 - 54
74- وزارت دادگسترى ، مجموعه قوانين سال 1355،ص 150 - 103
75- قبل از طرح ادغام نيروهاى انتظامى شامل شهربانى ، ژاندارمرى ، كميته انقلاب اسلامى ، پليس ‍ قضايى بود.
76- حديث ولايت - جلد هفتم - 1376 - ص 7
77- صحيفه نور جلد 8 - ص 206 - 209 (1/5/1358)
78- بولتن نگرشى بر تحولات سياسى ، دفتر سياسى سازمان عقيدتى سياسى نيروى انتظامى . (شماره 39 مرداد ماه 1374)
79- سوره ص آيه 26
80- نهج البلاغه فيض الاسلام 2/53
81- كتاب ديدار با ابرار (24) كاشف الغطاء ص 170 - 175
82- كتاب المجله حاوى مباحث حقوقى بر اساس مذهب حنفى است كه در بغداد تدريس مى شده و معظم له آن را با حقوق تطبيق كرده است .
83- اين كتاب تاكنون پيش از بيست بار در ايران ، نجف اشرف ، قاهره ، بغداد، لبنان و... به طبع رسيده و به زبانهاى مختلف مانند فارسى ، انگليسى و هندى ترجمه شده است كه يك بار ترجمه و شرح فارسى آن تحت عنوان (اين است آئين ما) توسط استاد آيت الله ناصر مكارم شيرازى و يك بار هم توسط آقاى على رضا خسروانى تحت عنوان (ريشه شيعه و پايه هاى آن ) به فارسى برگردانده شده است .
84- اين حاشيه را در زمان حيات استاد خود (صاحب عروة ) نوشته و براى شاگردان خود تدريس ‍ مى كرده است .
85- ايادى استعمار از ايشان براى شركت در كنگره بحمدون در لبنان دعوت كردند. معظم له اين دعوت را صريحا رد كرد و به همين هم اكتفا ننمود و كتاب فوق را در پاسخ آنان و اين كه كنفرانس ‍ مزبور توطئه اى عليه اسلام و به كار گرفتن مذهب است ، منتشر ساخت و تاكنون پيش از 30 بار به چاپ رسيده است .
86- مطابق با 28/4/1334
87- عمليات والفجر 1 در تاريخ 20/1/1361 در منطقه عملياتى فكه حمرين تا شمال غرب فكه به مورد اجرا گذاشته شد.
88- اين ارتفاعات به ارتفاعات گرده مند نيز معروف است كه بعد از تصرف توسط رزمندگان به ارتفاعات آزادى نام گذارى شد.
89- ارتفاعات مهم كه به دست رزمندگان سلحشور آزاد گرديد عبارتند از: سلسله ارتفاعات (كلو) و قله استراتژيك 2999 آن ، ارتفاعات 2519 (گرده مند) سرسول ، 3700 سلمان ، 2400 (شيوه كارتا) و (بردزرد)
90- اين عمليات به عمليات حاج عمران نيز معروف است .
91- شرح كامل اين واقعه در مقاله كودتاى 28 مرداد در همين جلد آمده است .
92- سوره جمعه ، آيه 9
93- صحيفه نور ج 15 - ص 247 - 251
94- آل عمران آيه 103
95- بحثى پيرامون نماز جمعه ، تاليف : سيد ابوالفتح دعوتى - محسنى گرگانى - انتشارات معارف اسلامى
96- كتاب بحثى پيرامون نماز جمعه - تاليف سيد ابوالفتح دعوتى - محسن گرگانى - انتشارات معارف اسلامى
97- مجالس صدوق
98- علل الشرايع جلد 2 صفحه 44
99- كتاب العروس
100- عيون اخبار الرضا و علل الشرايع
101- اولين انتخابات مجلس خبرگان جهت بررسى و تدوين قانون اساسى در تاريخ 12/5/1358 برگزار شد.
