999 - اقتداى حضرت عيسى (ع ) به امام زمان (عج )
قال السدى :
يجتمع المهدى - عليه السلام - و عيسى بن مريم -
عليه السلام - فيجى ء وقت الصلوة فيقول المهدى لعيسى : تقدم ، فيقول
عيسى : انت اولى بالصلوة فيصلى عيسى ورائه ماءموما
در حديث آمده است : پس از ظهور امام زمان (عج ) عيسين بن مريم (ع ) در
كنار امام حاضر مى شود و امام به او مى فرمايد: جماعت را امام باش !
ولى او مى گويد: تو به اين امر سزاوارترى ، و خود به عنوان ماءموم پشت
سر امام مهدى (عج ) به نماز مى ايستد. (متخب الاثر، ص 479، تذكرة
الخواص ، ص 377).
فصل هفدهم : نماز در خانواده
آيات :
84 - نماز و هجرت
ربنا انى اسكنت من ذريتى بواد غير ذى زرع عند بيتك المحرم ربنا ليقموا
الصلوة
پروردگارا من بعضى فرزندانم را در سرزمين بى آب و علفى در كنار خانه اى
كه حرم تو است ساكن ساختم تا نماز را برپا دارند. (سوره ابراهيم ، آيه
37).
85 - وظايف والدين در آموزش نماز
واءمر اهلك بالصلوة و اصطبر عليها
اهل خود را به خواندن نماز امر كن و بر اداى آن شكيبا باش (سوره طه آيه
132).
86 - دعوت خانواده به نماز
و كان ياءمر اهله بالصلوة و الزكوة و كان عند
ربه مرضيا . او همواره خانواده خود را به نماز و زكات دعوت مى
كرد وهمواره مورد رضايت پروردگارش بود. (سوره مريم ، آيه 55).
87 - پند لقمان به پسرش
يا بنى اقم الصلوة واءمر بالمعروف و انه عن
المنكر و اصبر على ما اصابك ان ذلك من عزم الامور
پسرم !نماز را برپا دار، و امر به معروف و نهى از منكر كن و در برابر
مصائبى كه به تو مى رسد با استقامت و شكيبا باش كه اين از كارهاى مهم
واساسى است . (سوره لقمان آيه 17).
88 - دعاى ابراهيم (ع ) براى اقامه نماز
رب اجعلنى مقيم الصلوة و من ذريتى ربنا و تقبل
دعاء
پروردگارا مرا از برپا كنندگان نماز قرار ده واز فرزندان من نيز چنين
كن ، پروردگار دعاء (ما را) بپذير) (سوره ابراهيم ، آيه 40).
89 - ضايع كنندگان نماز
فخلف من بعدهم خلف اضاعوا الصلوة و اتبعوا
الشهوات فسوف يلقون غيا
اما بعد از آنها فرزندان ناشايسته اى روى كار آمدند كه نماز را ضايع
كردند و پيروى از شهوات نمودند و به زودى (كيفر و مجازات ) گمراهى خود
را خواهند ديد. (سوره مريم آيه 59).
احاديث :
1000 - زمان نماز خواندن كودكان
قال على - عليه السلام -
علموا صبيانكم الصلاة وخدوهم بها اذا بلغوا
ثمانى سنين
نماز را به فرزندان خويش تعليم دهيد، و چون به هشت سالگى رسيدند، آنان
را وادار به خواندن اين فريضه الهى نمايند. (وسائل الشيعه ، ج 3، ص
12).
1001 - اجبار فرزندان به خواندن نماز
قال الباقر - عليه السلام -
انا ناءمر صبيننا بالصلاة اذا كانوا بنى خمس
سنين فمروا صبيانكم بالصلاة اذا كانوا بنى سبع سنين
فرزندان ما وقتى پنج ساله مى شوند، امر مى كنيم كه نماز بخوانند، پس
شما هم هنگامى كه فرزندانتان به هفت سالگى رسيدند، آنها را نماز خواندن
امر كنيد.
(وسائل الشيعه ، ج 3 ص 12).
1002 - ارتباط كودكان با نماز
عن معاوية بن وهب قال :
ساءلت اباعبدالله - عليه السلام - فى كم يؤ خذ
الصبى بالصلاة ؟ فقال : فيما بين سبع سنين و ست سنين
معاويه بن وهب گويد: از امام صادق (ع ) پرسيدم : كودك را بايد از چه
سنى وادار به خواندن نماز كرد؟ حضرت فرمودند: بين شش تا هفت سالگى .
(وسائل الشيعه ج 3 ص 12).
1003 - كودكان از كى نماز بخوانند؟
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
مروا صبيانكم بالصلوة اذا بلغوا سبع سنين و
اضربوهم على تركها اذا بلغوا تسعا
فرزندان هفت ساله تان را به نماز وادار كنيد و نه سالگان را اگر ترك
نماز نمودند تاءديب كنيد. (سفينة البحار، ج 2 ص 25).
1004 - درس عبادت براى جوانان
قال الصادق - عليه السلام -
اجتهد فى العبادة و انا شاب فقال لى ابى : يا
بنى دون ما اراك تصنع فان الله - عزوجل - اذا احب عبدا رضى منه باليسير
من جوان بودم ، و در عبادت كوشش بسيار مى كردم ، پدرم ، به من فرمود:
كمتر از اين مقدار عبادت كه از تو مى بينم به جاى آور زيرا وقتى خداوند
بنده اى را دوست دارد با عبادت كم از او راضى مى شود. (بحارالانوار، ج
47، ص 55).
1005 - سفارش امام صادق (ع ) به فرزندش :
قال الصادق - عليه السلام -
يابنى ! انه لاينال شفاعتنا من استخف بالصلوة
اى فرزندم هركس نماز را سبك بشمارد به شفاعت ما دست نخواهد يافت .
(وسائل الشيعه ج 3، ص 16).
1006 - آموزش نماز به فرزندان
قال على - عليه السلام -
علموا صبيانكم الصلاة
نماز را به فرزندانتان بياموزيد. (جامع احاديث الشيعه ، ج 4 ص 46).
1007 - سفارش على (ع ) به فرزندش
قال على - عليه السلام -:
اوصيك يا بنى بالصلاة عند وقتها
فرزندم ! تو را به نماز در اول وقت سفارش مى كنم . (بحارالانوار، ج 83
ص 14).
