جمعيت نماز جمعه

اگر تعداد نمازگزاران جمعه پنج نفر و بيشتر باشند مى توان نماز جمعه اقامه كرد و در كمتر از آن لازم است نمازظهر خوانده شود.
امام صادق(عليه السلام) فرمود
«يَجْمَعُ القَومُ يومَ الجمعةِ إذا كانوا خمسةً فما زادوا، فإن كانوا أقلّ من خمسة فلا جمعةَ لهم، والجمعة واجبة على كلِّ اَحَد و لايُعْذر الناسُ فيها إلاّ خمسةٌ: المرأةُ والمملوكُ، والمسافرُ، والمريضُ، والصبيُّ».
اگر جمعيت قومى پنج نفر يا بيشتر باشند بايد نماز جمعه بخوانند، و اگر پنج نفر كمتر باشند نماز جمعه بر آنان ـ واجب ـ نيست. نماز جمعه بر همگان واجب است مگر پنج دسته، زنان، بردگان، مسافران، بيماران و كودكان.
فضل بن عبد الملك نيز گويد شنيدم امام صادق(عليه السلام)مى فرمود:
«اِذا كان قومٌ في قرية صلّوا أربَعَ رَكَعات، فإن كان لهم من يخطبُ بهم جمَعوا إذا كانوا خمسةَ نَفَر، واِنّما جُعلت ركعتين لمكانِ الخطبتينِ».
اگر قومى در روستايى باشند نماز را چهار ركعت بخوانند ـ يعنى نمازظهر اقامه كنند ـ و اگر امامى دارند تا براى آنان خطبه بخواند اگر پنج نفر باشند نماز جمعه بخوانند. نماز جمعه دو ركعت قرار داده شده، براى آن كه دو خطبه جايگزين دو ركعت نماز شده است.
وباز درروايتى ديگر ابن أبى يغفور گويد: امام صادق(عليه السلام)فرمود:
«لا تكونُ جمعةٌ ما لم يكنِ القومُ خمسةً».
اگر نمازگزاران كمتر از پنج نفر باشند نماز جمعه برقرار نمى شود.
امام باقر(عليه السلام) در روايتى كه از آنحضرت نقل شده فرموده اند:
«لا تكونُ الخُطبةُ والجمعةُ وصلاةُ ركعتينِ على أقلِّ من خمسةِ رهط: الإمامِ وأربعة».
ايراد خطبه و خواندن دو ركعت نماز جمعه، بر كمتر از پنج نفر واجب نمى شود امام جمعه و چهار نفر ديگر.

بيمه نمازگزاران جمعه

امام باقر(عليه السلام) فرمود: امير مؤمنان(عليه السلام) فرموده است:
«ضمِنتُ لستَّة على اللهِ الجنّةَ ـ منهم ـ رجلٌ خرجَ إلى الجمعةِ فماتَ فلهُ الجنَّةُ».
براى شش نفر بهشت را ضمانت مى كنم ـ يكى از آنها ـ مردى است كه به طرف نماز جمعه حركت كند پس بميرد براى او بهشت است.

