نقش باورهای دینی در رفع نگرانی ها

حبیب الله طاهری

- پى‏نوشت‏ها -


(1) - امامی، محمد جعفر، بهترین راه غلبه بر نگرانی ها و ناامیدی ها، ص 7-5.
(2) - جیمز، ویلیام، دین و روان، ص20.
(3) - یونگ، روانشناسی و دین، مقدمه.
(4) - خوش کنش، نقش دین در بهداشت روان، ج 2 ص.
(5) - مکارم شیرازی، بهترین راه غلبه بر نگرانی ها و ناامیدی ها، مقدمه.
(6) - دایره المعارف روان شناسی، عده ای از روان شناسان، ترجمه عنایت الله شکیباپور، صص 129-127.
(7) - آقاجانی، سعید، روان پرستاری بهداشت روان، ج1، تهران، بشری، 1378، ص 115 و 163.
(8) - دایره المعارف روان شناسی، ترجمه عنایت الله شکیباپور، ص134.
(9) - غررالحکم، شماره 2024.
(10) - همان، شماره 374.
(11) - بقره،10.
(12) - احزاب،32.
(13) - شعراء، 89.
(14) - صافات، 84.
(15) - دایره المعارف روان شناسی، ترجمه عنایت الله شکیباپور، ص159.
(16) - ایدی برن، شناخت درمانی افسردگی، ص18.
(17) - فرانکل، ویکتور، خداوند در ناخودآگاه، ص333.
(18) - مجله دارو و درمان، سال دهم، ش9، 10 بهمن 1371؛ و ش11، 10 اسفند 1371.
(19) - استورا، تنیدگی یا استرس، صص 69-62.
(20) - پاول، فشار روانی و اضطراب، ص21.
(21) - استورا، تنیدگی یا استرس، صص 68-66.
(22) - همان، ص76-65.
(23) - همان، ص25.
(24) - همان.
(25) - حسینی، اسحاق، نگاهی قرآنی به فشار روانی، ص13.
(26) - رعد، 28.
(27) - فتح، 4.
(28) - میزان الحکمه، ج6، ص142 به نقل از غرر و درر آمدی.
(29) - فصل نامه تازه های روان درمانی، سال چهارم، شماره 16 و 15، بهار و تابستان 1379، مشهد، ص110.
(30) - احمدی، احمد، مشاوره و روان درمانی، ص806.
(31) - جیمز، ویلیام، دین و روان، ص 15 و 14.
(32) - لگن هاوزن، دین و چشم اندازهای نو، ص162.
(33) - یونگ، روان شناسی و دین، مقدمه.
(34) - مزلو، آبراهام، انگیزش و شخصیت، ص 77 و هم چنین ر.ک. شاملو، بهداشت روان، صص 359-357.
(35) - لگن هاوزن، دین و چشم اندازهای نو، ص162.
(36) - حسینی، سید اسحاق، نگاهی قرآنی به فشار روانی، ص20.
(37) - أسراء، 82.
(38) - طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ج13، ص184 و 212 و 211.
(39) - شیخ طوسی، امالی، مجلس 27.
(40) - کلینی، محمدبن یعقوب، اصول کافی، ج2، ص449.
(41) - فیض کاشانی، ملا محسن، وافی، ج 14، ض 165.
(42) - نهج البلاغه، خطبه 108، طَبیبٌ دوّارٌ بِطبِّه قد أحْکمَ مَراهِمَه و أحْمی مَواسِمَه، یضَعُ ذلک حیثُ الحاجةُ الیه، مِن قُلوبٍ عُمی و آذانٍ صُمٍّ و ألْسِنةٍ بُکمٍ مُتَتَبّعٍ بِدوائِهِ مَواضِعَ الْغَفْلَةِ و مَُواطِنَ الْحَیرةِ.
(43) - محمدی ری شهری، میزان الحکمه، ج 5، ص 533.
(44) - مجموعه ورام، ج2، ص117.
(45) - آل عمران، 95 و96.
(46) - بقره،125، وَ إذْ جَعَلْنا البیتَ مَثابَةً لِلنّاسِ وَ أمْناً؛ و به یاد آور هنگامی که ما خانه کعبه را محل بازگشت و مرکز امن و امان برای مردم قرار دادیم.
