بخش هفتم جرعه‏اى از چشمه‏سار عرفان و ادب

متون برگزيده

دعاى امام رضا(ع)

بار خدايا! ولىّ و جانشين خود و حجت بر آفريدگانت را پشتيبان باش. خداوندا! به وسيله او شكاف‏ها را برطرف ساز و گسيختگى‏ها را به هم پيوسته كن، ستم‏ها و نابرابرى‏ها را با او بميران و عدل و داد را آشكار ساز، زمين را با درازاى ماندگارى‏اش بياراى، او را با نصرت خويش حمايت كن و بابيم (و هراسى كه در دل دشمنان مى‏افكنى) پيروز ساز، هر كس او را يارى‏مى‏كند پيروز گردان و هركس از يارى او دريغ مى‏كند به حال خود واگذار. هركس كه طرح دشمنى با او در افكند هلاك ساز و هركس را كه از در نيرنگ با او در آيد، نابود كن. سردمداران كفر و تكيه‏گاه‏ها و استوانه‏هاى آن را به وسيله او به هلاكت رسان و گمراه كنندگان، بدعت‏گذاران، محوكنندگان نعمت و تقويت‏كنندگان باطل را در هم شكن. همه گردن‏كشان را به دست او خوار ساز و همه كافران و بى‏دينان را در هر جاى زمين كه هستند در مشرق‏ها و مغرب‏ها، در خشكى‏ها و درياها، در جلگه‏ها و كوهستان‏ها برانداز؛ تا آن‏جا كه از آنها كسى باقى نماند و اثرى برجاى‏نماند.(1)

دعاى امام صادق(ع)

بارخدايا! آن جمال دلارا و آن روشن جبين ستوده را به من بنما. ديدگانم را با سرمه يك نظر به سوى او بيارا. در گشايش او شتاب كن و درآمدنش را آسان گردان. راه و روش او را وسعت بخش و مرا به طريق او هدايت نما. فرمانش را نافذ و پشت او را استوار دار. به دست او سرزمين‏هايت را آباد گردان و بندگانت را زنده‏ساز. كه خود فرمودى و سخنان تو نيز حق است كه به سبب آن چه مردم انجام داده‏اند، فساد و تباهى خشكى‏ها و درياها را در برگرفته است. پس اى خدا! ولى خود و فرزند پيامبرت را، همو كه هم‏نام فرستاده توست آشكار ساز! تا هرآن چه از باطل كه بدان دست يابد نابود كند و حق را چنان‏كه بايد برپا دارد و عملى سازد. خداوندا! او را پناهگاه بندگان ستمديده‏ات و ياور كسانى كه جز تو ياورى ندارند قرار ده. آن چه از احكام كتابت تعطيل شده به دست او تجديد كن و او را پشتيبان نشانه‏هاى دينت و سنت پيامبرت - كه درود و سلام خداوند بر او و خاندانش باد - قرار ده.(2)

انتظار

به هوش باشيد كه:
برگزيده آسمان از ميان تمامى مخلوقات مى‏آيد. گوش به فرمانش فرا دهيد و طاعتش را گردن نهيد! گريزگاهى نيست، چه در التهاب اين نداى فراگير آسمانى خفتگان در بستر بى خبرى از جاى بر مى‏خيزند. ايستادگان از سر غرور و نخوت برجاى ميخ كوب شده و با بازوانى لرزان بر زمين مى‏غلتند! نشستگان از سرِ ناچارى در حيرتى تام، از جاى بر مى‏خيزند و همگان در اضطرابى سخت مى‏مانند تا دريابند آنها را چه رسيده است.
ديرى نمى‏پايد كه صدايى ديگر همه را به خود مى‏آورد. نغمه‏اى گوشنواز:
من آن بقيت خدايم، دليلى از سوى او و خليفه‏اى در ميان بندگان، آمده‏ام، آگاه باشيد كه اين آمدن، شما را بهترين بشارت است. كاش نيك دريابيدش، انقلابى بزرگ آسمان و زمين را در بر مى‏گيرد و حيرت آنى زمينيان را رها نمى‏سازد و آنان كه شنيدن نغمه دل انگيزش را انتظار مى‏كشند. اى ياران برجسته و اى هم رازان و هم رزمان من! اى همه كسانى كه خدايتان شما را براى يارى من برگزيده! اى ذخيره‏هاى خداوندى! به سوى من آييد.(3)

بيا كه بى تو...