نماز جمعه و بخشش گناهان

سلمان گويد: رسول خدا(صلى الله عليه وآله) فرمود:
«ما مِنْ رجل يَتطَّهرُ يومَ الجمعةِ كما اُمِرَ، ثمّ يخرجُ من بيته حتّى يأتي لجمعة، وينصتَ حتّى يقضيَ صلاتَه، إلاّ كفارةً لما قبلَه من الجمعةِ».
هيچ مردى نيست كه روز جمعه همانگونه كه فرمان يافته كسب طهارت كند ـ وضو بگيرد و ياغسل كند ـ سپس از خانه بيرون آمده تا به «محلّ] نماز جمعه برود، و [مى نشيند و به خطيب جمعه گوش فرا داده» سكوت مى كند تا نمازش را به پايان برد، مگر اين كه [اين عمل او [وسيله بخشش گناهان او قبل از نماز جمعه خواهد بود.
ابوالفتوح رازى در تفسير خود از عبدالله بن عباس نقل كرده كه گويد:
«إذا كان يومُ الجمعةِ أمرَ اللهُ تعالى أن يُنصَبَ عند البَيْتِ المعمورِ مِنبرٌ وتَحْتَوِشُهُ الملائكةُ، ويؤذِّنُ جَبرَئيلُ، ويقدَّمُ ميكائيلُ، ويصلّونَ الملائكةُ خَلْفَهُ، فإذا فرِغوا يقول جبرائيلُ: إلهي وهبتُ ثوابَ هذا الأذانِ لأمّةِ محمّد(صلى الله عليه وآله)ويقول ميكائيلُ: وهبتُ ثوابَ هذِهِ الإمامةِ للأئمةِ مِنْ اُمّة محمّد(صلى الله عليه وآله)، وتقولُ الملائكةُ: وهبنا ثوابَ هذه الصلاةِ للمصلّينَ مِنْ اُمّة محمّد(صلى الله عليه وآله) فيقولُ اللهُ تعالى: تجودونَ عليَّ، وأنا أولى بالجودِ والكرمِ، اُشهدكم أنّي غفرتُ ذنوبَ اُمّة محمّد(صلى الله عليه وآله) فيتفرّقون إلى الجمعةِ الاُخرى».
هنگامى كه روز جمعه فرا رسد، خداوند متعال فرمان دهد تا نزد " بيت المغمور " منبرى برپا كنند و فرشتگان اطراف آن گرد آيند جبرييل اذان گويد و ميكائيل امامت كند و فرشتگان پشت سر او نماز گزارند. پس چون نماز را به پايان برند، جبرييل گويد: معبود من پاداش اين اذان را به امّت محمد(صلى الله عليه وآله)بخشيدم و ميكاييل مى گويد: ثواب اين امامت را به امامان از امّت محمد(صلى الله عليه وآله)بخشيدم، و فرشتگان مى گويند: ثواب اين نماز را به نمازگزاران از امّت محمد(صلى الله عليه وآله)بخشيديم .
پس خداوند مى فرمايد: در بخشش بر من پيشى مى گيريد و حال آن كه من به بخشش و كرم سزاوارتر و اولى هستم. شما را گواه مى گيرم كه من گناهان اُمّت محمد(صلى الله عليه وآله)را بخشيدم پس پراكنده مى شوند تا جمعه اى ديگر.
قال رسول الله(صلى الله عليه وآله): «... والمشيُ إلى الجمعةِ كُلُّ قدم مِنها كعَمَلِ عِشرينَ سنةً، فإذا فَرَغَ من صلاةِ الجمعةِ اُجيز بعملِ مِائَتي سنة».
كسى كه پياده به سوى نماز جمعه در حركت است، هر قدمى كه بر مى دارد، مانند عمل بيست سال است ـ و پاداش بيست سال دارد ـ پس هنگامى كه نماز جمعه را به پايان برد، پاداش دويست سال به او عنايت گردد.