(47) - بقره، 127، اذا یرفَعُ ابراهیمُ القَواعِدَ مِنَ البَیت و اسمعیل؛ وقتی که ابراهیم و اسماعیل دیوارهای خانه کعبه را برافراشتند.
(48) - بقره، 126، رَبِّ اجْعَل هذا بلداً آمِناً؛ پرودرگارا، این شهر را محل امن و آسایش قرارده.
(49) - قریش، 4، الذی اَطَْعمَهُم مِن جوعٍِ وَ آمَنَهُم مِن خوفٍ؛ خداست که هنگام گرسنگی طعام داد و از ترس و خطراتشان ایمن ساخت.
(50) - نور، 55،و لَیبَدِّلَنَّهُم مِن بَعد خَوفِهِم أمْنا؛ و همه مومنان را پس از خوف و اندیشه از شر دشمنان، ایمنی کامل دهیم. حق این است آیه جز به حکومت حضرت مهدی موعود منطبق نمی شود. (محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج 15 ص 169)
(51) - فجر، 27، یا ایهاالنفسُ المُطمَئِنه.
(52) - عبس، 38 و 39، وُجوهّ یومئذٍِ مُسفرهٌ * ضاحِکهٌ مُسْتبشِرَهٌ؛ چهره هایی در آن روز گشاده و نورانی است؛ خندان و مسرور است.
(53) - فلق و ناس.
(54) - حسینی، سید ا سحق، نگاهی قرآنی به فشار روانی، ص25.
(55) - اسلام و بهداشت روان، ج1، ص38، مقاله دکتر علی نقی فقیهی.
(56) - بوالهری، جعفر، بهداشت روان، انتشارات بشری، چاپ اول 1381.
(57) - أسراء، 84.
(58) - منافقون، 4.
(59) - اسراء، 83.
(60) - زمر، 53.
(61) - نحل، 102.
(62) - مزمل، 10.
(63) - حسینی، سید اسحق، نگاهی قرآنی به فشارروانی، فصل سوم، عوامل فشار ر وانی.
(64) - بقره، 7.
(65) - نور، 40.
(66) - طه، 12.
(67) - حشر، 19.
(68) - منافقون، 9.
(69) - رعد، 28.
(70) - معارج، 21-19.
(71) - طه، 14.
(72) - عنکبوت، 45.
(73) - حجر، 3.
(74) - نهج البلاغه، فیض الاسلام، خطبه 112.
(75) - میزان الحکمه، ج 3، ص 294.
(76) - بحار، ج 70، ص 381.
(77) - میزان الحکمه، ج 3، ص 184.
(78) - همان، ص 186.
(79) - روم، 21.
(80) - اعراف، 189.
(81) - ر.ک) - کتاب سیری در جهان پس از مرگ، درس 12، اثرنگارنده.
(82) - حجرات، 12.
(83) - نهج البلاغه، حکمت 108.
(84) - غررالحکم، ج 1، ص 167، شماره 609.
(85) - یوسف، 87.
(86) - زمر، 53.
(87) - نحل، 112.
(88) - بستانی، محمود، اسلام و روان شناسی، ترجمه محمودهولشیم، ص 256 ؟؟؟.
(89) - همان، ص 267.
(90) - فرانکل، ویکتور، انسان در جستجوی معنا، مترجمان صالحیان و میلانی. ص159 و ص 203.
(91) - دائره التعارف روان شناسی، ص 303.
(92) - بستانی، محمود، اسلام و روانشناسی، ص 249 - 250.
(93) - حجرات، 12.
(94) - محجه البیضاء، ج 5، ص 268.
(95) - غررالحکم، ص 433، شماره 26.
(96) - سفینه البحار، ج1، ص251.
(97) - اصول کافی، ج2، ص 302، ح 12.
(98) - صدر، سید رضا، کتاب حسد.
(99) - بحار، ج 73، ص 255.
(100) - مانند «فی قلوبهم مرض» بقره، 10 و «اذ جاء ربه بقلب سلیم» صافات، 84) - و «انزل السکینه فی قلوب المومنین» فتح،4.
(101) - بهداشت، ص 25.
(102) - نهج البلاغه، خطبه 167.
(103) - کتاب بهداشت، ص 25.
(104) - اشارات و تنبیهات، ج، 3 ص. 354.