بيا كه بى‏تو نه سحر را لطافتى است و نه صبح را صداقتى؛ كه سحر به شبنم لطف تو بيدار مى‏شود و صبح به سلام تو از جا بر مى‏خيزد.
بيا كه بى‏تو آينه‏ها، زنگار غربت گرفته‏اند و قطار آشنايى‏ها، فرياد غريبى مى‏كشد، هيچ كس حريم اطلسى‏ها را پاس نمى‏دارد و بر داغ لاله‏ها مرهم نمى‏گذارد. بيا كه بى‏تو قنوت شاخه‏ها، اجابتى جز غروب تلخ خزان ندارد.
بيا كه بى‏تو كدام دست مهر، سرشك غم از ديدگان يتيمان بر مى‏گيرد؟ و كجاست آغوش مهربانى كه دل‏هاى زخمى را به ضيافت ابريشمى بخواند.
بيا كه بى‏تو آسمان دلم اسير تيرگى هاست و هرگز ستاره اميد در برج اقبال، رحل خوش بختى نمى‏افكند.
اى آبِ آب، رودخانه‏ها عطش ديدار تو را دارند و در بستر انتظار به سوى درياى ظهور تو شتابان‏اند.
قامتى به استوارى كوه، دلى به بى‏كرانگى دريا، طراوتى به لطافت سبزينه‏ها، سينه‏اى به فراخى آسمان‏ها و صميميتى به گرمى خورشيد بايد تا تو را خواند و كاروان دل‏ها را به منزلگاه اميد كشاند. اين همه را كه اندكى بيش نيست، از دل شكسته‏ترين منتظران تاريخ دريغ مدار، كه ظهور تو اجابت دعاى ماست.(4)

حرف‏هاى دل!

بايد بمانى كه او بيايد و دردهاى كهنه تو و تمام عالم را درمان كند و تو چشم به راهش مى‏مانى با انتظارى توأم با اميد؛ مى‏گويند سوارى است از آفتاب، از روشنى، با ردايى سبز و شمشيرى از عدل؛ مى‏گويند قامت سبزى دارد و خالى برگونه؛ مى‏گويند از راه سپيده مى‏آيد با بارانى از نور؛ مى‏گويند كعبه ميزبان قدوم پاك او و تكيه‏گاه او خواهد شد، نمى‏دانم شايد روزى بيايد كه جز مشتى پر از اين پرنده در قفس نباشد. اما در انتظارش مى‏مانم تا روزى كه درِ باغ خدا را باز كند و عطر دل‏انگيز حضورش در سراسر عالم بپيچد و دنيا از نور جمالش روشن گردد. با جانى آماده قربانى شدن، چشم به راهش مى‏مانم تا بيايد و بى‏قرارى هايم با يك تبسم او آرام گيرند و نيم نگاهش آبى بر آتش درد فراق باشد. آن وقت با او بودن چه خوش است و يك قطره از جام وصال او نوشيدن چه خوش گوارتر از تمامى آب‏هاى عالم.
اى عزيز! ببخش بر من اگر با جانى نه پاك و دلى نه روشن و اعمالى نه مقبول، مشتاق تواَم، اما باور كن كه در سر سودايى جز محبت تو نيست و خيالم از نقش و نگار تو پر است.(5)