عقوبت ترك نماز جمعه

ابى بصير و محمدبن مسلم كه هر دو از ياران و اصحاب امام باقر و امام صادق(عليهما السلام) و از راويان معتبر مى باشند گويند كه ما هر دو از امام باقر(عليه السلام) شنيديم كه مى فرمود:
«مَنْ تَرَك الجُمُعَةَ ثَلاثاً مُتَواليةً بِغَيْر عِلَّة، طَبَعَ اللهُ عَلى قَلْبِهِ».
كسى كه نمازجمعه را سه هفته پى درپى، بى جهت و بدون عذر شرعى ترك كرده درآن شركت نكند، خداوند بر قلب او مُهر زند . ـ يعنى لياقت پذيرش حق را از او مى گيرد ـ .
زرارة نيز گويد، امام باقر(عليه السلام) فرمود:
«صَلاةُ الجمعةِ فريضةٌ، والاجتماعُ إليها فريضةٌ مَعَ الإمامِ، فإن تَركَ رجُلٌ مِنْ غَيرِ علّة ثلاثَ جُمَع فقد تَرَكَ ثَلاثَ فرائضَ، ولا يَدَعُ ثَلاثَ فرائضَ مِنْ غَيْر عِلّة إلاّ منافِقٌ».
نماز جمعه واجب است و اجتماع براى اقامه آن با امام نيز واجب است پس اگر مردى بدون دليل ـ عذر شرعى ـ سه هفته پياپى نماز جمعه را ترك كند، سه واجب از واجبات الهى را ترك كرده، و سه واجب دينى را بدون دليل كسى ترك نكند مگر آن كه منافق باشد.
امام صادق(عليه السلام) فرمود
«إنّ اللهَ أكرمَ المؤمنينَ بالجمعةِ، فَسَنَّها رسولُ الله(صلى الله عليه وآله) بِشارةً لهم، وتوبيخاً للمنافقينَ، ولا ينبغي تركُها مُتَعَمّداً; فمن تَرَكها متعمداً فلا صلاةَ له».
همانا خداوند مؤمنان را به سبب جمعه ـ نماز جمعه ـ گرامى داشت. سپس رسول خدا(صلى الله عليه وآله)آن را براى مؤمنان مژده و بشارت و براى منافقان وسيله سرزنش و نكوهش قرار داد، ترك آن از روى اراده و اختيار شايسته نيست پس اگر كسى آن را عمداً ترك كند نمازى براى او نيست.
در حديثى ديگر رسول خدا(صلى الله عليه وآله) تعبيرهاى تندترى درباره تاركين نماز جمعه دارند
قال النبى(صلى الله عليه وآله) فى خطبة طويلة نقلها المخالف و المؤالف:
«إنّ الله تباركَ وتعالى فَرَضَ عليكُمُ الجمعةَ، فمَنْ تَركَها في حياتي أو بعد موتي استخفافاً بها أو جحوداً لها فلا جَمَعَ الله شَمْلَهُ، ولا باركَ له في أمرِهِ، ألاَ ولا صَلاةَ له، ألا و لا زكاةَ لَهُ، ألا ولا حجّ له، ألا ولا صومَ له، ألا ولا بِرَّ له، حتّى يتوبَ».
پيامبر(صلى الله عليه وآله) در خطبه اى طولانى كه آن را شيعه و سنّى نقل كرده اند فرمود:
همانا خداوند تبارك و تعالى نماز جمعه را بر شما واجب ساخت، پس اگر كسى در زنده بودن من يا پس از مرگ من به دليل انكار و يا سبك شمردن، آن را ترك كند خداوند پريشانى او را برطرف نساخته، كار او را مبارك نگرداند، آگاه باشيد نمازى براى او نيست ، آگاه باشيد زكاتى براى او نيست، آگاه باشيد حجّى براى او نيست، آگاه باشيد روزه اى براى او نيست، آگاه باشيد هيچ خوبى و خيرى براى او نيست، تا آن كه توبه كند.
و سرانجام برخورد رسول خدا(صلى الله عليه وآله) با كسانى كه در نماز جمعه شركت نمى كنند از گفتار به مرحله عمل رسيده مى فرمايد:
«لَقَد هَمَمْتُ اَن آمُرَ فتياني أن يَجْمعوا حُزُماً مِنْ حَطَب ثُمّ أنطَلِقَ فَاُحْرِقَ عَلى قَوم بيوتَهُم لا يَشْهدون الجمعةَ».
تصميم گرفتم جوانان خود را فرمان دهم، تا هيزم جمع نموده، سپس رهسپار خانه كسانى شوم كه در نماز جمعه شركت نمى كنند و ـ خانه ها آنان را ـ آتش زنم.

برخورد شياطين در روز جمعه

عن علىّ(عليه السلام) عن النبىّ(صلى الله عليه وآله):
«إذا كان يومُ الجمعةِ غَدَتِ الشياطينُ بِرَاياتِها إلى الأسواقِ، فيرمونَ الناسَ بالتَّرابيثِ أو الرّبائثِ، ويُثبطُّونَهم عنِ الجمعةِ...».
على(عليه السلام) به نقل از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) فرمود:
هنگامى كه روز جمعه فرا رسد، شيطان ها از بامدادان پرچم هايشان را برداشته به سوى بازارها مى روند، و مردم را هدف قرار داده، موانعى براى آنان ايجاد مى كنند و در نتيجه آنان را از رفتن به نماز جمعه باز مى دارند.

نماز جمعه و منافقان

عن ابى عبدالله(عليه السلام) قال: «إنّ اللهَ أكرمَ المؤمنينَ بالجمعةِ، فسنَّها رسولُ اللهِ(صلى الله عليه وآله) بِشارةً لهم، وتوبيخاً للمنافقين...».
امام صادق(عليه السلام) فرمود: همانا خداوند مؤمنان را به وسيله نمازجمعه گرامى داشتورسول خدا(صلى الله عليه وآله)آن رابراى مؤمنان بشارتوبراى منافقانوسيله سرزنشونكوهش قرار داد...