(105) - علی علیه السلام فرمود: نال الفوز الأکبر من ظفر بمعرفته النفس؛ کسی که به معرفت نفس رسید به رستگاری بزرگ دست پیداکرد. (غررالحکم، آمدی، ج 6، ص 172). و در کلام دیگر ش فرمود: «.... معرفه النفس انفع المعارف» (همان، ص 148 ) و در کلام دیگرش فرموده: «غایه المعرفه ان یعرف المرء نفسه» ( میزان الحکمه، ج 6، ص 140).
(106) - علی علیه السلام فرمود: «من عرف نفسه فقد عرف ربه».
(107) - میزان الحکمه، ج 6، ص 142؛ اسراء، 25.
(108) - اسراء، 85.
(109) - شعراء، 89.
(110) - صافات، 84.
(111) - میزان الحکمه، ج8، ص221.
(112) - همان.
(113) - همان.
(114) - همان، ص 222.
(115) - حسن زاده آملی، فصوص الحکم، ص 134.
(116) - همان.
(117) - نهج البلاغه، حکمت461.
(118) - طه، 124.
(119) - اعراف، 96.
(120) - میزان الحکمه، ج 6، ص 78.
(121) - انفطار، 7.
(122) - جواهر الکلام، ج 43، ص 50 و قریب به همین مضمون، وسایل الشیعه، ج2، باب 4 از ابواب الاحتضار، حدیث 7.
(123) - بوالهری، جعفر، بهداشت روان، ص17، انتشارات بشری، 1381، چاپ اول.
(124) - همان ص 18 تا 20.
(125) - مطففین، 14.
(126) - آل عمران، 7.
(127) - توبه، 45.
(128) - زمر، 22.
(129) - محمد، 24.
(130) - بقره، 88.
(131) - کهف، 57.
(132) - روم، 59.
(133) - بقره، 7.
(134) - حج، 46.
(135) - مائده، 52.
(136) - بقره، 74.
(137) - حسن زاده آملی، نصوص الحکم بر فصوص الحکم، ص 139، زمستان 65، نشر فرهنگی رجاء.
(138) - بوالهری، جعفر، فصل نامه اندیشه و رفتار، ویژه همایش نقش دین در بهداشت روان، سال 1376.
(139) - مائده، 32.
(140) - اسراء / 70.
(141) - شعراء، 89.
(142) - بقره،10.
(143) - دائره المعارف بزرگ شوروی، چاپ مسکو، ج 36، ص337.
(144) - فلسفه حقوق هگل، مقدمه.
(145) - کافرون، 6.
(146) - آل عمران، 19.
(147) - اسلام و بهداشت روان، ج 2، ص 163، و اصول بهداشت روانی، ص13.
(148) - کتاب بهداشت، ص 348.
(149) - اصول بهداشت روانی، سید ابوالقاسم حسینی، ص 14.
(150) - همان، ص 15-14.
(151) - همان، ص 17-16.
(152) - نهج البلاغه، خطبة 106، و شرح ابن ابی الحدید، ج 7، ص 171.
(153) - نهج البلاغه، خطبه 152، شرح ابن ابی الحدید، ج9، ص 152.
(154) - عصر،3-1.
(155) - حج، 78، و آل عمران 68 را ملاحظه کنید.
(156) - فاطر، 15.
(157) - احزاب، 39.
(158) - انعام، 122.
(159) - حدید، 23.
(160) - فتح، 4.
(161) - آل عمران،139.
(162) - یونس، 62.
(163) - مومنون، 1- 11؛ و فرقان، 63؛ 77 را نیز ببینید.
(164) - آل عمران، 139.
(165) - نحل،97.
(166) - طه، 124.
(167) - انفال، 29.
(168) - بقره، 282.
(169) - بحارالانوار، ج67، ص61.
(170) - آل عمران،120.
(171) - طلاق، 3.
(172) - احزاب، 71.
(173) - حجر، 46.
(174) - رعد. 28.
(175) - طلاق، 3.
(176) - آل عمران، 173.
(177) - بحار، ج 13، ص 354.
(178) - همان، ج 73، ص 7.
(179) - hمیزان الحکمه، ج3، ص 294.
(180) - آل عمران، 185.
(181) - میزان الحکمه. ج 3. ص 309.
(182) - همان. ص311.
(183) - بحار. ج42. ص 202.
(184) - همان. ج73. ص 129.
(185) - توبه. 103.
(186) - روم. 21.
(187) - اعراف. 89.
(188) - تفسیر نمونه، ج 16، ص 392-391.