به ما نگفتند

گفتند تو كه بيايى خون به پا مى‏كنى، جوى خون به راه مى‏اندازى و از كشته پشته مى‏سازى و ما را از ظهور تو ترساندند. همه، پيش از آن كه نگاه‏مهرگستر و دست‏هاى عاطفه پرور تو را وصف كنند، شمشير تو را نشانمان دادند.
آرى، براى اين كه گل‏ها و نهال‏ها رشد كنند بايد علف‏هاى هرز را وجين‏كرد و اين جز با داسى برنده و سهمگين ممكن نيست. آرى، براى اين كه مظلومان تاريخ، نفسى به راحتى بكشند. بايد پشت و پوزه ظالمان و ستمگران را به خاك ماليد و نسلشان را از روى زمين برچيد.
آرى، براى اين كه عدالت بر كرسى نشيند هرچه سرير ستم آلوده سلطنت را بايد واژگون كرد و به دست نابودى سپرد. و اينها همه، همان معجزه‏اى است كه تنها از دست تو بر مى‏آيد و تنها با دست تو محقّق مى‏شود.
اما مگر نه اين كه اينها همه مقدّمه است براى رسيدن به بهشتى كه تو بانى آنى. آن بهشت را كسى بر ما ترسيم نكرد. كسى به ما نگفت كه وقتى تو بيايى، پرندگان در آشيانه‏هاى خود جشن مى‏گيرند و ماهيان درياها شادمان مى‏شوند و چشمه‏ساران مى‏جوشند و زمين چندين برابر محصول خويش را عرضه مى‏كند.
به ما نگفتند كه وقتى تو بيايى، دل‏هاى بندگان را آكنده از عبادت و اطاعت مى‏كنى و عدالت بر همه جا دامن مى‏گسترد و خدا به واسطه تو دروغ را ريشه‏كن مى‏كند و خوى ستم گرى و درندگى را محو مى‏سازد و طوق ذلت بردگى را از گردن خلايق بر مى‏دارد.
به ما نگفتند كه وقتى تو بيايى، ساكنان زمين و آسمان به تو عشق مى‏ورزند، آسمان بارانش را فرو مى‏فرستد، زمين، گياهان خود را مى‏روياند و زندگان آرزو مى‏كنند كه كاش مردگانشان زنده بودند و عدل و آرامش حقيقى را مى‏ديدند كه خداوند چگونه بركاتش را بر اهل زمين فرو مى‏فرستد. هيچ كس فقير نمى‏ماند و مردم براى صدقه دادن به دنبال نيازمند مى‏گردند و پيدا نمى‏كنند. مال را به هر كه عرضه مى‏كنند، مى‏گويد: بى‏نيازم.
و... ظهور تو بى‏ترديد بزرگ‏ترين جشن عالم خواهد بود و عاقبت جهان را ختم به خير خواهد كرد.(6)

صبح‏ترين خواب يوسفان

سلام بر تو كه راه خانه دوست را مى‏دانى. سلام بر سلام‏هاى تو، سلام بر گريه‏هاى تو در دشت‏هاى زرد غيبت، سلام بر تو كه وعده خدايى، موعود زمانى، شكوه زمينى.
ستارگان تمام شده‏اند، ديگر ستاره‏اى براى شمردن نمانده است. شب را سرِ بيدارى نيست و روز بهانه آمدن ندارد. جمعه‏ها، چه دلگير روزهايى است! هفته‏ها چه انباشته ايامِ خالى از لطفى است!
سال شمار عمر ما، به دست باد ورق مى‏خورد، برگ از گل مى‏هراسد و باد از ابر، اما من سخن گفتن با تو را از عندليبان باغ آموختم، همان مرغانى كه هميشه گل را ميان جنگل شاخه‏ها گم مى‏كنند.
اى صبح‏ترين خواب يوسفان! با چشم اين همه يعقوب چه خواهى كرد؟ تبار ابراهيم در گذر از آتش انتظارند! هرلحظه فرجنامه ظهور مى‏خوانند و دمساز با عاشقانند.(7)

غرق در چشمان هاشمى

گفته‏اند كسى مى‏آيد كه در نگاه نخست، همه در عمق چشمان هاشمى‏اش غرق مى‏شويم و به حبل المتين يك تار موى سياه او دل مى‏بنديم كه به يك تبسمش همه انتظارمان سر مى‏رود؛
گفته‏اند كسى مى‏آيد كه زيباتر از آسمان است و مهربان‏تر از ابر؛
گفته‏اند كسى مى‏آيد كه رحمت را به عدالت ميان قطره‏هاى باران تقسيم مى‏كند و به دست هر مظلومى عصاى موسى مى‏سپارد تا حق خويش بستاند؛
گفته‏اند كه او خاطرات تلخ اسارت‏ها را ناگفته مى‏داند كه او در همه اين سال‏هاى تنهايى و مقاومت با ما بوده است؛ كه او گرسنگى اردوگاه موصل و تكريت را چشيده است؛ كه او زخم كابل‏هاى خاردار دشمن را هم به تن خريده است، كه همه شهيدان‏مان سر به دامان او سردار شدند؛ كه مفقودان‏مان در بهشت آباد او ماندگار شدند؛ كه همه اين مدت تلخ جدايى، اوبراى‏مان غصه مى‏خورده است؛ كه او شب حمله، كنار كرخه براى‏مان دعامى‏كرده است.(8)

اى ساحل آرام بخش نجات!

