- اصلاحات (واژه عربى ، جمع اصلاح از ريشه اصلى ) در لغت به معناى درست كردن ، نيكو نمودن ، آراستن به اصلاح درآوردن مى باشد. در اصلاح علوم سياسى عبارت از رفورم (refom) و برخى تغييرات تدريجى و آرام در ابعاد سياسى ، اقتصادى و اجتماعى ، بدون تحول در ساختارى كه نظام و بنياد جامعه است . و در فرهنگ دينى ، تحول در فكر و فرهنگ فرد و جمع و نظاميان اجتماعى حاكم ، به منظور منزوى نمودن آداب و عادات ناپسند و رفع نقص ها و مفاسد و جايگزين كردن ارزشهاى الهى و تمايلات عالى و اخلاقى بر پايه عدالت ، معنويت ، آزادى و امنيت .
2-نهضت هاى اسلامى ، شهيد مطهرى ،ص 7.
3-بحار الانوار، ج 44، (ص ) 329.
4-و امروز نيز اصلاحات بايد در راستاى اسلام كه صدها هزار شهيد و جانباز بر آن داده شده باشد، و بر محور شعار اصيل ملت (استقلال ، آزادى ، جمهورى اسلامى ) گرچه انقلاب اسلامى و نظام اسلامى ايجاد كرديم نه حكومت اسلامى علوى و مديريت دينى ولى بايد بدان سو گام برداريم يعنى در جهت رفع فقر، فساد، تبعيض ، گسترش عدالت و معنويت ، پرورش مديران و ساختار ادارى متناسب با انقلاب اسلامى و با الهام از نهج البلاغه بدور از افراط و تفريط تحجر گرايانه يا روشنفكرانه بيگانه نگر و فرصت طلبان مدعى اصلاحات وارداتى كه استحاله فرهنگى (طرد مديريت دينى ) و براندازى خاموش نظام اسلامى و بازگشت استعمار در نقاب نوين را برنامه ريزى كرده اند.
5-من كمال السعادة السعى فى صلاح الجمهور. غررالحكم ، ج 6،ص 30.
6-ولاتفر طوافى صلاح . نهج البلاغه (صبحى صالح )، نامه 50.
7-و اصلحوا ذات بينكم . خطبه 16.
8-و ما على الا الجهد...178.
9-اللهم انك تعلم انه لم يكن الذى كان منافسة فى سلطان و لاالتماس شى ء من فضول الحطام و لكن لنرد المعالم من دينك و نظهر الاصلاح فى بلادك فياءمن المظلومون من عبادك و تقام المعطلة من حدودك . خطبه 131.
10- جبايه خراجها و جهاد عدوها و استصلاح اهلها و عمارة بلادها.... نامه 53.
11- و انى لعالم بما يصلحكم و يقيم اودكم . خطبه 69.
12- و اكثر مدارسة العلما و منافثه الحكماء فى تثبيت ما صلح عليه امر بلادك . نامه 53.
13- فليكن طلبك ذلك بتفهم و تعلم : لا بتورط الشبهات . نامه 31.
14- و لا تصلح دنياك بمحق دينك فتكون من الاخسرين اعمالا . نامه 43.
15- و لا تصلح دنياك بمحق دينك فتكون من الاخسرين اعمالا. نامه 43.
16- لا يترك شيئا من امر دينهم لا ستصلاح دنيا هم الا فتح الله عليهم ما هو اضر منه . حكمت 106.
17- و من الفساد اضاعه الزاد و مفسدة المعاد نامه 31.
18- و الله لهى احب الى من امرتكم الا ان اقيم حقا اوو ادفع باطلا . خطبه 33
19- اياك و العجله بالامور قبل او انها او التسقط فيها عند امكانها او اللجاجه فيها اذا تنكرت او الوهن عنها اذا استوضحت ، فضع كل امر موضعه و اوقع كل امر موقعه . نامه 53.
20- من الخرق المعالجه قبل الامكان و الاناة بعد الفرصة . حكمت 363.
21- و اعلم ان الرعيه طبقات لا يصلح بعضها الا ببعض الا و لا غنى ببعضها عن بعض . نامه 53.
22- و لعل الله ان يصلح فى هذه الهدنة امر هذه الامة . خطبه 125.
23- ثم للوالى خاصة و بطانة فيهم استئثار و تطاول و قله انصاف فى معامله فاحسم مادة اولئك .... نامه 53.