(189) - زمر، 22.
(190) - انعام، 82.
(191) - هود، 120.
(192) - انعام، 96.
(193) - فرقان، 47.
(194) - نحل، 80.
(195) - بقره، 153.
(196) - میزان الحکمه، ج5، ص 262، به نقل از غرر و بحار الانوار.
(197) - همان.
(198) - همان.
(199) - همان.
(200) - بحار،ج 77، ص 88.
(201) - همان، ص 207.
(202) - همان، ص 200.
(203) - بقره، 153.
(204) - عنکبوت، 45.
(205) - فرقان، 77.
(206) - رساله نورعلی نور، در ذکر ذاکر و مذکور، ص10، مقدمه.
(207) - انبیا، 83 و84.
(208) - مریم.آیات 10-2.
(209) - آل عمران، 49.
(210) - مفاتیح الجنان، دعاهای شب 23 رمضان.
(211) - همام، دعای هر روز ماه رمضان.
(212) - مفاتیح الجنان.
(213) - ر.ک. دیل کارنگی، نگران نباش، زندگی کن، ترجمه رکسانان هدایتی، چاپ نمایشگاه کتاب، ص 270-263.
(214) - یونس، 57.
(215) - اسراء، 82.
(216) - فصلت، 44.
(217) - نهج البلاغه، خطبه 176.
(218) - همان، خطبه 158.
(219) - همان، خطبه 176.
(220) - همان، خطبه 156.
(221) - تفسیر نمونه، ج 12، ص 241، ه نقل از سفینه البحار.
(222) - نهج البلاغه، خطبه 198.
(223) - طلاق، 3.
(224) - مجمع البیان، ج1، ص306.
(225) - سفینه البحار، ج 2، ص 682، ماده وَکلَ.
(226) - طلاق، 3.
(227) - اعراف، 156.
(228) - مفاتیح الجنان، دعای جوشن کبیر.
(229) - انعام، 147.
(230) - زمر، 54.
(231) - برای مراجعه به این دعا به مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی مراجعه کنید.
(232) - مائده،53.
(233) - تفسیر نمونه،ج 4، ص 364.
(234) - نهج البلاغه، خطبه 110.
(235) - انشقاق، 6.
(236) - واقعه، 12-10.
(237) - همان، 88 و89.
(238) - مفاتیح الجنان، مناجات العارفین.
(239) - ر.ک) - درسهایی از اخلاق اسلامی یا آداب سیر وسلوک، نگارنده، 1381.
(240) - صدوق، امالی، مجلس77.
(241) - اصول کافی، معرب، ج2، ص263.
(242) - صدوق، توحید، ص165.
(243) - شرح نهج البلاغه خویی (حسن زاده آملی)، ج19، رساله لقاءالله، ص 322.
(244) - نحل، 30.
(245) - بحارالانوار، ج45، ص 115 و116، به نقل از سید بن طاووس.
(246) - انشقاق، 6.
(247) - نجم، 42.
(248) - فاطر، 18.
(249) - انعام، 82.
(250) - فتح، 4.
(251) - احزاب، 39.
(252) - حدید، 23.
(253) - آل عمران، 139.
(254) - تفسیر نمونه، ج22، ص28.
(255) - انشقاق، 6.
(256) - ر.ک) - به کتاب «لقاءاللّه » میرزا جواد آقای ملکی تبریزی، صص 9-3.
(257) - مفاتیح الجنان، مناجات شعبانیه.
(258) - رعد، 28.
(259) - مفاتیح الجنان، مناجات شعبانیه.
(260) - رعد، 28.
(261) - شیخ طوسی، تبیان، بی جایگاه.
(262) - فجر، 30-27.
(263) - قمر، 55.
(264) - روم،7.
(265) - آل عمران، 14.
(266) - سجده، 11.
(267) - صدوق، معانی الاخبار، ص 290؛ و بحار، ج 6، ص 156، ح 13.
(268) - معانی الاخبار، ص 289.
(269) - همان.
(270) - یونس، 7 8.
(271) - معانی الاخبار صدوق، باب معنی الموت، ص 288.
(272) - معانی الاخبار صدوق، باب معنی الموت، ص 288.
(273) - دکتر برنز، دیوید، شناخت درمانی، مهدی قراچه داغی، ص 207.
(274) - همان، ص 208.
(275) - دکتر باستانی، محمود، اسلام و روان شناسی، ص 257.