102- سوره نساء آيه 138
103- سوره نساء آيه 142
104- از مهمترين اين وقايع ، واقعه 14 اسفند 1359 دانشگاه تهران بود كه طرفداران بنى صدر در اين دانشگاه آشوب به راه انداختند و امت حزب الله را مورد ضرب و شتم قرار دادند.
105- برداشت از كتاب گذر از بحران 67، دفتر سياسى سپاه پاسداران انقلاب اسلامى ، چاپ اول ، 1368 ص 134.
106- خطبه هاى نماز جمعه تهران - (جمعه ) 7/5/1367 - روزنامه جمهورى اسلامى شنبه 8/5/1367 شماره 2658 صفحه 9
107- Marne
108- Verdun
109- Foch
110- Versailles
111- Germain - Sailnt
112- Neuilly
113- Trianon
114- شهداى روحانيت شيعه در يكصد ساله اخير على ربانى خلخالى - جلد اول - ص 115
115- ايدئولوژى نهضت مشروطيت ايران ج 1 - ص 429
116- ايدئولوژى نهضت مشروطيت ايران ج 1 - ص 429
117- تاريخ مشروطه ايران - احمد كسروى
118- شهداى روحانيت شيعه در يكصد ساله اخير - على ربانى خلخالى - جلد اول - ص 116
119- شهداى روحانيت شيعه در يكصد ساله اخير - على ربانى خلخالى - جلد اول
120- شهداى روحانيت شيعه در يكصد ساله اخير - على ربانى خلخالى - جلد اول ص 118
121- صحيفه نور - جلد 13 - ص 175 - 182 - (27/8/1359)
122- صحيفه نور - جلد 15 - ص 10 - 21 - (25/3/1360)
123- صحيفه نور - جلد 18 - ص 181 - 187 - (26/9/1361)
124- صحيفه نور - جلد 15 - ص 219 - 24 / 8/1360
قسمتى از بيانات امام در جمع اعضاى شوراى هماهنگى تبليغات اسلامى
125- جهت كسب اطلاعات بيشتر به مقاله شهادت ميرزا رضا كرمانى (21/5/1276) مراجعه فرماييد.
126- Harbor Pearl
127- Guam
128- Midway
129- Wake
130- Sea Coral
131- canal - Guadal
132- Solomons
133- Islands Gilbert
134- Leyte
135- Jima Iwo
136- Hiroshima
137- Nagasaki
138- Missouri
139- Point Zero
140- كاروان محلى است كه خلبان ناظر در آن مستقر شده و بر پرواز هواپيماها به هنگام نشستن و برخاستن نظارت مى كنند.
141- تورى است كه براى توقف هواپيما در وضعيت اظطرارى بر باند پرواز، مورد استفاده قرار مى گيرد.
142- صحيفه نور - جلد 14 - از ص 193 - 195 - (31/1/60)
143- صحيفه نور - جلد 12 - ص 177
144- صحيفه نور - جلد 12 - ص 52 - 53
145- صحيفه نور - جلد 12 - ص 52 - 53
146- جلد اول روزها رويدادها، صفحه 335، لغو امتياز تنباكو به فتواى آيت الله ميرزاى شيرازى
147- سوره سبا - آيه 28
148- وسايل الشيعة - علامه شيخ حر عاملى - انتشارات اسلاميه - 1367 باب صفات قاضى - حديث (20) - (33385) - ص 94 - 95
149- صحيفه نور، جلد 18 - ص 41 - 43 - 23/4/1362
150- روزنامه جمهورى اسلامى - 24/5/1362 - صفحه 10 - شماره 1219
151- ملاحظه فرماييد جلد اول همين مجموعه (14 خرداد 1368) (روزها و رويدادها)
152- سوره فصلت آيه 30
153- صحيفه نور - جلد 19 - ص 40
154- صحيفه نور جلد 18 ص 227
155- مجله آزادگان شماره 22 - مرداد 76 - صفحه 8
156- مجله آزادگان - شماره 18 سال 74
157- فراكسيون جبهه ملى با حضور آيت الله كاشانى و دكتر مصدق در 24 خرداد 1329 قبل از ملى شدن صنعت نفت تشكيل شد.
