آيين زندگى از ديدگاه امام رضا (عليه السلام )

محسن كتابچى

- پى‏نوشت‏ها -
- ۱ -


1- لذات فلسفه ، ص 345.
2- كتابهايى كه دنيا را تغيير داده اند، ص 336.
3- سوره نحل ، آيه 97.
4- حكمتها و اندرزها ((شهيد مطهرى ))، ص 41.
5- مسئله عقل ، از ديدگاه انديشمندان يكى از مهمترين مسائل فلسفى و روانى شناخته شده است و درباره آن نظريات مختلفى ايراد داشته اند. از آن جمله كه ((آيا عقل امرى مجرد و غير مادى است )) يا ((چيزى جز ماده نيست )).
بسيارى از فلاسفه و حكما در گذشته به تجرد نفس و غيرمادى بودن آن عقيده داشتند. مرحوم حكيم صدرالدين شيرازى در كتاب ((اسفار)) باب 4، ص 6 يازده دليل بر اثبات آن بيان نموده و در پايان بحث دلايل تجرد نفس اظهار داشته است :
((اين يازده دليل براهينى است اطمينان بخش كه نفس آدمى مجرد از ماده و آثار ماده است .))
6- كافى ، جلد 1، ص 11.
7- قيل لعلى (عليه السلام ) صف لنا العاقل ، فقال (عليه السلام ): هو الذى يضع الشى ء مواضعه . فقيل له ؛ فصف لنا الجاهل ، فقال (عليه السلام ) قد فعلت .
به امام على (عليه السلام ) گفته شد: عاقل را براى ما توصيف كن ؟ فرمود: عاقل كسى است كه هر چيزى را در جاى خود قرار دهد، عرض ‍ شد: جاهل را توصيف فرما؟ فرمود: توصيف كردم ، (جاهل اشياء را در جاى خود نمى گذارد.) (جلوه هاى حكمت ، ص 141)
8- مصباح الشريعه ، باب 7، بحار الانوار، جلد 1، باب فضل العلم وذم الجهل ، ص 32.
9- پيشوايان بزرگوار دين اسلام در سخنان حكيمانه و حياتبخش خويش ، تمام عوامل و علائم رشد عقل را براى پيروان خود بيان فرموده اند كه ذكر همه آنها از موضوع اين كتاب خارج است .
10- بحار الانوار، جلد 75، ص 394، امالى ، ((صدوق ))، ص 233.
11- بحار الانوار، جلد78، ص 352.
12- تحف العقول ، باب هشتم ، ص 327، بحارالانوار، جلد 78، ص 336.
13- احتجاج ، جلد 2، ص 53.
14- راه وصول و استنباط احكام اسلام عبارتند از: قرآن ، سنت ، اجماع ، عقل .
15- راه و رسم زندگى ، ص 113.
16- نيايش ، ص 57.
17- تاريخ علم (شبلى نعمان )، ص 215.
18- نداى سياه ، ص 9.
19- وحى و نبوت ، ص 63.
20- شفا، فصل معاد (منه ما هو منقول فى الشريعة ، ولا سبيل الى اثباته الا من طريق الشريعة وتصديق خبر النبى ...)
21- بحارالانوار، جلد 17، ص 209.
22- رجوع شود به تفسير الميزان ، ذيل آيه 124، سوره بقره
23- ولاء ولايتها، ص 82 - 80، به نقل از نشريه سالانه مكتب تشيع ، شماره 2.
24- اصول كافى ، كتاب الحجة ، باب نكته ها و برگزيده هايى از قرآن درباره ولايت ، حديث 55 - تفسير نورالثقلين ، جلد 2، ص 307.
25- سوره يونس ، آيه 57.
26- سوره قصص ، آيه 50.
27- تفسير نورالثقلين ، جلد 4، ص 132.
28- سوره فاطر، آيه 10.
29- سوره فاطر، آيه 10.
30- مرآت العقول ، جلد 8، ص 102.
31- عيون اخبار الرضا، جلد 2، ص 135 - ثواب الاعمال ، ص 21.