(276) - سفینه البحار، ج 1، ص 127 (ماده توبه).
(277) - زمر، 53 و 54.
(278) - بحارالانوار، ج 94، ص 142، مناجات خمس عشر، مناجات التائبین.
(279) - اصول کافی، ج 2، باب التوبه، ح 8.
(280) - توبه، 118.
(281) - فهرست غرر، واژه توبه.
(282) - محجه البیضاء، ج 7، ص 9.
(283) - تحریم، 8.
(284) - طه، 82.
(285) - تحریم، 8.
(286) - همان.
(287) - همان.
(288) - همان.
(289) - هود، 3.
(290) - فرقان، 70.
(291) - هود، 52.
(292) - نوح، 11.
(293) - بقره، 222.
(294) - بحارالانوار، ج 6، ص 20.
(295) - توبه، 11.
(296) - دکتر منصور، محمود، احساس کهتری، موءسسه انتشارات آسیا، چاپ اول، ص 13.
(297) - المیزان، ج 2، ص 120.
(298) - فلسفی، کودک، ج 2، ص 213 211.
(299) - «وَلا تَکونُوا کالَّذِینَ نَسُوا اللّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ» حشر، 19.
(300) - «إِنّا أَخْلَصْناهُمْ بِخالِصَة ذِکری الدّارِ » ص، 45.
(301) - اعراف، 179.
(302) - نهج البلاغه، حکمت 163.
(303) - میلانی فر، بهروز، بهداشت روانی، ص 112، چاپ پنجم،نشر قومس، 1376.
(304) - آدلر در سال 1870 میلادی در یک خانواده متوسط در شهر «وین» به دنیا آمد. او با این که دوران کودکی را با مشکلات گذراند به تحصیلاتش ادامه داد و اوایل با فروید و یونگ هم کاری داشت؛ ولی از آنها جدا شد و در سال 1912 «انجمن روان شناسی فردی» را پایه گذاری کرد. اساس نظریه وی در کتاب معروف «جنبه نظری و عملی روان شناسی فردی» که در سال 1928 انتشار یافت توضیح داده شد. آدلر برخلاف «فروید» که غریزه ها را انگیزه اصلی رفتار می دانست و برخلاف «یونگ» که صورت های ازلی را راهبر انسان می دانست، بر جنبه اجتماعی بودن انسان تأکید داشت. در غرب قهرمان بررسی احساس حقارت، آدلر است. هر چند که دیگران نیز در این رابطه سخنانی دارند، او ویژگی های اصلی نظریه روان شناسی فردی خود را اصول ذیل قرار داد:اصل حقارت، اصل برتری جویی، اسلوب زندگی، ترتیب تولد، خودآگاهی، علاقه اجتماعی، خود خلاق و غایت و هدف زندگی. برای آگاهی تفصیلی از زندگی آدلر به کتاب «روانشناسی شخصیت» از دکتر یوسف کریم، فصل ششم از ص 89 به بعد مراجعه کنید.
(305) - محمدتقی فلسفی، بزرگسالان و جوان، ص 81، از هیئت نشر معارف اسلامی1352، به نقل از روانشناسی اجتماعی، ج 1، ص 116.
(306) - همان، ص 83، به نقل از مشکلات روحی جوانان، ص 21.
(307) - علی بن شعبه حرانی، تحف العقول، ص 55، حدیث 160، از انتشارات کتابفروشی اسلامیه با تصحیح علی اکبر غفاری.
(308) - مجموعه ورام، ج 1، ص 278.
(309) - فلسفی، محمدتقی، بزرگ سالان و جوان، ص 96 به نقل از کتاب لذات فلسفه ص 84.
(310) - علی بن شعبه، تحف العقول، ص 483.
(311) - محدث نوری، مستدرک، طبع قدیم، ج 2، ص 100
(312) - نهج البلاغه، حکمت 461.
(313) - علی بن شعبه تحف العقول، ص 483.
(314) - امام خمینی، وصیت نامه.
(315) - مجلسی، بحار، ج 73، ص225.
(316) - فلسفی، بزرگ سال و جوان، ص 76.
(317) - کی نیا، جرم شناسی
(318) - دخان، 38.
(319) - موءمنون، 115.
(320) - احقاف، 3.
(321) - بقره، 213.
(322) - طباطبایی المیزان، ج 2، ص 124.
