قال رسول الله(ص):
َ
«لَيسَ مِنا مَن
وَسَعَ اللهُ عَلَيهِ ثُمَ قَتَرَ عَلي عَيالِهِ.»
«از ما نيست كسي
كه خدا روزي اش را زياده كرده، ولي او بر نان خورهايش سخت مي‌گيرد.» َ«هر
كه با مسلماني تقلب كند، و يا به او ضرري بزند، و يا فريبش دهد، از ما نيست.»
«هر كه روز خود را
آغاز كند و توكلش به غير خدا باشد، بر خدا هيچ حقي ندارد و هركس روز خويش را
آغاز نمايد، و همتي بر كار مسلمانان نگمارد، مسلمان نيست.»
10- پرهيز
از اسراف و زياده روي
قال رسول الله(ص):
َ«از گونه‌هاي
اسراف اين است كه هر چه مي‌خواهي، بخوري.»
َ«مَنِ اقتَصَدَ
اَ‌غناهُ اللهُ وَ مَن بَذَرَ أَفقَرَهُ اللهُ وَ مَن تَو‌اضَعَ
رَفَعَهُ اللهُ وَ مَن تَجَبَرَ قَصَمَهُ اللهُ.»
«هر كه در خرج
كردن ميانه روي كند، خدا او را بي نياز مي‌كند و هر كه زياده روي نمايد، خدا
فقيرش مي‌كند و هركس بزرگي بفروشد، خدا او را در هم مي‌شكند.»
11-
اصلاح بين مردم
قال رسول الله(ص):
َ
«أَفضَلُ
الصَدَقَةِ أَصلاحُ ذ‌اتِ البَينِ.»
«برترين صدقه، آشتي
دادن دو نفر است.»
َ«أَصلِح بَينَ
الناسِ وَ لَو تُعنِي الكَذِبِ.»
«ميان مردم، آشتي
برقرار كن، هرچند با سخني دروغ باشد.»
َ«مي‌خواهيد بگويم
كه چه چيزي از روزه و نماز و صدقه بهتر است؟ آشتي دادن مردم. زيرا دوگانگي
در ميان مردم باعث نابودي است.»
12-
اعتدال و ميانه‌روي
قال رسول الله(ص):
َ«أَكبَرُ اُمَتي
الَذينَ لَم يَعلَمُوا فَيَبطُرُوا وَ لَم يَقتَر عَلَيهِم فَيَسأَلُوا.»
«بزرگترين افراد
امت من كساني هستند كه نه چندان توانگرند كه خود را گم كنند و نه چندان
تنگدست كه دست دراز كنند.»
َ«وقتي خداوند
عزوجل خيري را براي خانواده‌اي بخواهد، به ايشان فهم دين مي‌دهد و
كوچكانشان بزرگانشان را گرامي مي‌دارند و [خداوند] در زندگي مدارايشان مي‌بخشد
و در خرجشان آنها را ميانه‌رو مي‌كند و گناهان ايشان را به آنها نشان مي‌دهد
تا توبه كنند و بازگردند و اگر براي ايشان چنين نخواهد، آنها را به خودشان
وا مي‌گذارد.» َ
«سه چيز آدمي را
هلاك مي‌كند و سه چيز نجات مي‌دهد [اما] سه چيزي كه هلاك مي‌كند [عبارتند
از:] بخلي كه از آن اطلاعت كنند، هوسي كه مطيعش باشند و حالتي كه آدمي از
خود راضي باشد. و سه چيزي كه نجات مي‌دهد [عبارتند از:] ترس از خدا كه در
نهان و عيان باشد، مقتصد بودن كه در تنگدستي و توانگري باشد و عادل بودن
كه در همة حالات همراه انسان باشد.»
13-
امانت داري
قال رسول الله(ص):
َ
«اگر سه چيز در
برادرت ديدي، به او اميدوار باش، حيا، امانت و صداقت. و چون اين سه چيز را
نديدي، اُميدي به او مبند.»