158- زاهدى زمانى كه وزير كشور بود در انتخابات دوره انتخابات دوره شانزدهم با جلوگيرى ار تعويض صندوقهاى انتخابات ، موجب انتخابات دكتر مصدق و نمايندگان جبهه ملى شد.
159- نهضت روحانيون ، على دوانى ، جلد دوم
160- صحيفه نور - جلد 4 - چاپ دوم - 1371 - ص 424 - 425 - 25/3/1358
161- صحيفه نور - جلد 4 - چاپ دوم - 1371 - ص 463
162- صحيفه نور - جلد 4 - چاپ دوم - 1371 - ص 310 - 311
163- محله چيذر يكى از مناطق قديمى در شمال تهران مى باشد
164- شهيد اندرزگو در طرح اعدام انقلابى مستشاران آمريكايى در سالهاى 51 - 1350 شركت مستقيم داشت .
165- ايشان در تاريخ 25/11/1357 از طرف امام (ره ) به سرپرستى آستان رضوى منصوب گرديد.
166- جنازه شهيد اندرزگو در بهشت زهرا(قطعه 39) به خاك سپرده شده است .
167- بحرالدوم با مديترانه دريايى است بين سه قاره اروپا، آسيا و افريقا كه حدود 4500 متر عمق و سه ميليون كيلومتر مربع وسعت دارد و بواسطه تنگه جبل الطارق با اقيانوس اطلس و تنگه سوئز با درياى احمر مربوط مى شود.
168- جنوب شرقى فرانسه
169- به نقل از بيت المقدس شهر پيامبران ، ص 46 - 48
170- جهت كسب اطلاعات بيشتر به جلد اول روزها و رويدادها ص 343 مراجعه فرماييد.
171- جهت شناخت هر چه بيشتر اين توطئه و عمق فاجعه به كتاب پروتكلهاى دانشوران صهيون نوشته عجاج نويهض ترجمه حميد رضا شيخى از انتشارات آستان قدس رضوى مراجعه فرماييد.
172- صحيفه نور - چاپ دوم - جلد 9- ص 12 - 16
173- منظور از حكومت كردن ، حكم كردن و قضاوت كردن است .
174- پيمانى ميان دولتهاى آلمان و انگلستان ، بلژيك و فرانسه كه ضمن آن حفظ مرزهاى موجود پذيرفته شد و موافقت گرديد كه از به كار بردن زور عليه يكديگر خوددارى كنند.
175- اين پيمان در 28 ژوئن 1919 ميان دولتهاى پيروز جنگ جهانى اول و آلمان شكست خورده در كاخ ورساى در پاريس بسته شد. نخستين بخش آن مربوط به بنياد (جامعه ملل ) بود و در بخش ‍ دوم آلمان سرزمينهايى را به دول فرانسه ، بلژيك ، لهستان ، ليتوانى ، چكسلواكى و دانمارك واگذار كرد و از حاكميت خود بر دالان دانتزيك (شمال لهستان ) چشم پوشيد. ضمنا نظام وظيفه نيز در آلمان لغو شد و ارتش آن به يكصد هزار نفر و نيروى درياى اش به شش ناو جنگى محدود شد و موارد بسيار ديگر...
176- ناوگان ژاپن به فرماندهى درياسالار ناگومو Nagumo بدون اعلان جنگ به ناوگان امريكا در بندر پرل هاربر واقع در هاوائى حمله برد، در اين حمله 8 ناو زره دار، 3 رزمناو، ناوشكن و 248 هواپيماى امريكايى نابود شد.
177- نبرد العلمين شاهكارى است از جنگ در صحرا كه در سال 1942 در شمال افريقا به وقوع پيوست و به شكست نيروهاى محور منتهى شد. تاريخ 23 اكتبر 1942 تاريخ برگشت سرنوشت جنگ است .
