نامه هاى امام در نهج البلاغه

دكتر على شيروانى

- پى‏نوشت‏ها -


1- در سال 36 هجرى اين نامه را امام حسن عليه السلام و عمار به كوفه بردند.
2- در ماه رجب سال 63 هجرى - كوفيان در اين جنگ نقش تعيين كننده داشتند.
3- اين نامه در سال 36 هجرى نوشته شده و بنابر گفته برخى از محققان ، مخاطب آن عثمان به حنيف ، ف فرماندار بصره ، بوده است .
4- اين نامه ، پس از جنگ جمل در شعبان سال 36 هجرى در شهر كوفه نوشته شد.
5- اين نامه پس از جنگ جمل در سال 36 هجرى نوشته و توسط جرير بن عبدالله فرستاده شد.
6- يكى از پاسخ ‌هاى امام در اواخر جنگ صفين در سال 38 هجرى به نامه معاويه است .
7- مقصود خود آن ، حضرت است .
8- امام اين سپاه را به فرماندهى زياد بن نضير حارثى و شريح بن هانى به سوى شام و معايه فرستاد.
9- در اثناى جنگ صفين وقتى معاويه آثار شكست را مشاهده كرد، نامه اى به امام نوشت ، و از او خواست تا حكومت شام را به معاويه واگذارد و خود خليفه مسلمانان باشد، امام اين نامه را در پاسخ آن درخواست به معاويه نوشت .

10- اشاره است به اسارت خاندان ابوسفيان ، در فتح مكه و سپس آزاد شدنشان توسط رسول خدا صلى الله عليه و آله كه موجب گشت آنان طلقاء يعنى آزاد شدگان خوانده شوند.
11- محمد بن ابى بكر نامه هاى امام را نگاهدارى مى كرد، اين نامه ها در حمله عمروعاص به مصر به دست عمال معاويه افتاد و تا زمان عمربن عبدالعزير نزد بنى اميه بود، و او بود كه اين نامه ها در اختيار همگان قرار داد.
12- منطقه اى است در بحرين كه در آن خرما فراوان است .
13- در مسابقه وقتى تيرها را برهم زنند، آن تير كه از جنس تيرهاى مسابقه نباشد، صدا دهد و از صدايش آن را بشناسند.
14- پيامبر صلى الله عليه و آله پس از جنگ بدر فرمان قتل عقبة بن ابى معيط را صادر كرد، او گفت : چه كسى براى كودكان خواهد ماند؟ پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: آتش .
15- بسر بن ارطاة كه به دستور معاويه يمن را غارت كرد.
16- برخى مخاطب اين نامه را عبدالله بن عباس وبرخى برادرش ، عبيدالله بن عباس ‍ دانسته اند.
17- نوشته اند كه اين نامه به مالك اشتر نوشته شد.
18- اشاره است به سخن پيامبر صلى الله عليه و آله كه فرمود: لاهجرة بعد الفتح پس ازفتح مكه هجرتى نيست
.