َ«براي من شش چيز
را ضمانت كنيد، تا من بهشت را برايتان ضمانت مي‌كنم. وقتي سخن مي‌گوييد،
راست بگوييد، چون وعده مي‌دهيد، وفا كنيد، چون مي‌خواهند امانتي به دستتان
بسپارند، رد مكنيد، زير شكم خود را از گناه نگاه داريد، چشم خود را حفظ كنيد و
دستانتان را از گناه بازداريد.»
َ«سه چيز در هر كه
باشد، منافق است، هر چند روزه بدارد، نماز بخواند، حج و عمره بگزارد و بگويد:
من مسلمانم. آن كه چون حرفي مي‌زند، دروغ بگويد، چون وعده مي‌دهد، وفا نكد
و چون امانت مي‌گيرد، خيانت كند.»
14- برادري
قال رسول الله(ص):
َ
«شما آيينة برادر
خود هستيد، اگر عيبي در او مي‌بينيد، آن را پاك كنيد.»
َ«انسان بايد برادر
خويش را ياري كند، چه ستمگر باشد و چه ستمديده. اگر ستمگر است او را از ظلم
بازدارد و اين همان ياري كردن اوست و اگر ستمديده است او را كمك كند.»
َ«مَن هَجَرَ
أَخاهُ فَوقَ ثَ‌لاثٍ فَماتَ دَخَلَ النارَ.»
«هركس بيش‌تر از سه
روز با برادر خود قهر بماند و بميرد به دوزخ مي‌رود.»
15-
بردباري
قال رسول الله(ص):
َ
«نيرومندترين شما
كسي است كه چون عصباني مي‌شود، اختيار خود را از دست ندهد و بردبارترين شما
كسي است كه در عين توانايي از خطاي ديگران بگذرد.»
َ«سه چيز است كه
هر كه آنها را داشته باشد سزاوار ثواب بوده و ايمانش كامل است؛ اخلاقي كه
به وسيلة آن با مردم زندگي كند، تقوايي كه وي را از محرمات خدا دور سازد و
حلمي كه او را از جهالت با جاهل بر كنار دارد.»
َ«ثَلاثٌ مِن
مَكارِمِ الأَخ‌لاقِ فِي الدُنيا وَ الأخِرَةِ، أَن تَعفُوَ عَمَن ظَلَمَكَ
وَ تَصِلَ مَن قَطَعَك وَ تَحلُمَ عَمَن جَهِلَ عَلَيكَ.»
«سه چيز در دنيا و
آخرت از فضايل اخلاقي به شمار مي‌رود، اينكه ازكسي كه به تو ظلم كرده
است، بگذري، با كسي كه از تو بريده است، بپيوندي و بردباري كني با كسي كه
با جهلش عليه تو كار مي‌كند.»
16-
پاكدامني
قال رسول الله(ص):
َ
«از زنان مردم چشم
بپوشيد تا زنانتان پاكدامن بمانند و به پدر و مادر نيكي كنيد، تا فرزندانتان
به شما نيكي كنند.»
َ«ما ز‌انَ اللهُ
عَبداً بِزينَةٍ أَفضَلَ مِن عِفافٍ في دينِهِ وَ فَرجِهِ.»
«خداوند، بنده‌اش را
زينتي بهتر از پاكدامني در دين و عورت نداده است.» َ«هر كه از خدا پاكدامني
بخواهد، خدا به او مي‌دهد و هركه از خدا بي نيازي بخواهد خدا مي‌دهد.»
17-
نظافت و پاكيزگي
قال رسول الله(ص):
َ
«اسلام پاكيزه است،
شما نيز پاكيزه باشيد كه جز پاكيزگان كسي به بهشت نمي‌رود.»
َ«ريش خود را شانه
كنيد و ناخن خويش را بگيريد. لباس خود را بشوييد، موي‌تان را كوتاه كنيد و
مسواك بزنيد.»
َ«شستن ظرف‌ها و
پاكيزه ساختن خانه‌ها باعث توانگري است.»