32- فضل بن شاذان ، امام على نقى و امام حسن عسكرى (عليه سلام ) را درك كرده است . نجاشى در فهرست مى گويد: او از فقها و متكلمين اصحاب ما بوده و گفته اند: 180 كتاب تاءليف كرده است . آنگاه نجاشى چهل و هشت كتاب از كتابهاى او را نام برده است كه از جمله آنها: ((كتاب الرد على الفلاسفه )) و ((كتاب الرد على الحسن البصرى )) و ((كتاب القائم )) و ((كتاب الملاحم )) است .
33- بحارالانوار، جلد 6، ص 60.
34- اقوال الائمه ، جلد 12، ص 338، به نقل از عيون اخبار الرضا (عليه سلام )، سفينة البحار، جلد 1، ص 401، ماده ((خطر))
35- بحارالانوار، جلد 3، ص 299.
36- سوره انبياء، آيه 28.
37- قهرمانان علم ، ص 406.
38- سوره رعد، آيه 3.
39- سوره شعراء / آيه 7.
40- سوره لقمان ، آيه 9.
41- سوره ق / آيه 7.
42- سوره يس / آيه 36.
43- سوره شعراء / آيه 49.
44- تفسير نورالثقلين ، جلد 5، ص 130.
45- اصول كافى ، جلد 1، ص 119.
46- بحارالانوار، جلد 10، ص 316، به نقل از توحيد ((صدوق )) و ((عيون اخبار الرضا)).
47- قرآن چند چيز را مايه آرامش و سكون مى داند:
الف - ياد خدا (سوره رعد / آيه 28)
ب - وجود همسرى كه پاسخگوى نيازهاى مشروع آدمى است . (سوره روم / آيه 21)
ج - وجود خانه كه محل استراحت و جايگاه امن و پناه مردم است . (سوره نحل / آيه 80)
د - وجود پرارزش شب كه خستگى روزانه زندگى را بر طرف مى كند. (سوره يونس / آيه 67)
48- تفسير مجمع البيان ، جلد 7، ص 140.
49- durant Will
50- همسرى ، ص 145، به نقل از ((لذات فلسفه )).
51- بحارالانوار، جلد 16، ص 223.
52- لذات فلسفه ، ص 93.
53- مسند الامام الرضا، جلد 2، ص 256. التهذيب ، جلد 7. ص 405.
54- سوره روم / آيه 21.
55- ((لتسكنوا)): از ريشه ((سكن )) است . راغب اصفهانى مى نويسد: سكون عبارت است از ثبوت و قراردادن چيزى بعد از تحرك و هيجانهايش . چاقو را نيز از اين لحاظ در زبان عرب ((سكين )) نامند كه به حركاتت و التهابهاى حيوان پايان مى بخشد. (مفردات راغب ، ص 236) صاحب مصباح المنير مى نويسد: چاقو را از اين جهت ((سكين )) گويند كه به وسيله ذبح ، تحرك و ناآرامى هاى حيوان را به ثبوت و سكون مى برد و خانه را از اين رو مسكن گويند كه محل آسودگى خانواده و جايگاه مطمئن اموال و اشياء است . (مصباح المنير، ص ‍ 384)
56- تفسير الميزان ، ذيل آيه 21، سوره روم .
57- ما و فرزندان ، (ريموندبيچ )، ص 84.
58- عقل كامل ، ص 60.
59- همسرى ، ص 143.
60- تعليم و تربيت در اسلام ، ((علامه شهيد مطهرى ))، ص 398.
61- بحار الانوار، ج 103، ص 219.
62- بشريت بر سر دوراهى : ((محمد قطب ))، ص 225 و 226.
63- ميزان الحكمة ، (الزواج ) مكارم الاخلاق ، جلد 1، ص 449.
64- شرايع الاسلام ((محقق ))، ص 170.
65- لمعه ((شهيد اول ))
66- عروه الوثقى ، ((سيد محمد كاظم يزدى ))، ص 622.
67- خلاف ((شيخ طوسى ))، جلد 2، ص 203.
68- كافى ، جلد 5، ص 384.
69- توضيح المسائل (مرحوم امام خمينى رحمه الله عليه )، مساءله 2376.
70- توضيح المسائل ، (مرحوم امام خمينى رحمه الله عليه )، مساءله 2377.