اى نور يزدان! اى مهر تابان! اى فروغ بى‏پايان! اى خورشيد هميشه فروزان!
اى پرچم نجات در آغوش! اى چشمه‏سارِ عاطفه را نوش! اى غايب ناگشته فراموش!
اى هركجا فساد، تو هادم! اى هركجا نظام، تو ناظم! اى هركجا قيام، تو قائم!
اى همه غم‏ها را تو پايان! اى همه دردها را تو درمان! اى همه نابسامانى‏ها را تو سامان!
هجر جانكاهت به درازا كشيد، چشم‏ها فرو خفتند، جز چشمان شيداى شيفتگان، كه در شب يلداى غيبت، طلوع خورشيد جهان آراى تو را مى‏جويند، اى خورشيد فروزان هستى،
دريا طوفانى شد، زورق‏ها همه در هم شكستند، جز زورق سرخ چشم به راهان، كه بر فراز امواج فتنه‏ها كرانه رهايى‏بخش تو را مى‏طلبند، اى ساحل آرام بخش نجات!
شب تيره غيبت به درازا كشيد اما به راستى در تاريخ «وصل و هجران» و در دفتر «عشق و حرمان»،
محبتى چنين ديرپا، محبانى چنين پابرجا، هيچ چشمى به خود نديده است، اكنون يك هزار و شصت و چهار سال است كه «جذبه و ناز» و «راز و نياز» ادامه دارد.(9)

خدايا، اى مهربان!

بارالها! آيا صداى گوشه‏نشينان منتظر مهدى (عجل‏الله تعالى فرجه) را بى‏پاسخ خواهى گذاشت؟
آيا گرفته‏ترين نگاه‏ها را كه در سپيده دمان، آن‏گاه كه سرخى شفق مى‏درخشد، بر مهدى‏ات سلام مى‏فرستند، فراموش خواهى كرد؟ آيا اين سينه‏هاى سوخته كه از ميان جماعت مرداب زده به عشق تو و مهدى تو زنده‏اند، در بى‏پناهى رها خواهى كرد؟ كاسه‏هاى چشمان خالى است. ديگر اشك هم يارى نمى‏كند؛ لهيب فروزان عطش در صحراى صبر مى‏سوزاندشان. اى مهربان پروردگار ما!
پيروزى را قرين او گردان و سربازانش را پيروز گردان،
دروازه‏اى از بركات به رويش بگشا كه افق پيروزى و نصر در آن سلطنت باشد،
اى مهربان‏ترين مهربانان! به وسيله او اسلام را ظاهر گردان و سنت رسولت را به دست او آشكار فرما،
خدايا! اباصالح(عج) را سلامت بدار و مؤمنان را به وسيله او به دار عافيت روانه ساز.(10)

مولاى من!

پاى من گرچه در بند زمين است، اما دلم در هواى توست. از وراى زمان و مكان تو را مى‏جويم، هرچند كه تو با منى، مانند حضور نور، هوا، آب؛ اما خوشا روزى كه هلال رخسار تو بدر كامل گردد. زمين اگرچه گرد خورشيد مى‏چرخد، اما روح آن را مدارى است كه گرد تو مى‏گردد.
مولاى من! هر مظلومى كه در زير چكمه ستم كارى جان مى‏سپارد، نام تو بر لب دارد و تنها تويى كه فريادرسى و بس؛ هرجا حق و عدالت در معرض تجاوز و ستم قرار گرفت من رداى مقاومت بر تن نموده و بر پيشانى بند انديشه‏ام «يا مهدى» را حك مى‏كردم.
اى ناب‏ترين انديشه راهنماى من به سوى كمال!
اى رهاننده من از بندهاى اسارت زمان!
اى مدافع راستين تمامى حقوق من!
و اى فريادرس مظلومان بر خون نشسته!
من در انديشه تواَم.(11)