18-
اطاعت از پدر و مادر و احترام به ايشان
قال رسول الله(ص):
َ«مراقب دوستي خود
با پدرت باش، هيچ وقت از او نبُر، چرا كه خداوند، نورت را خاموش مي‌كند.»
َ«سه چيز است كه
هيچ كس نبايد آنها را ترك كند؛ نيكي به پدر و مادر؛ چه مسلمان باشند و چه
غير مسلمان، به عهد خود وفا كردن، خواه طرف مسلمان باشد و يا نباشد و رد
امانت به اهل آن، چه امانت دهنده مسلمان باشد و چه نباشد.»
َ«پنج چيز كمر آدمي
را مي‌شكند؛ عاق والدين شدن، خيانت زني كه شوهرش به او اطمينان كرده، زمام
داري كه مردم از او اطاعت مي‌كنند، ولي او از خدا اطاعت نمي‌كند، كسي كه
وعده دهد و وفا نكند و در آخر اين كه كسي دربارة نسبت مردم بدگويي كند.»
َ«جهاد فقط آن
نيست كه كسي در راه خدا شمشير بزند، اين هم جهاد است كه كسي بار زندگي
پدر، مادر و فرزند را بر دوش بگيرد. لذا هر كسي بار زندگي خود را بر پشت مي‌كشد
تا از مردمان بي نياز باشد، در جهاد است.»
َ«خَمسٌ يَعَجِلُ
اللهُ لِصاحِبِها العُقُوبَةِ، البَغيِ وَ الغَدَرِ وَ عُقُوق الو‌الِدَينِ
وَ قَطيعَةُ الرَحِمِ وَ مَعروُفٌ لا يُشكَرُ.»
«خداوند پنج گناه
را زود كيفر مي‌دهد؛ ستمگري، خيانت، بدرفتاري با پدر و مادر، بريدن از فاميل و
ناسپاسي نعمت.»
19-
پرهيزگاري
قال رسول الله(ص):
َ
«سه چيز است كه در
هر كس نباشد كارش به انجام نمي‌رسد؛ تقوايي كه او را از گناه نهي كند،
اخلاق خوبي كه بتواند به وسيلة آن با مردم مدارا كند و صبري كه بوسيلة
آن در برابر جهل جاهلان، تاب بياورد.»
َ«واجبات خداوند را
بجاي بياور تا عابدترين مردم باشي، به محرمات الهي نزديك نشو، تا با
تقواترين مردم به شمار بيايي و به قسمت الهي راضي باش تا بي نيازترين
باشي.»
َ«جَلَسأُ اللهِ
غَدَ‌اً أَ‌هلُ الوَرَ‌عِ وَ الزُ‌هدِ فِي الدُنيا.»
«فردا همنشينان
خداوند، پرهيزگاران و زاهدان دنيا هستند.»
20- پرهيز
از تكبر
قال رسول الله(ص):
َ«هر كس براي
خداوند فروتني كند، خدا او را بلند مي‌كند و هركس تكبر بوزرد، خداوند او را
پايين مي‌آورد و هركس سوگند دروغ به خدا بخورد، خداوند تكذيبش مي‌كند.»
َ«مبادا تكبير
بورزيد، چرا كه شيطان از روي تكبر بر آدم سجده نكرد. از حرص بپرهيزيد؛ چرا
كه آدم از روي حرص از آن درخت خورد و حسودي نكنيد؛ چرا كه قابيل از روي
حسد هابيل را كشت. پس ريشة تمام گناهان اين سه گناه هستند.»
َ«أَلا أَخبَرُكَ
بِأَ‌هلِ النارِ؟ كُلُ جَعظَرِ‌يٍ حَو‌اظٍ، مُستَكبِرٍ جَماعٍ مَنُوعٍ.»
«مي‌خواهي بگويم كه چه كسي اهل آتش است؟ او كسي است كه خود پسند،
خودخواه، متكبر، آزمند و بخيل است.»