24- ثم الله الله فى الطبقه السفلى من الذين لاحيله لهم من المساكين و المحتاجين و اهل البوسى و الزمنى .... نامه 53.
25- فليست تصلح الرعيه الابصلاح الولاة و لا تصلح الولاة الا باستقامة الرعيه . خطبه 216.
26- و لكل على الوالى حق بقدر ما يصلحه . نامه 53.
27- نهج البلاغه ، خطبه 34.
28- و ما اردت الا الاصلاح ما استطعت و ما توفيقى الا بالله عليه توكلت و اليه انيب . نامه 28.
29- ر.ك نهج البلاغه ، خطبه 34.
30- طوبى لمن ... و صلحت سريرته و حسنت خليقته . حكمت 423.
31- من اصلح ما بينه و بين الله اصلح الله ما بينه و بين النااسلام حكمت 89.
32- و ان كانت كلها لله اذا صلحت فيها النية و سلمت فيها الرعيته . نامه 53.
33- نهج البلاغه ، حكمت 328.
34- فان شكوا ثقلا او انقطاع شرب او بالة ... خفت عنهم نرجوا ان يصلح به امرهم و لا يثقلن عليك شى ء.... نامه 53.
35- فاما حقكم على فالنصيحه لكم و توفير فيئكم عليكم و تعليمكم كيلا تجهلوا و.... خطبه 34.
36- و اكرم نفسك عن كل دنيه ... و لا تكن عبد غيرك و قد جعلك الله حرا. نامه 31.
37- اتامرونى ان اصلب النصر بالجور فيمن و ليت عليه ، و الله لا اطور به ما سمر سمير و ما ام نجم فى السماء نجما.... خطبه 126.
38- و لكنى لا ارى اصلاحكم بافساد نفسى ،... لا تعرفون الحق كمعرفتكم الباطل و لا تبطلون الباطل كابطالكم الحق . خطبه 69.
39- و الله ما معاويه بادهى منى و لكنه يغدر يفجر و لولا كراهيه الغدر لكنت من ادهى و لكن كل غدرة فجره و كل فجره كفره . خطبه 201.
40- ايها الناس لا تستو حشوا فى طريق الهدى لقلة اهله .... خطبه 201.
41- و الله لو اعطيت الاقليم السبعة بما تحت افلاكها على ان اعصى الله فى نملة اسلبها جلب شعيرة ما فعلته . خطبه 224.
42- و الله لان ابيت على حسك السعدان مسهدا او اجر فى الاغلال مصفدا احب الى من ان القى الله الله و رسوله يوم القيامه ظالما لبعض العباد. خطبه 224.
43- ر.ك نهج البلاغه ، نامه 53.
44- ان عملك ليس لك بطعمة و لكنه فى عنقك امانة ... نامه 5.
45-- ان الله تعالى فرض على ائمه العدل ان يقدروا انفسهم بضعفه الناس كيلا يتبيغ بالفقير فقره . خطبه 209.
46- و اجعل لذوى الحاجات منك قسما... نامه 53.
47- و منها اصدرا حاجات الناس يوم ورودها عليك بما تخرج به صدور اعوانك و امض لكل يوم علمه فان يوم ما فيه . نامه 53.
48- ر.ك نهج البلاغه ، حكمت 37.
49- فلا تتكلمونى بما تكلم به الجبابرة و لا تتحفظوا منى بما يتحفظ به عند اهل البادره و لا تخالطونى بالمصانعة . خطبه 216.
50- ادقوا اقلامكم و قاربوابين سطوركم و اخذفوا من فضولكم و اقصدوا قصد ادامه از صحفه قبل : المعانى واياكم و الاكثاره فان احوال المسلمين لاتحميل الاضرار. بحارالانوار، ج 41، ص 105.
51- اوصيكما و جميع ولدى و من بلغه كتابى بتقوى الله و نظم امركم و صلاح ذات بينكم . نامه 47.
52- فان تقوى الله دواء داء قلوبكم م ... و صلاح فساد صدوركم . خطبه 198.
53-3- واعلموا عباد الله ان التقوى دار حصن عزيز و الفجور دار حصن ذليل لا يمنع اهله ولا يحرز من لجاء اليه الا وبا لتقوى تقطع حمه الخطايا. خطبه 157.