1008 - عمر جوانى در حال عبادت
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -:
ان الله يحب اشاب الذى ينفى شبابه فى طاعة الله
خداوند جوانى را كه عمر خود را در عبادت خدا به سر مى برد، دوست دارد.
(كنزالعمال ، ج 43060).
1009 - صرف جوانى در عبادت
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
يا اباذر: ما من شاب ترك الذنيا و افنى شبابه فى
طاعة الله الا اعطاه الله اجر اثنين وسبعين صديقا
اى ابوذر! هيچ جوانى ترك دنيا و لذايذ دنيا آن را نمى كند و جوانى خويش
را در اطاعت و عبادت پروردگار بزرگ صرف نمى نمايد، مگر آن كه خداوند
اجر و پاداش هفتاد و دو صديق به او اعطاء مى فرمايد. (مكارم الاخلاق ،
ص 466).
1010 - لطف الهى بر عبادات جوان
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
سبعة يظلهم الله فى ظلة يوم لاظل الاظلة :
الامام العادل و شاب نشاء فى عبادة الله
خداوند هفت گروه را در سايه رحمت خود جاى مى دهد، روزى كه سايه اى جز
سايه او نيست : اول زمامداران دادگر و دوم جوانى كه در عبادت خداوند
پرورش يافته باشند. (نهج الفصاحه ، حديث 1732).
1011 - اذان نوجوان
قال الصادق - عليه السلام -
لاباءس ان يوذن الغلام الذى لم يحتلم
اذان نوجوان نابالغ اشكالى ندارد. (براى اذان نماز كفايت ميكند).
(بحارالانوار، ج 84، ص 161، وسايل الشيعه ، ج 4 ص 661).
1012 - مباهات خداوند بر جوان عابد
قال رسول الله - صلى الله عليه وآله -
ان الله تعالى يباهى بالشباب العابد الملئكة
يقول : انظروا الى عبدى ! ترك شهوته من اجلى
خداوند به وجود جوان اهل عبادت بر فرشتگان مباهات مى كند و مى فرمايد:
بنده مرا ببينيد! به خاطر من چگونه از لذت جسمانى خويش گذشته است .
(ميزان الحكمه ، ج 5، ص 9)
1013 - نمازو نجات جوانان
روى ان فتى من الانصار كان يصلى الصلاة مع رسول
الله ويرتكب الفواحش فوصف ذلك لرسول الله -صلى الله عليه وآله -فقال ان
صلاته تنهاه يوما ما، فلم ، يلبث ان تاب
1014 - زمان وجوب نماز براى فرزندان
قال على - عليه السلام -
يجب الصلوة على الصبى اذا عقل
نماز بر كودك زمانى كه عقلش رسيد لازم است . (جامع احاديث
الشيعه ، ج 4، ص 43).
1015 - آشنايى كودكان با اذان
سليمان الجعفرى قال سمعته بقول - عليه السلام -
اذن فى بيتك فانه يطرد الشيطان و يستحب من اجل
الصبيان
سليمان جعفرى مى گويد از امام (ع ) شنيدم كه فرمود: در خانه خود اذان
بگوى تا شيطان از آنجا بگريزد، و مستحب است ، زيرا كودكان به آن ذكر
آشنا مى شوند.
(الكافى ، ج 3، ص 311).
1016 - حضور كودكان در صفوف نماز جماعت
عن جابر عن ابى جعفر - عليه السلام - قال
ساءلته عن الصبيان اذا صفوا فى الصلوة المكتوبة
قال : لاتؤ خروهم عن الصلاة فرقوا بينهم
جابر مى گويد: از امام باقر - عليه السلام - در مورد كودكانى كه در
نماز جماعت شركت مى كنند سؤ ال كردم ، امام باقر، (ع ) فرمودند: آنان
را از صفهاى جلو به قسمت عقب صف نماز جماعت نفرستيد، بلكه آنان را (در
ميان بزرگسالان ) پراكنده سازيد.
(تهذيب الاحكام ، شيخ طوسى ، ج 2 ص 380).
1017 - نوزاد در پناه اذان
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
و من ولد له مولود فليؤ ذن فى اذنه اليمنى ، و
ليقم ، فى اليسرى ، فان ، ذلك عصمة من الشيطان
هركس كه نوزادى به او داده شد، در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه
بگويد، زيرا اين كار نوزاد را از شر شيطان حفظ مى كند. (بحارالانوار، ج
84، ص 162).
1018 - ياد دادن وضو و نماز
قال الصادق - عليه السلام -
فاذا تعلم الوضوء و الصلاة غفرالله لوالديه
چون فرزندى وضو و نماز را ياد گيرد، خداوند (به پاداش آن ) پدر و مادر
او را مى آمرزد. (وسائل الشيعه ، ج 3، ص 13).
1019 - همراهى طفل براى نماز
قال الصادق - عليه السلام -
كان على - عليه السلام - قد جعل بيتا فى داره
ليس بالصغير ولا بالكبير لصلاته و كان اذا كان اليلل ذهب معه بصبى لا
يبيت معه فيصلى فيه
اميرالمؤ منين (ع ) در خانه خود اتاق متوسطى براى نماز خود اختصاص داده
بود شبها براى نماز خواندن فطل كوچكى را نمى خوابيد با خود به آن اتاق
برده و نماز مى خواند. (وسائل الشيعه ، ج 3، ص 555).
1020- تمرين نماز در سن شش سالگى
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
مرو صبيانكم بالصلوة اذا كانو ابناء ست سنين و
اضربوهم اذا كانوا ابناء سبع سنين و فرقوا بينهم فى المضاجع كانوا
ابناء عشر سنين
فرزندان خود را در سن شش سالگى به نماز وادار كنيد، و در هفت سالگى آنا
را (در صورت نخواندن ) تنبيه كنيد، ودر سن ده سالگى رختخواب آنان را
جدا كنيد. (مستدرك الوسائل ، ج 1 ص 171).