(323) - مجلسی، بحارالانوار، ج 17، طبع ایران.
(324) - محدث نوری، مستدرک، ج 2، ص 625، چاپ قدیم.
(325) - ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج 20، ص 343، حکمت 937.
(326) - آمدی، غررالحکم، ص 677.
(327) - مکارم الاخلاق، ص 110.
(328) - شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، دعای عالیه المضامین.
(329) - مجلسی، بحار، ج 2.
(330) - همان.
(331) - حجرات، 11 12.
(332) - مجموعه ورام، ج 1، ص 31.
(333) - تفسیر قمی، ج 2، ص 176.
(334) - کلینی، کافی، ج 2، ص 160.
(335) - مجله الهادی، شماره 1، ص 23.
(336) - شیخ حر عاملی، وسایل الشیعه، ج 11، ص 228.
(337) - سوره حجرات، آیات 11 12.
(338) - مجلسی، بحار، ج 16، ص 122، 123.
(339) - همان.
(340) - کلینی، کافی، ج 2، ص 259.
(341) - طبرسی، مجمع البیان، ج 9، ص 136.
(342) - جمعه، 2.
(343) - کلینی، روضه کافی ص 150.
(344) - ضُحی، 9.
(345) - محدث نوری، مستدرک، ج 1، ص 148.
(346) - حرانی، تحت العقول، ص 198.
(347) - مستدرک، ج 2، ص 616.
(348) - شیخ حرّ عاملی، وسایل ج 5، ص 125.
(349) - تغابن، 15.
(350) - منافقون، 9.
(351) - نهج البلاغه، حکمت 147.
(352) - همان، حکمت 228.
(353) - صدوق، لئالی الاخبار، ص 128.
(354) - مجلسی، بحار، ج 17، ص 48.
(355) - غرر الحکم، ص 692.
(356) - محمدی ری شهری، میزان الحکمه، ج 7، ص 248.
(357) - درس هایی از اخلاق اسلامی یا آداب سیر و سلوک، ص 258، درس 31.
(358) - دائره المعارف روان شناسی، ص 6 / 205.
(359) - بحار، ج 73، ص 240.
(360) - یس، 15.
(361) - زخرف، 31.
(362) - قیامت، آیه 15.
(363) - بحار، ج 73، ص 251.
(364) - کافی، ج 2، باب حسد، حدیث 4.
(365) - تندرستی از کمی حسد است، بحار، ج 73، ص 256.
(366) - عجیب است که حسودان از سلامت جسم خود به کلی غافلند، نهج البلاغه، حکمت 225.
(367) - حسود دائماً غمناک بوده و لئیم مورد سرزنش است، بحار، ج 73، ص 256.
(368) - صدر، سید رضا، کتاب «حسد»، ص 62.
(369) - بحار، ج 73، ص 255.
(370) - کافی، ج 2، باب حسد حدیث 5.
(371) - بحارالانوار، ج 73، ص 255.
(372) - رعد، 9.
(373) - همان،40.
(374) - نهج البلاغه، حکمت 236.
(375) - همان، خطبه 33.
(376) - اعیان الشیعه، زندگی امام حسن مجتبی علیه السلام.
(377) - قصص، 83.
(378) - هود، 15 و 16.
(379) - شوری، 19.
(380) - بحار، ج 73، ص 154.
(381) - همان، ص150.
(382) - وسائل الشیعه، ج 6، ص 286.
(383) - الغدیر، ج 8، ص 291.
(384) - بحار، ج 72، ص 306.
(385) - همان، ص307.
(386) - جامع السعادات، ج1، ص 282.
(387) - بحار، ج 72، ص 306.
(388) - کافی، ج 2، ص 313.
(389) - اشاره به آیه اَفَمَن زُینَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَاهُ حَسَن) - فاطر، 8.
(390) - اشاره به آیه: وَهُم یحْسَبُونَ اَنَّهُم یحسِنُونَ صنع. کهف، 104.
(391) - یمُنُّونَ عَلَیک أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لاتَمُنُّوا عَلَی إِسْلامَکمْ بَلِ اللّهُ یمُنُّ عَلَیکمْ أَنْ هَداکمْ لِلاِْیمانِ إِنْ کنْتُمْ صادِقِینَ، حجرات، 17.
(392) - بحار، ج 72، ص 316.