54-4- فان التقوى مفتاح سداد و ذخيره معاد و عتق من كل ملكه و نجاه من كل هلكه بها ينجح الطالب و تنال الرغائب . خطبه 230.
55- استصلح كل نعمة انعمها عليك و لا تضعين نعمة من نعم الله عندك . نامه 69.
56- ثم اسبغ عليهم الارزاق فان ذلك قوة لهم على استصلاح انفسهم و غنى لهم عن تناول ما تحت ايديهم و حجة عليهم . نامه 53.
57- و الاخذ بما مضى عليه الاولون من آبائك و الصالحون من اهل بيتك . نامه 31.
58- و العمل الصالح حرث الاخرة ... و اعملوا فى غير رياء و... خطبه 23.
59- فاعينونى بمناصحة خلية من الغش ، سليمة .... خطبه 118.
60- و الامر بالمعروف مصلحة للعوام . حكمت 252.
61- فاذا ادات الرعية الى الوالى حقه وادى الوالى حقها.... خطبه 216.
62- فتعصبوا لخلال الحمد من الحفظ للجوار... و الكف عن البغى و اجتناب الفساد فى الارض . خطبه 192.
63- الا و قد امرونى الله بقتال اهل البغى و انكث و الفساد فى الارض خطبه 192 .
64- اذا استولى الصلاح على الزمان و اهله ثم اساء رجل الظن بر جل لم تظهر منه حوبة فقد ظلم . حكمت 114.
65- الا و ان الانسان الصالح يجعله الله تعالى الى للمرء فى الناس خير له من المال يورثه ، من لا يحمده . خطبه 120.
66- لا تجاره كالعمل الصالح . غرر الحكم و در الكلم ج 6، ص 364.
67-... و بصلاحهم فى بلادهم و فسادكم ...، خطبه 25.
68- و توخ منهم اهل التجربة و الحيا من اهل البيوتات الصالحه و القدم فى الاسلام و.... نامه . 53
69- ثم تفقد اعمالهم و ابعث العيون من اهل الصدق و الوفاء عليهم . نامه 53 .
70- نهج البلاغه ، نامه 3.
71- همان ، نامه 20 و 21.
72- همان ، نامه 61.
73- فاتق الله واردد الى هولا القوم اموالهم فانك ان لم تفعل ... نامه 41 74- و لا تفر طوا فى صلاح و ان تخوضوا الغمرات الى الحق فان انتم لم تستقيموا... نامه 50.
75- ذمتى بما اقول رهينة و انابه زعيم ... و الله ما كتمت و شمة و لا كذب كذبة . خطبه 16.
76- و ان ظنت الرعيه بك حيفا فاصحر لهم بعذرك ... نامه 53.
77- همان ، نامه 35.
78- و اخفض لهم جناحك و الن لهم جنابك و ابسط لهم و جهك و آس بينهم فى اللحظه و النظره .... نامه 53.
79- و احبب لعامة رعيتك ما تحب لنفسك و اهل بيتك و اكره لهم ما تكره لنفسك و اهل بيتك . تحف العقول ، ص 122.
80- و اياك و المن على رعيتك با حسانك او التزايد فيما كان من فعلك و اياك و الاستئثار بما الناس فيه اسوة ... نامه 53.
81- نهج البلاغه ، نامه 47.
82- لو ان الناس حين تنزل و تزول عنهم النعم فزعوا الى ربهم بصدق ... و اصلح لهم كل فاسد. همان ، خطبه 178.
83- الهم و اصلح ذات بيننا و بينهم . همان ، خطبه 206.
84- سفدلنى على مصالحى و خذ بقلبى الى راشدى . همان ، خطبه 227.
85- لا يقيم امر الله سبحانه الا من لا يصانع و لا يضارع و لا يتبع المطاعليها السلام حكمت 110.
86- و الله لدنيا كم هذه اهون فى عينى من عراق خنزير فى يد مجزوم حكمت 236
87- طوبى للزاهدين فى الدنيا الراغبين فى الاخرة حكمت 104.
88- ايها الناس الزهادة قصر الامل و الشكر عند النعم و التورع عند المحارم . خطبه 81.
89- و من زهد فى الدنيا استهان بالمصيبات حكمت 30.
90- الداعى بلا عمل كالرامى بلاوتر. حكمت 337.
91- اين خياركم و صلحائكم اين احراركم و سمحاء كم ... ظهر الفساد فلامنكر مغير و لازاجر مزد جر... لعن الله الامرين بالمعروف ، التاركين له و الناهين عن المنكر العالمين به . خطبه 129.