1021 - تاءخير عذاب به خاطر علاقه جوانان به نماز
قال على - عليه السلام -
ان الله - عزوجل - ليهم بعذاب اهل الارض جميعا
حتى لايتحاشى منهم احدا اذا عملوا بالمعاصى و اجترحوا السيئات فاذا الى
الشيب ناقلى اقدامهم الى الصلوة و الولدان يتعلمون القرآن رحمهم الله
فاخر ذلك عنهم
آنگاه كه اهل زمين در گناه و بديها غوطه ور مى شوند خداوند متعال قصد
مى كند تمامى آنان را بدون استثناء دچار عذاب نمايد، ولى با توجه به
پيرمردان ريش سفيدى كه براى نماز (به سوى مسجد) گام برمى دارند و نيز
نونهالانى كه در حال يادگرفتن قرآن هستند، به تمامى اهل زمين رحم نموده
و عذاب آنان را به تاءخير مى اندازد. (مستدرك الوسائل ، ج 3، ص 360،
باب 3، روايت 12).
1022 - سخت نگرفتن نماز براى فرزندان
عن جعفر بن محمد عن ابيه - عليهما السلام - قال :
كان على بن الحسين - عليهماالسلام - ياءمر
الصبيان ان يصلوا المغرب و العشاء جميعا و الظهر جميعا فيقال له (لهم )
يصلون الصلوة فى غير وقتها فيقول : هو خير من ان يناموا عنها
امام زين العابدين (ع ) به فرزندان خويش امر مى كرد كه نماز مغرب و
عشاء را با هم بخوانند و ظهر وعصر را با هم بخوانند خدمت امام عرض شد
كه فرزندان نماز را در غير وقتش مى خوانند امام فرمود: اين كار براى
فرزندان بهتر است از اين كه بخوابند و نماز نخوانند. (بحارالانوار، ج
82، ص 364).
1023 - ترك نماز باعث تعجب
عن الحسن بن قارون انه قال :
ساءلت الرضا - عليه السلام - او سئل و انا اسمع
عن الرجل يجبر ولده و هو لايصلى اليوم و الومين فقال : و كم اتى على
الغلام ؟ فقلت ثمانى سنين ، فقال : سبحان الله ! يترك الصلاة قال : قلت
يصيبه الوجع قال : يصلى على نحو ما يقدر
حسن بن قارون مى گويد: من از امام رضا (ع ) سؤ ال كردم يا يك نفر ديگر
سؤ ال كرد و من گوش مى دادم كه مردى فرزندش را به نماز مجبور مى كرد،
ولى فرزندش يك يا دو روز نماز نمى خواند، حضرت فرمودند: چند سال از سن
آن پسر بچه مى گذرد؟ گفتم : هشت سال ، امام با تعجب فرمودند:
((سبحان الله ))
(در اين سن ) نماز را ترك مى كند؟ عرض كردم نماز براى او سخت و رنج آور
است ، امام (ع ) فرمود: به اندازه توانش نماز به جا آورد. (وسائل
الشيعه ، ج 3 ص 13).
1024 - آموختن وضو به فرزند
قال الصادق - عليه السلام -
حتى يتم له تسع سنين ، فاذا تمت له علم الوضو
وضرب عليه وامر بالصلوة و ضرب عليها، فاذا، تعلم ، الوضوء و الصلاة
غفرالله لوالديه
وقتى (فرزندتان ) به سن نه سالگى برسد، پس وقتى كه نه سالش تمام شد،
وضو را به او ياد بدهيد واگر كوتاهى كرد او را ادب كنيد، و او را امر
به نماز كنيد و اگر كوتاهى كرد او را ادب كنيد پس زمانيكه فرزند وضو و
نماز را ياد گرفتيد، خدا پدر و مادرش را مى آمرزد. (وسائل الشيعه ، ج
3، ص 13).
1025 - خواستن نماز از فرزند
قال الرضا - عليه السلام -
يؤ خذ الغلام بالصلاة و هوابن سبع سنين
چون پسر به هفت سالگى رسيد، او را به خواندن نماز وادار كنيد. (وسائل
الشيعه ، ج 20 ص 229).
1026 - نماز متاءهل
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ركعتان من المتاءهل خير من اثنتين و ثمانين ركعة
من العزب
دو ركعت نماز كسى كه همسر دارد، بهتر از هشتاد و دو ركعت نماز انسان
مجرد است . (نهج الفصاحه ، ص 350).
1027 - بيدار كردن اهل خانواده
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
رحم الله رجلا قام من الليل فصلى و ايقظ امراءته فصلت ، فان ابت نضح فى
وجهها الماء، رحم الله امراءة قامت من الليل فصلت و ايقظت زوجها، فان
ابى نضحت فى وجهه الماء
خدا رحمت كند، مردى را كه شب از خواب برخيزد و نماز شب بخواند و همسرش
را نيز براين عمل تشويق نمايد، و اگر بيدار نشد (با اجازه قبلى او) به
صورت وى آب بپاشد و او را بيدار كند و همچنين خدا بيامرزد زنى كه در شب
برخيزد و نماز شب بخواند وشوهرش را نيز بدين عمل وادار كند و اگر از
جاى برنخواست (با اذن قبلى او) آب به صورتش بپاشد، تا او را بيدار كند.
(ميزان الحكمه ، ج 5، ص 418).
1028 - سن وجوب نماز براى پسر:
عن على بن جعفر عن اخيه موسى - عليه السلام - قال :
ساءلته عن الغلام متى يجب عليه الصوم و الصلاة ؟
قال : اذا راهق الحلم و عرف الصلوة والصوم
على بن جعفر از برادرش امام موسى كاظم (ع ) پرسيد: چه زمانى نماز و
روزه براى پسر بچه واجب است ؟ حضرت فرمود: وقتى به مرز تكليف رسيد، و
نماز و روزه را شناخت . (وسائل الشيعه ، ج 3، ص 12).
1029 - بلند خواندن قرائت نماز شب
عن على بن اسباط انه ساءل اباعبدالله - عليه
السلام - عن رجل يقوم فى آخر الليل يرفع صوته بالقرائة : قال : ينبغى
للرجل اذا صلى بالليل ان يسمع اهله لكى يقوم النائم و يتحرك المتحرك
على بن اسباط از امام صادق - عليه السلام - در مورد مردى كه آخر شب
برمى خيزد و صدايش را در قرائت بلند مى كند پرسيد: امام (ع ) فرمود:
شايسته است كه انسان وقتى نماز شب مى خواند، صدايش را به خانواده اش
برساند، تا آن كس كه خواب رفته بيدار شود وآن كس مى خواهد حركت كند
(برخيزد) حركت كند. (بحارالانوار، ج 87، ص 209).