ندبه‏هاى دلتنگى

كجاست آن كه - جهان - چشم به راه او دوخته تا كژى و ناراستى را راست‏گرداند؟
كجاست آن كه براى گسستن ريشه ستم گران آماده شده است؟
كجاست آن كه اميدها به سوى او رود تا بنياد ستم و بيداد بر كند؟
كجاست آن كه اندوخته شده تا فريضه‏ها و سنت‏هاى دين را نو گرداند؟
كجاست آن كه گزيده شده تا دين و آيين را - به اصل خود - بازگرداند؟
كجاست آن كه آرزويش داريم كه قرآن و احكام آن را زنده كند؟
كجاست بُرنده شاخساران ستم و تفرقه؟
كجاست محو كننده نشانه‏هاى كژروى و هواپرستى؟
كجاست عزيز دارنده دوستان و خواركننده دشمنان؟
كجاست آن آينه خدا كه دوستان به سويش روى آرند؟
كجاست آن رشته پيوند خورده ميان زمين و آسمان؟
كجاست آن فرمانرواى روز پيروزى و افرازنده درفش راهنمايى؟
كجاست گردآوردنده سزاوارى و خشنودى حق؟
كجاست خون خواه كشته كربلا؟
كجاست آن پيشوايى كه از جانب خدا يارى شده بر هر كه بر او دست ستم گشود و به او دروغ بست؟
كجاست آن سر گُل آفريدگان، آن نكوكار پرهيزگار؟
كجاست فرزند پيامبر مصطفى و فرزند على مرتضى و فرزند خديجه روشن رخسار و فرزند فاطمه كبرى؟
پدر و مادرم فدايت باد و خودم سپر و حامى تو باشم، اى فرزند سروران مقرّب، اى فرزند گزيدگان بزرگوار، اى فرزند رهنمايان راه يافته، اى فرزند نيكان پاكيزه، اى فرزند بزرگان زبده، اى فرزند پاكان پاكيزه، اى فرزند بزرگواران برگزيده، اى فرزند درياهاى بخشش.
اى كاش مى‏دانستم در كدامين خاك و سرزمينى! آيا در كوه «رَضْوى‏» هستى يا در جاى ديگر؟ يا در «ذى طُوى»؟
گران است بر من اين كه مردم را ببينم و تو را ديدار نكنم و از تو آواز و نجوايى نشنوم؛ بر من ناگوار است كه بلا تو را گيرد و مرا نگيرد و ناله و گلايه‏ام از من به تو نرسد.
به جانم سوگند كه تو همان غايبى هستى كه از ما جدا نيستى؛ به جانم سوگند كه تو همان امامى هستى كه از نگاه ما - ظاهراً - دورى و در واقع دورنيستى.
كى شود كه پرچم پيروزى برافرازى و ما تو را ببينيم و تو ما را؟
كى شود كه ما گرداگرد تو فراهم شويم و توپيشواى مردم شوى و زمين را از عدل پركنى؟
كى شود كه ريشه بيدادگران را از بيخ و بن براندازى و ما از سر شادمانى و سپاس بگوييم: ستايش از آن خداوندى است كه پروردگار جهانيان است.
خداوند! درود فرست بر او برترين و كامل‏ترين و تمام‏ترين و با دوام‏ترين و بيشترين و فراوان‏ترين درودها را كه بر احدى از برگزيدگان و ستودگان خلقت نفرستاده‏اى؛ و درود فرست بر او، درودى بى‏شمار و بى‏پايان و بى‏انتها.
خداوندا! حق را به واسطه امام زمان«عج» بر پاى دار و باطل را به وسيله او برانداز و دوستان خود را به پيشوايى او به دولت رسان و دشمنان خود را به وسيله او خوار و زار ساز.
خداوندا! ميان ما و او پيوندى برقرار كن كه سرانجام، ما را به مصاحبت با پدرانش رساند و ما را از كسانى قرار ده كه به دامن آنان چنگ زده و در سايه ولايت آنان آرميده‏اند. اى مهربان‏ترينِ مهربانان!

اشعار

شهره نُه آسمان

گلزار زندگى

كوكب هدايت

شيعه يعنى شوق، يعنى انتظار

فروغ ديده نرگس!

جمعه موعود

چشم به راه

كتاب مبين

سحرآموختگان

همه هست آرزويم...!

خراب حور گردم!

دوران حسن توست

ادركنى!

بوى گل نرگس

كى رفته‏يى...؟!

پى‏نوشتها:‌