178- در 17 ژوئيه 1945 در پوتسدام چرچيل با استالين و ترومن ملاقات كرد تا راجع به سرنوشت آلمان پس از جنگ اتخاذ تصميم كنند.
179- كامنولث (جامعه كشورهاى مشترك المنافع ) Nations of Wealth Common مشترك المنافع انگليس ، كشورهاى مستقل و غير مستقلى كه قبله بخشى از امپراتورى انگلستان را تشكيل مى دادند.
180- اسكله الاميه در مختصات جغرافيايى - عرض 294645 شمالى و طول 484837 شرقى و اسكله البكر در مختصات جغرافيايى - عرض 294036 شمالى در طول 484838 شرقى ، قرار دارند.
181- استخراج از كتاب جنگ در سال 65 ا كارنامه يكساله سپاه ، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ ، ستاد مركزى ، صفحات 145 به بعد.
182- اسكله اصلى لشكر، به نام شهيد شمس - يكى از برادران غواص كه در عمليات والفجر 8 به شهادت رسيده بود - نامگذارى شده بود.
183- پيش از سوار شدن نيروها، جانشين فرمانده لشكر (شهيد حسين خرازى ، فرمانده لشكر امام حسين ، به دليل سفر حج ، در منطقه حضور نداشت )، در مورد ويژگى عمليات آن شب و اهميت آن ، براى نيروها سخنرانى كرد. به هنگام سوار شدن ، روحيه و نشاط نيروها براى هر ناظرى جالب توجه بود ؛ گويا نوجوانانى به مجلس جشن و سرور مى روند. در ساعت 20/20، با ذكر (الهم كن لوليك الحجة ابن الحسن )، نيروها شروع به حركت كردند. در عقب قايقها فسفريهاى سبز رنگى جهت راهنمايى قايقهاى ديگر نصب كرده بودند، كه به زيبايى منظره حركت قايقها مى افزود.
184- مد آب ، موجب افزايش فوق العاده تلاطم آن شد ؛ به گونه اى كه قايق فرماندهى ، بر اثر رفتن آب به داخل آن ، از حركت باز ماند. شدن موج به حدى بود كه دوبار، آب وارد قايق شده ، برادران حاضر، سريعا به تخليه آن با هر وسيله ممكن اقدام كردند. علاوه بر اين ، با هر موجى كه به سوى قايق مى آمد، آب زيادى به داخل قايق مى پاشيد و موجب خيس شدن بيسيمها و در نتيجه ، مشكل شدن ارتباطات مى شد. در همين حال ، آب به داخل قايقهاى همراه نيز راه پيدا كرد و بر مشكلات افزود.
185- دلوار دهى از دهستان ساحلى بخش اهرم شهرستان بوشهر، در سى كيلومترى جنوب باختر اهرم ، كنار جاده سابق بوشهر به لنگه در ساحل دريا واقع شده است . اين روستا كه جزء خاك تنگستان محسوب مى شود در شش فرسخى بوشهر قرار دارد.
186- كتاب الحديث - مرتضى فريد - جلد اول چاپ هشتم - (1371) - ص 322 يا مجموعه ورام - جلد اول - ص 134
187- سوره مائده آيه 2 ترجمه : و بايد شما در نيكوكارى و تقوى به يكديگر كمك كنيد نه بر گناه و ستمكارى و از خدا بترسيد كه عقاب خدا بسيار سخت است .
188- سوره حديد آيه 25: همانا ما پيامبران خود را با ادله و معجزات (به خلق ) فرستاديم و برايشان كتاب و ميزان عدل نازل كرديم تا مردم براستى عدالت گرايند.
189- صحيفه نور چاپ دوم - ج 9- صفحه 22
190- صحيفه نور جلد 9- ص 52
191- جهت كسب اطلاعات بيشتر به جلد سوم اين كتاب به تاريخ 25/12/1354 مراجعه گردد.