1030 - سه گروه از وجوب نماز جمعه معافند
قال على - عليه السلام -
الجمعة واجبة على كل مؤ من الاالصبى ، و المراءة
والعبد والمريض
نماز جمعه بر هر فرد مؤ من واجب است ، مگر بر كودك ، زن ، بنده و مريض
، (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 10).
1031 - تشويق خانواده براى نماز جمعه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
اطرفوا اهاليكم فى كل يوم جمعة بشى ء من الفاكهة
، حتى يفرحوا بالجمعة
روز جمعه براى خانواده خود ميوه تازه بخريد، تا براى آمدن نماز خرسند
گردند. (مستدرك الوسائل ، ج 6 ص 61).
1032 - تشويق فرزندان براى نماز جمعه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
اشتروا لصبيانكم اللحم و ذكروهم يوم الجمعة
با سياستهاى تشويقى ، اهميت و روز جمعه را به فرزندانتان يادآورى كنيد.
(مستدرك الوسايل ، ج 6، ص 99).
1033 - درك نماز جمعه :
قال الباقر - عليه السلام -
الجمعة واجبة على من ان صلى الغداة فى اهله ادرك
الجمعة ، وكان رسول الله -صلى الله عليه وآله -انما يصلى العصر فى وقت
الظهر فى سائر الايام كى اذا قضوا للصلوة مع رسول الله -صلى الله عليه
وآله -رجعوا الى رجالهم قبل الليل و ذلك سنة الى يوم القيامة .
نماز جمعه بر هر كس كه نماز صبح را پيش خانواده خود خوانده و جمعه را
درك كند، واجب است پيامبر در روزهاى ديگر، نماز عصر را هم وقت ظهر مى
خواند تا وقتى با پيامبر نماز را به جا آوردند بتوانند قبل از شب به
مناطق خود بروند و اين تا روز قيامت سنت است . (تهذيب ، ج 3، ص 240).
1034 - تمرين ركوع و سجده براى فرزندان
قال الباقر - عليه السلام -
فاذا اتم له ست سنين علم الركوع و السجود حتى يتم له سبع سنين فاذا تم
له سبع سنين قيل له اغسل وجهك و كفيك ، فاذا غسلهما قيل له صل
هنگامى كه فرزندان شما شش ساله شدند، ركوع و سجده (صحيح ) را به آن ها
بياموزيد و در هفت سالگى به طفل بگوييد: دست و رويت را بشوى و نماز
بگذار. (بحارالانوار، ج 88، ص 132)
1035 - سفارش پدر بر نماز
عن حسن بن على - عليه السلام -
رحم الله امرء وعظ نفسه و وعظ اخاه و اهل بيته فقال : يا اهلاه صلواتكم
صلواتكم زكوتكم زكوتكم مسكينكم مسكينكم ، جيرانكم جيرانكم لعل الله
تعالى يرحمه فيجمع له اهله يوم القيامة ، فان الله تعالى اثنى على نبى
من انبيائه فقال : و كان ياءمر اهله بالصلوة و الزكوة و كان عند ربه
مرضيا
رحمت خداوند بر مردى كه اهل خانه اش را موعظه كند و بگويد:
((اى اهل خانه ! نماز شما نماز شما، زكات
شما، زكات شما، بيچارگان شما، بيچارگان شما، همسايه هاى شما، همسايه
هاى شما، (كه حق آنها را رعايت كند) شايد خداوند عنايت كند بر او و جمع
گرداند براى او اهلش را در قيامت همانا خداوند يكى از انبيا را چنين
ستايش نمود. ((او خانواده خود را به نماز
و زكات امر مى كرد، روى همين اصل مورد رضاى خداوند قرار داشت
)). (مجموعه ورام ، ج 2 ص 212).
1036 - جوان اهل نماز شب
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ذات يوم لاءبليس : كم اصدقاؤ كم من امتى يا
ابليس ؟ قال الامير الجائر و الغنى المتكبر والذى لايبالى من اين يكتسب
و فيما ينفقه و العالم الذى صدق الامير على جوره ، و التاجر الخائن ،
والمحتكر، و الزانى و اكل الربا، و البخيل ، والذى لايبالى من اين يجمع
المال ، و قال النبى -صلى الله عليه وآله -كم اعداءك من امتى ؟ قال ستة
عشر نفرا انت يا محمد انى ابغضل و العالم العامل بالعلم و حامل القرآن
اذا عمل بما فيه و المؤ ذن لله خمسة اوقات محب الفقراء و المساكين
واليتامى ، و ذوقلب رحيم ، والمتواضع للحق و شاب نشاء فى طاعة الله
الذى يصلى بالليل والناس بيام ، والذى يمسك نفسه عن الحرام ، و الذى
ينصح فى الله (وفى راوية يدعو للاخوان وليس فى قلبه شى ء) و الذى ابدا
يكون على الوضوء، وحسن الخلق ، و المصدق بما ضمن الله له ، و المحصنات
المستورات و المستعد للموت و صاحب السخاء
پيامبر اسلام (ص ) از ابليس پرسيد: در ميان امت من دوستان تو چه كسانى
هستند؟ ابليس پاسخ داد: فرمانرواى ظالم ، متكبر، آن كس كه كه باكى
ندارد كه از چه راهى مال به دست آورد و در چه راهى مصرف كند دانشمندى
كه بدكارى حاكم را تاءييد كند، تاجر خائن ، محتكر، زناكار، رباخوار،
بخيل ، و كسى كه باكى ندارد كه چگونه اموالش جمع وانباشته است سپس
پيامبر (ص ) فرمود: چند نفر در ميان امت من دشمنان تو هستند؟ پاسخ داد:
شانزده كس كه اولشان تويى يا رسول الله ! دانشمندى كه به علمش عامل است
اهل قرآن كه به آن عمل كند، مؤ ذن اذان پنجگانه ، كسى كه دوستدار فقرا
و مساكين و يتيمان است آدم رحيم و مهربان ، شخص متواضع در برابر حق ،
جوانى كه اهل نماز شب باشد، كسى كه خود را از ارتكاب به حرام باز مى
دارد، كسى كه به خاطر خداوند ديگران را نصيحت كند، كسى كه همشيه درحال
وضو است ، و صاحب اخلاق خوب آدم ، تصديق كننده به وعده هاى خا، زنان
پاكدامن و افرادى كه خودشان را براى مرگ آماده مى سازند، و آدم
سخاوتمند. (المواعظ العدديه ، ص 226).