92- و لقد كان فى رسول الله صلى الله عليه و آله كاف لك فى الاسوة ... فتاس بنبيك الطيب الاطهر فان فيه اسوة لمن تاسى و عزا لمن تعزى ... و احب العباد الى الله المتاسى بنيه . خطبه 160.
93- انظروا اهل بيت نبيكم فالزموا سمتهم و اتبعوا اثر هم فلن يخرجوكم من هدى . خطبه 97.
94- اللهم ايما عبد من عبادك سمع مقالتنا العادله ... و المصلحة غير المفسده فى الدين و الدنيا فابى بعد ما سمعه ... خطبه 212
95- الا و ان لكل ماموم اماما يقتدى به ويستضى ء بنور علمه الا و ان امامكم قد اكتفى من دنياه بطمريه و من طعمه بقصريه الا و انكم لا تقدرون على ذلك و لكن اعنونى بورع و اجتهاد و عفة و سداد... ءاقنع من نفسى بلت يقال هذا امير المومنين و لا اشاركهم فى مكاره الدهر او اكون اسوة لهم فى جشوبة العيش ... نامه 45.
96- دخلت بلادكم باشمالى هذه و رحلتى هاهى فان انا خرجت من بلادكم بغير ما دخلت فاننى من الخائنين . بحار الانوار، ج 840، ص 325.
97- ايها الناس انى و الله ما احثكم على طاعة الا و اسبقكم اليها و لا انها كم عن معصية ال و اتناهى قبلكم عنها. خطبه 175.
98- يعطف الهوى على الهدى اذا عطفوا الهدى على الهوى و يعطف الراى على القرآن اذا عطفوا القران على الراى . خطبه 138.
99- و لكن امر تابمنا فعكم فاطاعتا واقيمتا على حدود مصالحكم فقامتا. خطبه 143.
100- مفاهيمى كه به كار مى بريم گاه در باره چيزهايى است كه هست و موجود مى باشد و با تجربه عينى مى توان حس كرد و نشان داد، مانند هوا گرم است يا آنجا روشن است و گاه درباره چيزهايى است كه مى گوييم بايد چنين شود يا نبايد چنان شود يعنى در بطن معناى آنها بايد و نبايد مى باشد. اينها را مفاهيم ارزشى مى گويند مانند صلاح و فساد، خير و شر، معروف و منكر و... (از كتاب آذرخشى ديگر از آسمان كربلا).
101- بحار الانوار، ج 100 ص 330.
102- الا و انى لست نبيا و لا يوحى الى ولكنى اعمل بكتاب ما استطعت . فما امرتكم به من طاعة الله فحق عليكم اطاعتى فيما اجبتم و فيما كرهتم و ما امرتكم به او غيرى من معصية الله فلاطاعة فى المعصية ، الطاعة فى المعروف ، ثلاثا. بحار الانوار، ج 34، ص 362.
103- اما و الذى فلق الحبه و برء النسمة لولا حضور الحاضر و قيام الحجة بوجود الناصر...، خطبه 3.
104- يا معاشر الناس قد استخلفت عليكم عبدالله بن عباس فاسمعوا له و اطيعوا امره ما اطاع الله و رسوله فان احدث فيكم او زاغ عن الحق فاعلمونى اعزله عنكم . جمل ، شيخ مفيد، ص 420.
105- الا فالحذر الحذر من طاعة ساداتكم و كبرائكم الذين تكبروا عن حبسهم و ترفعوا فوق نسبهم .... خطبه 192.
106- و الواجب عليك ان تتذكر ما مضى لمن تقدمك من حكومة عادله او سنة فاضلة او اثر عن نبينا صلى الله عليه و آله ... نامه 53.
107- مالى اراكم ناساكا بلا صلاح و شهودا غيبا و ناظره عمياء و.... خطبه 108.
108- فلا تصدعوا على سلطانكم فتذمواعب فعالكم ... و خلوا قصد السبيل لها، خطبه 187 .
109- فاسر عوا الى اميركم و بادروا جهاد عدوكم ، نامه 1.
110- كنا اذا احمر الباس اتقينا برسول الله صلى الله عليه و آله . غريب كلامه صلى الله عليه و آله،9
111- الا و ان لكل ماموم امام يقتدى به و يستضيى ء بنور علمه .... نامه 45.