192- صحيفه نور - چاپ دوم - جلد اول صفحه 568 و 569
193- صحيفه نور - چاپ دوم - جلد اول صفحه 579
194- صحيفه نور جلد 2 - ص 100 - 101 (18/6/1357)
195- از چشم برادر - شمس آل احمد - انتشارات كتاب سعدى - 1369
196- محمد تقى برادر بزرگ جلال در دوران جوانى به نجف رفته بود و سرآمد حوزه هاى علميه آن روز شده بود. او با استاد محمد تقى جعفرى همدرس و هم مباحثه بود و مورد عنايت ويژه مرجع تقليد زمان ، حضرت آيت الله اصفهانى واقع شده بود كه در مدينه در سال 1330 با قهوه اى مسموم به دست وهابيون به شهادت رسيد.
197- از چشم برادر - شمس آل احمد - انتشارات سعدى - ص 526
198- همان منبع - ص 528 - 532
199- كيهان شهريور 1358، شماره 11087
200- صحيفه نور - جلد پنجم - چاپ دوم - 1371 - ص 427
201- صحيفه نور - جلد 9 - چاپ دوم - ص 56 - 7 (21/6/1360)
202- پرنس عاليا، يا ملكه عاليا همسر شاه حسين ملكه اردن مى باشد كه در زمان حكومت پهلوى چندين بار نيز از ايران ديدن كرده است .
203- صحرائى در 15 كيلومترى شمال شرقى شهر زرقاء در اردن
204- حطين : در خلال سال 1966 - 1965 ارتش آزادى بخش فلسطين اقدام به ايجاد لشكرهاى ويژه ارتش يعنى نيروهاى (حطين ) در سوريه ، نيروهاى (قادسيه ) در عراق (و عين جالوت ) در مصر كرد تا نيروهاى مبارز فلسطينى به اين لشكرها بپيوندند.
205- فرهنگ تاريخى سياسى ايران و خاور ميانه - غلامرضا على بابائى - انتشارات رسا - 1374 - جلد دوم ص 322
206- جغرافيايى سياسى خاور ميانه و شمال آفريقا درايسدل و اچ . بليك ، ترجمه دره مير حيدر (مهاجرانى ) ص 266
207- كاتاليست از نظر سياسى به عواملى گفته مى شود كه حضورشان در صحنه موجب فعل و انفعالاتى مى شود، بدون آن كه آنها خود در آن فعل و انفعالات به طور مستقيم دخالت داشته باشند.
208- فرهنگ تاريخى - سياسى ايران و خاور ميانه - تاليف غلامرضا على بابايى جلد اول ص ‍ 254
209- روزنامه كيهان 8/6/1361
210- فلسطين و اسراييل رويارويى با عدالت - جان كوئيگلى - ترجمه سهيلا ناصرى - ص ‍ 286
211- روز جمهورى اسلامى دوشنبه 31 شهريور 1376، شماره 5299
212- خط فرضى است كه از عميق ترين قسمت قابل كشتيرانى بستر رودخانه عبور مى كند، چنين خطى براى تعيين مرز در رودخانه هاى مرزى بين كشورها بسيار مناسب است .
213- به معناى صورت جلسه مذاكرات سياسى - متمم قراردادها و عهدنامه هاى رسمى
214- جمهورى اسلامى شماره 530 - اول مهر 1376
215- مصب : به معناى جاى ريزش آب - جايى كه آب رودخانه و ارد دريا مى شود.
216- صحيفه نور - مجموعه رهنمودهاى امام خمينى (ره )، بهمن ماه 1362، جلد 13، ص ‍ 94
217- تاريخ دقيق اين عمليات 2/1/1361 مى باشد كه به اشتباه در جلد اول اين كتاب در صفحه 41 2/1/1360 تايپ شده است .
218- عمليات خيبر 3/12/1362
219- صحيفه نور، مجموعه رهنمودهاى امام خمينى (ره )، انتشارات سازمان مدارك انقلاب اسلامى ، چاپ اول جلد بيستم 1369، ص 165