1037 - رفع مشكلات خانواده به وسيله نماز
الرسول -صلى الله عليه وآله - اذا اصاب اهله
خصاصة : قوموا الى الصلوة و قال : بهذا اءمر ربى
چون مشكلى به اهل خانواده مى رسيد (براى رفع آن ) مى فرمود: برخيزيد
نماز(مستحبى ) بخوانيد بعد فرمود: اين دستور خداى من است . (قصارالجمل
، ج 1، ص 386).
1038 - نمازگزاران براى ديگران حجت اند
فقال : يااسماعيل لاتنكر ذلك من اهل بيتك فان
الله تبارك و تعالى جعل بكل بيت حجة يحتج بهاعلى اهل بيته فى القيامة
لهم الم تروا فلانا فيكم ، الم تروا هديه فيكم ، الم تروا صلاته فيكم
الم تروا دينه فهلا اقتديتم به فيكون حجة عليهم فى القيامة
حضرت فرمود: اى اسماعيل اين جريان را از خانواده ات تازه مپندار(يعنى
اختصاص به خانواده شما ندارد، خيلى ها گرفتارند) خداى تبارك وتعالى
براى هر خاندانى حجتى قرار داده كه به وسيله آن شخص ، در روز قيامت بر
ساير افراد خانواده احتجاج مى كند، به آنان گفته مى شود: آيا فلانى را
در ميان خود نديديد؟ آيا رستگارى اش را نديديد؟ آيا نمازش را نديديد؟
آيا ديندارى اش رانديديد؟ پس چرا بر او اقتداء نكرديد؟ بنابراين ، آن
مؤ من بر آن اشخاص در روز قيامت ، حجت باشد. (روضه كافى ، ج 1 ص 120).
1039 - آشنايى كودك با فرايض دينى
قال الصادق - عليه السلام -
واذا بلغ الغلام ثلاث سنين قل له سبع مرات لااله
الاالله ثم يترك حتى يتم له ثلاث سنين و سبعة اشهر و عشرون يوما ثم
يقال له قل : ((محمدرسول الله
))سبع مرات و يترك حتى يتم له اربع سنين
ثم يقال له قل سبع مرات : ((صلى الله على
محمد وآل محمد))ثم يترك حتى ياءتى له خمس
سنين ثم يقال له ((ايهما يمينك و ايهما
شمالك ، فاذا عرف ذلك حول وجهه الى القبله و يقال له :
((اسجد))ثم يترك حتى يتم
له ست سنين فيقال : ((صل و علم الركوع و
السجود))حتى يتم له سبع سنين فاذا تمت له
سبع سنين قيل له ((اغسل وجهك و كفيك
))فاذا غسلهما قيل له
((صل ))ثم يترك حتى يتم له
تسع سنين فاذا تمت له علم الوضوء
هنگامى كه كودك به سه سالگى رسيد، او را وادار كن تا هفت مرتبه
((لااله الاالله ))بگويد.بعد
او را آزاد بگذار تا چهار سال او تمام شود آن گاه او را به گفتن هفت
مرتبه ((صلى الله على محمد و آل محمد))وادار
كن .
پس او را آزاد بگذار تا هنگامى كنه پنج سالش تمام شد، آنگاه دست راست و
چپش را به او ياد بده .
وقتى آن ها را شناخت ، او را به سمت قبله بنشان ، و به او بگو:
((سجده كن )).
سپس او را تا شش سالگى آزاد بگذار.
و بعد از آن به او نماز خواندن و ركوع وسجود را ياد بده .
هنگامى كه هفت سالش تمام شد، آنگاه به او بگو: ((دست
و صورتت را بشوى ))و هنگامى كه شست ، به
او بگو: ((نماز بخوان
)).
و بعد او را تا تمام شدن نه سالگى آزاد بگذار و سپس به او وضو را ياد
بده .
(وسائل الشيعه ، ج 15، ص 193، انوار نعمانيه ، سيد نعمت الله جزايرى ،
ج 2 ص 193).
1040 - نماز در دوران جوانى
قال الباقر - عليه السلام -
يا باغى العلم ! اصل قبل لاتقدر، على ليل
ولانهار تصلى فيه
اى طالب علم ! نماز را به پادار، قبل از آن كه پيرى وسستى فرا رسد، كه
آن وقت قدرت نمازگزاردن را ندارى و براى تو ميسر نيست (و شايد اشاره به
پس از مرگ باشد). (بحارالانوار، ج 82، ص 227).
1041 - نماز در تاريكى
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ماصلت امراءة صلوة احب الى الله من صلواتها فى
اشد بيتها ظلمة
نمازى كه زن در تاريكترين گوشه خانه خود به جا آورد، از همه نمازهاى او
نزد خداوند محبوبتر است . (نهج الفصاحه ، م 2558، ص 536).
فصل هيجدهم : انواع نماز
آيات :
90 - نماز خوف
واذا كنت فيهم فاقمت لهم الصلوة فلتقم طائفة
منهم معكم و لياءخذوا اسلحتهم فاذا سجدوا فليكونوا من ورائكم ولتاءت
طائفة اخرى لم يصلو فليصلو معك ولياءخذوا حذرهم و اسلحتهم ودالذين
كفروا لوتغفلون عن السلحتكم و امتعتكم فيميلون عليكم ميلة واحدة ولا
جناح عليكم ان كان بكم اذى من مطر او كنتم مرضى ان تضعوا اسلحتكم و
خذوا حذركم ان الله اعد للكافرين عذابا مهينا
و هنگامى كه در ميان آنها باشى و (در ميدان جنگ ) براى آنها نماز
برپاكنى ، بايد دسته اى از آنها با تو (به نماز) برخيزند، و بايد
سلاحهاى خود را با خود برگيرند و هنگامى كه سجده كردند (و نماز را به
پايان رسانيدند) بايد به پشت سرشما( به ميدان نبرد) بروند و آن دسته
ديگرى كه نماز نخوانده اند (و مشغول پيكار بوده اند) بيايند و با تو
نماز بخوانند و بايد آنها وسايل دفاعى و سلاحهاى خود را با خود (در حال
نماز) حمل كنند (زيرا) كافران دوست دارند كه شما از سلاحها و متاعهاى
خود غافل شويد و يك مرتبه به شما هجوم آورند و اگر از باران ناراحت
هستيد و يا بيمار(و مجروح ) باشيد مانعى ندارد كه سلاحهاى خود را بر
زمين بگذاريد، ولى وسايل دفاعى (مانند زره و خود) را با خود برداريد،
خداوند براى كافران عذاب خوار كننده اى فراهم ساخته است . (سوره نساء
آيه 102).
