هدايتگران راه نور
زندگانى ثامن الائمّه حضرت على بن موسى ‏عليه السلام

آية الله سيد محمد تقى مدرسى
مترجم : محمد صادق شريعت

- پى‏نوشت‏ها -


(1) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏5.
(2) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏9.
(3) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏21.
(4) - همان مأخذ، ص‏19.
(5) - همان مأخذ، ص‏19.
(6) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏11.
(7) - همان مأخذ، ص‏15.
(8) - همان مأخذ، ص‏17.
(9) - همان مأخذ، ص‏16.
(10) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏19.
(11) - از برخى احاديث معلوم مى‏شود كه اين مرد در تقيه به سر مى‏برده و همين امر اقتضامى‏كرده است كه بر خوردى مناسب با حال او انجام پذيرد.
(12) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏90 و 15.
(13) - سوره اسراء، آيه 82.
(14) - بحار الانوار، ج‏49، ص‏5.
(15) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏94 - 92 (به اختصار).
(16) - سوره ص، آيات 20 - 17.
(17) - سوره ص، آيات 25 و26.
(18) - بحار الانوار، ج‏49، ص‏89.
(19) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏89.
(20) - همان مأخذ، ص‏20.
(21) - همان مأخذ، ص‏145، در صفحات آينده به طور مفصّل در باره آنچه كه ميان وى‏ومأمون رخ داده، سخن خواهيم گفت.
(22) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏24.
(23) - سوره قمر، آيه 24.
(24) - بحار الانوار، ج‏29، ص‏38.
(25) - سوره آل عمران، آيه 34.
(26) - بحار الانوار، ج‏49، ص‏21.
(27) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏91.
(28) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏99.
(29) - همان مأخذ، ص‏101.
(30) - همان مأخذ، ص‏102.
(31) - فى رحاب ائمّة أهل البيت، ص‏158.
(32) - سوره بلد، آيه 11.
(33) - بحار الانوار، ج‏49، ص‏97.
(34) - همان مأخذ، ص‏100.
(35) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏151، ترجمه بيت : چون روزى براى طلب حاجت نزد اوآيم پيش خانواده‏ام باز مى‏گردم در حالى كه آبرويم را حفظ كرده‏ام.
(36) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏115.
(37) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏97.
(38) - همان مأخذ، ص‏100.
(39) - بحار الانوار، ج‏49، ص‏127 - 126.
(40) - التاريخ الاسلامى . . دروس و عبر )نگارنده (، ص‏296 - 290.
(41) - همان مأخذ، به نقل از تاريخ مسعودى، ج‏3، ص‏389.
(42) - در كتاب "التاريخ الاسلامى . . دروس و عبر" در اين باره سخن گفته‏ايم.
(43) - بحار الانوار، ج‏49، ص‏127 و 128.
(44) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏144.
(45) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏153 - 152.
(46) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏144.
(47) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏174 و175.
(48) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏177 - 175 )با اختصار (.
(49) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏134 و 135.
(50) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏165.
(51) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏165.
(52) - همان مأخذ، ص‏169.
(53) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏169.
(54) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏290.
(55) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏309 - 308.
(56) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏299 )يعنى عمر تو و عمر او مساوى است (.
(57) - بحارالانوار، ج‏49، ص‏230 - 299.
(58) - همان مأخذ، ص‏284.
(59) - همان مأخذ، ص‏286.
(60) - همان مأخذ، ص‏315، به نقل از مقاتل الطالبيّين، ص‏373 - 372.
(61) - گرگانى از بنى اميّه بر آنان حكومت كردند و سختى پياپى بر ايشان روى آورد.
(62) - وبنى عبّاس در دين ايجاد فساد كردند و در حكومت آنان ستمگر و متهم به‏فرمانروايى پرداختند.
(63) - رشيد ناميدند كسى را كه در آنان رشد نيافته بود و اين هم نه مأمون است و آن يك‏هم امين نيست.
(64) - نه رشد و خردمندى از آنها در حفاظت از حقوق ديگران پذيرفته شد و نه دينى درامانتى.
(65) - هم رئيسشان و هم دو فرزندش پس از وى گمراه بودند و براى همين مصيبتهاى سختى‏براى مردم پيش آمد.
(66) - هان اى قبرى كه جايگاهش در طوس غريب است همواره برتو اشكها جارى است.
(67) - همان مأخذ، ص‏314.
(68) - قتل امام رضاعليه السلام را مرتكب شدند پس از بيعت با وى و اندكى بينايى يافتند ودوباره كور شدند.
(69) - گروهى پس از آنكه خوشبخت شدند تيره روز گشتند و جماعتى پس از آنكه در امان‏ماندند نابود شدند.
(70) - نه بيعت اينان را از )ريختن ( خون آنها باز داشت و نه سوگند و نزديكى و پيمان‏خويشى.
(71) - فى رحاب ائمّة اهل البيت - سيره حضرت امام رضاعليه السلام، ص‏148.
(72) - سوره مريم، آيه 15.
(73) - سوره مريم، آيه 32.
(74) - فى رحاب ائمّة اهل البيت - سيرة حضرت امام رضاعليه السلام، ص‏147.
(75) - همان مأخذ، ص‏150.
(76) - هرگاه كسى پست‏تر از من باشد و من به نادانى او مبتلا باشم خود را از مقابله بانادانى او منع مى‏كنم.
(77) - و اگر كسى از نظر عقل و خرد با من برابر باشد در برخورد با او حلم را پيشه خودمى‏سازم تا از همانند خود برترى گيرم.
(78) - و اگر من در فضل و خرد از او پايين‏تر باشم براى او حق تقدم و فضيلت قايل‏مى‏شوم.
(79) - همان مأخذ.
(80) - تو در دنيايى هستى كه آن را سر آمدى‏است و كردار عمل كننده در اين مدّت پذيرفته‏مى‏شود.
(81) - آيا مرگ را نمى‏بينى كه اين دنيا را احاطه كرده است و آرزوى آرزومندان را در آن‏به چهار ميخ مى‏كشد.
(82) - گناه را بدانچه دوست مى‏دارى جلو مى‏اندازى و توبه را براى آينده آرزو مى‏كنى.
(83) - حال آينده آنكه مرگ ناگهان بر اهل خود وارد مى‏شود و اين، كردار فرد دور انديش‏و خردمند نيست.