(393) - هر کس را خودبینی فراگیرد هلاک شود) - کافی ج 2، ص 236.
(394) - عجب گیاهی است که بذر آن کفر، و زمین آن نفاق، و آب آن تعدی و تجاوز، و شاخه های آن جهل، و برگ ع های آن گمراهی، و میوه آن لعنت و خلود در آتش جهنم است. لذا هر کس که عجب اختیار کند در جان خود بذر کفر پاشیده و تخم نفاق کشت کرده است، و چنین کسی ناچار چنان ثمر و میوه را خواهد داشت. بحار، ج 72، ص 320.
(395) - ای داود به گنه کاران مژده بده و صدیقان (راست گویان و درست کاران) را بترسان، داوود عرض کرد: چگونه گنه کاران را مژده داده و صدیقان را بترسانم؟ فرمود:گنه کاران را مژده بده که من توبه را پذیرفته و از گناه در می گذرم و صدیقان را بترسان که به اعمال خویش خودبین نشوند، زیرا بنده ای نیست که به پای حسابش درآید، مگر این که هلاک می شود. کافی، ج 2، ص 313.
(396) - دو مرد داخل مسجد می شوند یکی عابد و دیگری فاسق و از مسجد خارج می شوند در حالی که فاسق، صدیق (موءمن واقعی) شده و عابد فاسق، و این برای این است که عابد داخل مسجد می شود در حالی که به عبادتش می بالد و به خودش می نازد و فکرش در این باره می باشد، ولی فاسق در ندامت و پشیمانی از فسقش می باشد و از خدای بزرگ درباره گناهان خویش آمرزش می طلبد. بحار، ج 72، ص 316.
(397) - عجب مانع زیادی (علم) می شود. نهج البلاغه، صبحی صالح، حکمت 167.
(398) - کسی که از خود راضی باشد، غضب کنندگان بر او بسیارند) - بحار، ج 72، ص 316.
(399) - جامع السعادات، ج 1، ص 285.
(400) - حشر، 2.
(401) - توبه، 25 و 26.
(402) - بحار، ج 72، ص 317.
(403) - کهف، 103 و 104.
(404) - بحار، ج 72، ص 314.
(405) - عبس، 17 - 22.
(406) - روم، 54.
(407) - نهج البلاغه، حکمت 454.
(408) - نهج البلاغه، خطبه 192.
(409) - قصص، 78.
(410) - جمعه، 5.
(411) - نور الثقلین، ج 3، ص 564 و 563.
(412) - تفسیر برهان، ج 3، ص 120.
(413) - عبس، 34 تا 37.
(414) - مجادله، 17.
(415) - انفال، 19.
(416) - ر.ک: نراقی، جامع السعادات، ج1؛ مجلسی، بحار، ج73، و امام خمینی، اربعین، ج1، حدیث4 و....
(417) - غافر، 60.
(418) - نساء، 172.
(419) - کافی، ج 2، ص 309.
(420) - موءمنین، 47.
(421) - همان، 34.
(422) - بقره، 87.
(423) - بحار، ج 73، ص 234.
(424) - کافی، ج 2، ص 310.
(425) - قیامت، 14و 15.
(426) - کافی، ج 2، ص 311.
(427) - همان، ص 309.
(428) - لقمان، 17.
(429) - کافی، ج 2، ص 309.
(430) - همان، ص 309.
(431) - بحار، ج 73، ص 192.
(432) - مواعظ العددیه فصل10، ص 100.
(433) - کافی، ج 2، ص 296.
(434) - اهل تحقیق ر.ک: امام خمینی(ره)، اربعین، حدیث دوم؛ نراقی، جامع السعادات، ج2؛ و مجلسی، بحار، ج72 و....
(435) - بحار، ج 72، ص 266.
(436) - امام خمینی، اربعین، ج 1، ص 105.
(437) - جامع السعادات، ج 2، ص 289.
(438) - بحار، ج 72، ص 303.
(439) - همان، ص 302.
(440) - همان، ص 303.
(441) - نساء، 142.
(442) - بحار، ج 72، ص 295.
(443) - بقره، 264.
(444) - نساء، 38.
(445) - مانند نساء، 142؛ کهف، 110؛ و ماعون، 4.
(446) - کافی، ج 2، ص 293.
(447) - بحار، ج 72، ص 299.
(448) - وسائل الشیعه، ج 1، ص 15.
(449) - بحار، ج 70، ص