91 - نماز مسافر
و اذا ضربتم فى الارض فليس عليكم جناح ان تقصروا
من الصلوة
و هنگامى كه سفر كنيد گناهى بر شما نيست كه نماز را كوتاه كنيد. (سوره
نساء، آيه 101).
احاديث :
1042 - پاداش نماز نشسته
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
صلوة القاعد على النصف من صلوة القائم
پاداش نماز نشسته ، نصف نماز ايستاده است . (شهاب الاخبار، ص 87).
1043 - نماز سواره
قال عن فيض بن مطر:
دخلت على ابى جعفر و انا اريد ان اساله عن صلوة
الليل فى المحمل قال : فابتد اءنى فقال : كان رسول الله -صلى الله عليه
وآله - يصلى على راحلته حيث توجهت به
خدمت حضرت باقر (ع ) رسيدم تا درباه خواندن نماز شب در كجاوه سؤ ال كنم
، اما حضرت پيش از سؤ ال ، فرمود: پيغمبر (ص ) نماز (نافله ) خود را بر
شتر مى گذاشت ، در حالى كه شتر حركت مى كرد (اثبات الهداة ، ج 5، ص
306).
1044 - نماز مسافر
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
خياركم الذين اذا سافروا قصروا و افطروا
بهترين شماكسانى هستند كه چون سفر كردند، نماز خويش را قصر مى خوانند و
روزه را افطار مى نمايند. (ثواب الاعمال ، ص 63).
1045 - پاداش نماز در مسجد جمكران
عن حسين بن مثلة عن المهدى - عليه السلام - انه قال :
من صلاها فكانما صلاها (هما) فى البيت العتيق
حسن بن مثله (جمكرانى ) از حضرت مهدى (ع ) نقل مى كندكه فرمود: هركس دو
ركعت نماز (نماز صاحب الزمان ) را در اين مكان (مسجد جمكران ) بخواند،
مانند آن است كه دو ركعت نماز در كعبه خوانده باشد. (مستدرك الوسائل ،
ج 3 ص 445).
1046 - نماز شب مسافر
عن ابراهيم بن سياسة قال :
كتب بعض اهل بيتى الى ابى محمد - عليه السلام -
فى صلاة المسافر اول الليل صلاة الليل فكتب - عليه السلام - فضل صلاة
المسافر اول الليل كفضل صلاة المقيم فى الحضر من اخر الليل
يكى از بستگان من به امام عسگرى - عليه السلام - نامه نوشت و درمورد
نماز شب مسافر، در اول شب سؤ ال كرد (ع ) در پاسخ نوشت : فضيلت نماز شب
مسافر در اول شب مثل فضيلت نماز آخر شب غير مسافر است . (بحارالانوار،
ج 87، ص 210).
1047 - نماز آيات .
قال عن ابى الدرداء:
كان رسول الله -صلى الله عليه وآله - اذا كانت
ليلة ريح كان مفزعه الى المسجد حتى يسكن و اذا حدث فى السماء حدث من
كسوف شمس او قمر كان مفزعه الى الصلاة
رسم رسول خدا (ص ) چنان بود كه اگر شبى باد سهمگينى مى وزيد، به مسجد
پناه مى برد، تا آرام بگيرد و چون در آسمان كسوف و خسوفى اتفاق مى
افتاد به نماز پناه مى برد. (تفسير در المنثور، ج 1، ص 67).
1048 - نماز بر اعدامى مسلمان
قال على - عليه السلام -:
وقد علمتم ان رسول الله -صلى الله عليه وآله -
رجم الزانى المحصن ثم صلى عليه ، ثم ورثه اهله
مى دانيد كه پيغمبر (ص ) مرد زناكارى را سنگسار نمود، پس از آن بر او
نماز گزارد و ارثش را به كسانش داد. (نهج البلاغه ، فيض الاسلام ، ص
392).
1049 - روز عيد و شعار ((الله اكبر))
كان النبى -صلى الله عليه وآله - يخرج يوم الفطر
و الاضحى رافعا صوته بالتكبير
پيامبر اسلام (ص ) در حالى كه با صداى بلند تكبير مى گفت راهى نماز عيد
مى شد. (بحارالانوار، ج 91، ص 118).
1050 - چه روزى عيد است ؟
و قال اميرالمؤ منين - عليه السلام - فى بعض الاعياد:
انما هو عيد لمن قبل الله صيامه و شكر قيامه ، و
كل يوم لايعصى الله فيه فهو عيد
اين (امروز) عيد كسانى است كه خداوند روزه آنان را قبول كرده و پاداش
نمازها و شب زنده دارى آنان را داده باشد و هر روزى كه در آن معصيت خدا
نشود، آن روز، عيد است . (نهج البلاغه ، كلمات قصار، ص 428).
1051 - نماز براى ميت
عن الصادق - عليه السلام - قال :
ينبغى لاولياء الميت منكم ان يؤ ذنوا اخوان
الميت بموته ، فيشهدون جنازته و يصلون عليه و يستغفرون له ، فيكسب لهم
الاجر و يكسب لميته الاستغفار سزاوار است كه اولياى ميت ديگران
را از مرگش با خبر كنند تا آنان در تشيع جنازه او حاضر شوند و بر پيكرش
نمازگزارند، وبراى او طلب غفران كنند ودر اين صورت براى آنان پاداش و
براى ميت آمرزش منظور مى گردد. (ميزان الحكمه ، ج 9ص 268).
1052 - عيد و شب زنده دارى
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -:
من احيا ليلة العيد لم يمت قلبه يوم تموت القلوب
كسى كه شب عيد را (با خودت ) احيا بدارد، روزى كه همه دلها مى ميرند دل
او زنده خواهد بود. (وسائل الشيعه ج 5، ص 139).
1053 - روز عيد و نماز جماعت
عن ابى عبدالله - عليه السلام - قال :
من لم يشهد جماعة الناس يوم العيد، فليغتسل و
ليطيب بما وجد وليصل وحده كما يصلى فى الجماعة
كسى كه نمى تواند روز عيد در نماز و اجتماع مردم حضور يابد، غسل كند
وخود را به هر مقدار عطرى كه در دسترس او است ، خوشبو، نمايد و نماز
عيد را همان گونه كه در جماعت مى خوانند بخواند،. (وسائل الشيعه ، ج 5،
ص 115).
1054 - خطبه نماز عيد
قال الرضا - عليه السلام -
انما جعلت الخطبة فى يوم الجمعة فى اول الصلاة
وجعلت فى المعيدين بعد الصلاة ، لان الجمعة امر دائم ويكون فى الشهور و
السنة كثيرا، واذا كثر على الناس ملوا و تركوا و لم يقيموا عليها و
تفرقوا عنه و العيد انما هو فى السنة مرتين و هو اعظم من الجمعه و
الزحام فيه اكثر و الناس فيه ارغب ، فان تفرق ، بعض الناس بقى ء عامتهم
به اين دليل خطبه نمازهاى جمعه قبل از نماز و خطبه هاى عيد پس از نماز
ايراد مى شود كه نماز جمعه در طول ماه و سال زياد تكرار مى شود و به
همين دليل مردم از حضور در تمام مراسم و همه بخش هاى آن خسته مى شوند و
براى شنيدن خطبه ها نمى شينند، اما نماز عيد در طول سال دوبار برگزار
مى شود و ازدحام و حضور مردم نيز در آن بيشتر، و مردم براى شركت در آن
مشتاق ترند و اگر تعدادى هم بعد از نماز متفرق شوند، اكثريت آنان
خواهند ماند. (وسائل الشيعه ، ج 5، ص 112).
1055 - عبادت چهار شب
عن جعفر بن محمد عن ابيه عن على - عليه السلام - قال
كان يعجبه ان يفرغ نفسه اربع ليال من السنة ،
اول ليلة من رجب و ليلة النحر و ليلة الفطر و ليلة النصف من شعبان
امام صادق - عليه السلام - از پدرش حكايت نموده است كه اميرالمؤ منين
(ع ) شيفته آن بودكه در چهار شب از سال ، فارغ البال به عبادت بپردازد،
شب اول رجب و شب هاى عيد فطر و قربان و شب نيمه شعبان .
(وسائل الشيعه ، ج 5، ج 139).
فصل نوزدهم : اهميت نمازهاى مستحبى
آيه :
92 - مداومت كردن در نماز
الذين هم على صلاتهم دائمون
آنها كه نمازها را پيوسته به جا مى آورند(1)
(سوره معارج ، آيه 23).
احاديث
1056 - تكميل نماز واجب با نماز مستحبى
قال الباقر - عليه السلام -
ان العبد ليرفع له من صلاته نصفها و ثلثها و
ربعها و خمسها فما يرفع له الا ما قبل عليها بقلبه و انما امروا
بالنوافل ليتم لهم مانقصوا من الفريضة
نمازى كه بنده به جا مى آورد، گاهى نصف و گاهى يك سوم و گاهى چهارم و
گاهى يك پنجم آن بالا برده مى شود، زيرا بالا برده نمى شود مگر آن
نمازى كه با توجه و حضور قلب باشد، مردم ماءمور به انجام نمازهاى مستحب
شده اند تا نقص نمازهاى واجب آنان توسط مستحباب جبران شود.
(بحارالانوار، ج 87، ص 28).
1057 - نماز و ترازوى اعمال
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -:
الصلوة ميزان فمن اوفى استوفى
نماز ترازوى (اعمال ) است هر كسى بيشتر به جا آورد بيشتر بهره مى برد.
(فروع كافى ، ج 3، ص 267).
1058 - اهميت نماز مستحبى :
حديث قدسى :
ما تقرب العبد الى بشى ء افضل مما افترضت عليه ،
و ان العبد ليتقرب الى بالنوافل حتى احبه
بهترين چيزى كه بنده را به من نزديك نزديك مى كند، فرايضى است كه بر او
واجب گرانيده ام و بنده با به جاى آوردن نافله به قدرى به من نزديك مى
شودكه او را دوست دارم . (اصول كافى ، ج 1، ص 352).
1059 - نماز و رفع حاجت
قال الصادق - عليه السلام -
اذا اردت حاجة فصل ركعتين وصل على محمد و آل
محمد وسل تعطه هنگام حاجت ، دو ركعت نماز بخوان و بر پيغمبر و
آل او درود فرست و حاجتت را بخواه كه به تو داده مى شود. (فروع كافى ،
ج 3، ص 479).
1060 - انجام نماز پيش از واجب
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
يا اباذر! ايما رجل تطوع فى كل يوم و ليلة اثنتى
عشرة ركعة سوى المكتوبة كان له حقا واجبا بيت فى الجنة
اى ابوذر! هر مردى كه در شبانه روز - غير از نمازهاى واجب - دوازده
ركعت نماز بگزارد خداوند خانه اى در بهشت به او خواهد داد.(مكارم
الاخلاق ، ص 461).
قال الحسن بن على - عليه السلام -
اذا اضرت النوافل بالفريضة فارفضوها
هرگاه نمازهاى مستحبى به نمازهاى واجب ضرر رسانيد، آنها را ترك كنيد.
(تحف العقول ، ص 267).
1062 - تاءثير نماز مستحبى
قال موسى بن جعفر - عليه السلام -
صلوة نمازهاى مستحبى هر مؤ منى را به خداوند متعال نزديك مى نمايد.
(تحف العقول ، ص 297).
1063 - اكتفا به واجبات
عن الحسن العسكرى - عليه السلام -
ان القلوب اقبالا و ادبارا فاذا اقبلت فاحملوها
على النوافل و اذا ادبرت فاقصروها على الفرائض
به درستى كه قلب گاهى آماده وگاهى خسته است ، زمانى كه قلب شما آمادگى
داشت و با نشاط و سرحال بود، آن را به انجام نوافل واداريد، و زمانى كه
خسته بود، به واجبات اكتفا كنيد. (مستدرك الوسائل ، ج 1، ص 177).
1064 - شيعه على و كثرت نماز
قال الباقر - عليه السلام -
انما شيعة على كثيرة صلاتهم كثيرة تلاوتهم
للقرآن
شيعيان و پيروان خط على زياد نماز مى گزارند، و زياد تلاوت قرآن مى
كنند. (صفات الشيعه ، ص 436).
1065 - پرهيز از سستى در نماز
قال الصادق - عليه السلام -
اياكم و الكسل و ان ربكم رحيم يشكر القليل ان
الرجل ليصلى الركعتين تطوعا يريد بهما وجه الله فيدخله الله بهما الجنة
ازسستى دورى كنيد، زيرا پروردگار شما مهربان است و اندك را مى پذيرد
هرآينه مرد دو ركعت نماز مستحبى براى خدا مى خواند و خداوند به سبب اين
دو ركعت ، او را وارد بهشت مى كند. (وسائل الشيعه ، ج 3، ص 30، اصول
وافى ، ج 2، ص 61).
1066 - آمادگى براى نماز مستحبى
قال الصادق - عليه السلام - ان القلب يحيى و
يموت فاذا حى فادبه بالتطوع ، و اذا مات فاقصره على الفرائض
همانا، قلب انسان مى ميرد و زنده مى شود، پس وقتى كه قلب زنده (و با
نشاط) است او را به اعمال (نماز) مستحبى وادار كن و زمانيكه قلب مرده
است ، به واجبات اكتفا كن . (مستدرك الوسائل ، ج 1 ص 177).
1067 - نماز و رفع مشكلات
عن الصادق - عليه السلام - قال :
ما يمنع احدكم اذا دخل عليه غم من غموم الدنيا
ان يتوضاء ثم يدخل المسجد فيركع ركعتين ، يدعواالله فيهما اما سمعت
الله يقول : و استعينوا بالصبر و الصلاة
وقتى در اثر فشار زندگى و حوادث روزگار مشكلاتى براى كسى پيش آمد، وضو
بگيرد و به مسجد برود و دو ركعت نماز به جاى آورد، و خدا را بخواند.
آيا شنيده اى كه خداوند مى فرمايد: از شكيبايى و نماز يارى جوييد.
(وسائل الشيعه ، ج 5، ص 263).
1068 - نماز واجب و مستحب ، پنجاه و يك ركعت
قال على - عليه السلام -
قال الله تعالى لنبيه -صلى الله عليه وآله -و كانت الامم السالفة لقد
فرضت عليهم خمسين صلوة فى خمسين وقتا، وهى من الاصار التى كانت عليهم
فرفعتها عن امتك وجعلتها خمسا فى خمسه اوقات و هى احد و خمسون ركعة ، و
جعلت لهم اجر خمسين صلوة
از اميرالمؤ منين (ع ) روايت شده ، كه خداوند به رسولش فرمود: اين براى
پيشينيان پنجاه نماز در وقت واجب كرده بودم و اين يكى از مشكلاتى بود
كه امم سابقه داشتند ولى اين بار رااز دوش تو برداشتم ، و به جاى آن ،
پنج نماز، در پنج وقت براى شما قرار دادم كه اين پنج نماز در پنج نوبت
(مجموعا واجب و مستحب آن ) پنجاه و يك ركعت است وثواب پنجاه نماز را
دارد. (جامع احاديث الشيعه ، ج 4، ص 40).
1069 - تقرب به سوى خدا
قال عيسى - عليه السلام -
يقول الله تعالى : بالفرائض ينجومنى عبدى و
بالنوافل يتقرب الى عبدى خداوند مى فرمايد: بنده من با اداى
فرايض از (كيفر) من نجات مى يابد، و با به جا آوردن نوافل به من تقرب
پيدا مى كند. (محجة البيضاء، ج 1، ص 398).
1070 - آثار زياد نماز خواندن
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
اكثركم ازواجا فى الجنة اكثرهم صلوة فى الدنياء
كسانى كه در دنيا زياد نماز مى خوانند، در بهشت همسران زياد خواهند
داشت . (مستدرك الوسائل ، ج 1 ص 175).
1071 - سبب قبولى نافله
قال الباقر - عليه السلام -
واذا لم يؤ د الرجل الفريضه لم تقبل منه النافله
اگر كسى نماز واجب به جا نياورد، نافله او مقبول نيست . (وسائل الشيعه
، ج 3، ص 20).
1072 - علت ضرورت نماز نافله
قال الباقر - عليه السلام -
انما جعلت النافلة ليتم بها ما افسده من الفريضة
همانا (نماز) نافله را به اين جهت قرار دادند كه كاستى هاى نماز واجب
را جبران كند. (وسائل الشيعه ، ج 3، ص 20).
1073 - قبولى نافله با انجام فريضه
قال الباقر - عليه السلام -
انما تقبل النافلة بعد قبول الفريضة
به درستى كه نماز نافله زمانى مورد قبول است كه (نماز) فريضه مورد قبول
واقع شود. (وسائل الشيعه ، ج 3، ص 20).
1074 - گرسنه و نماز
قال الصادق - عليه السلام -
من جاع فليتوضاء و يصلى ركعتين ثم يقول : يا رب
انى جائع فاطعمنى فانه يطعم من ساعته
هركه گرسنه شود، وضو بگيرد و دو ركعت نماز بخواند، سپس بگويد:
پروردگارا! من گرسنه ام به من غذا عطا فرما (بداند كه ) بلافاصله به او
طعام داده مى شود.
1075 - ثمره زياد خواندن نماز
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
مادمت فى الصلاة فانك تقرع باب الملك الجبار، و
من يكثر قرع باب الملك يفتح له
مادامى كه تو در نمازهستى ، درب خانه پادشاه توانا را مى كوبى ، هر كس
كه در كوبيدن درب خانه پادشاه پافشارى كند، آن درب روى او باز مى شود.
(بحارالانوار، ج 77، ص 80).
1076 - امام سجاد - عليه السلام - و استغاثه
عن زين العابدين - عليه السلام -
و لست اتوسل اليك بفضل نافلة من كثير ما اغفلت من وظائف فروضك و تعديت
عن مقامات حدودك
خدايا! من با اين همه غفلت از واجبات و تعدى از مرزها و حريم شكستن ها،
چگونه به وسيله نافله و مستحبات به سوى تو راه يابم . (صحيفه سجاديه ،
دعاى بعد از نماز شب ).