71- منهاج الصالحين ، جلد 2، ص 266.
72- اقرب الموارد، قاموس ، مفردات راغب ، لغتنامه دهخدا.
73- وسائل الشيعه ، جلد 2، ص 208 - محاسن برقى ، ص 602.
74- عيون اخبار الرضا، جلد 2، ص 29 - تفسير قرطبى ، جلد 3، ص 1493 - بحارالانوار، جلد 75، ص 91 و 98 و 254.
75- محاسن برقى ، ص 601.
76- بحارالانوار، جلد 75، ص 99 - وسائل الشيعه ، جلد 8، ص 429 - من لايحضره الفقيه ، جلد 4، ص 409 - علل الشرايع ، جلد 2، ص 246 - خصال ، جلد 1، ص 102.
77- مسئله شورى ، ص 17.
78- بحارالانوار، جلد 78، ص 356.
79- مسند الامام الرضا، جلد 1، ص 293.
80- فرازهاى برجسته از سيره امامان شيعه (عليه السلام )، جلد 2، ص 131، اقتباس از بحارالانوار، جلد 91، ص 287.
81- بحارالانوار، جلد 91، ص 264.
82- تهذيب الاحكام شيخ طوسى ، جلد 3، ص 310.
83- بحارالانوار، جلد 91، ص 250.
84- فروع كافى ، جلد 3، ص 470 و 471.
85- بحارالانوار، جلد 103، ص 268.
86- وءاتوا النساء صدقاتهن نحلة . (سوره نحله / آيه 4)
و مهر زنان را (به طور كامل ) به عنوان يك بدهى (يا عطيه ) به آنان بپردازيد. در اين آيه به سه نكته لطيف و اساسى اشاره شده است :
1 - از مهر، به عنوان صدقه ياد شده زيرا صدقه از ماده صدق است و از اين جهت به مهر، صداق گفته مى شود كه نشانه راستين بودن علاقه مرد در امر خواستگارى است .
87- تفسير نور الثقلين ، جلد 1، ص 440 - عيون اخبار الرضا، جلد 2، ص 94.
88- بحارالانوار، جلد 103، ص 351.
89- الصداق ما تراضيا عليه الناس من قليل او كثيرا فهذا الصداق . (وسائل الشيعه ، جلد 15، ص 2)
مهر آن است كه بر آن راضى شوند، كم باشد يا زياد.
90- من لا يحضره الفقيه ، ص 410.
91- آية الله شهيد مدنى نماينده رهبر فقيد انقلاب اسلامى ايران و امام جمعه بزرگوار تبريز بود كه به دست منافقين كوردل به شهادت رسيد.
92- يادواره شهيد محراب ، ص 265. ((آيت الله مدنى ))
93- هر درهم 6/12 نخود مسكوك است .
94- وسائل الشيعه ، جلد 15، ص 6 - فروع كافى ، جلد 5، ص 376.
95- بحارالانوار، جلد 103، ص 350.
96- فورع كافى ، جلد 5، ص 376.
97- وسائل الشيعه ، جلد 15. ص 19.
98- وسائل الشيعه ، باب 77.
99- مسندالامام الرضا (عليه السلام )، جلد 2، ص 265، عيون الاخبار الرضا، جلد 1، ص 289
100- امام صادق (عليه السلام ) مى فرمايد: الكفوان يكون عفيفا و عنده يسار. (وسائل الشيعه ، جلد 14. ص 51) كفو در اين است كه (همسرت ) عفيف و پاكدامن باشد و از امكانات اقتصادى نيز برخوردار باشد.
101- بحارالانوار، جلد 43، ص 92.
102- بحارالانوار، جلد 103، ص 372.
103- سوره نساء / آيه 130.
104- سوره نور / آيه 32.
105- وسائل الشيعه ، جلد 5، ص 10 - بحارالانوار، جلد 103، ص 235 - مسندالرضا، جلد 2. ص 280.
106- وسائل الشيعه ، كتاب نكاح .
107- بحارالانوار، جلد 79، ص 142 و ميزان الحكمة ، جلد 4. ص 281.
108- بحارالانوار، جلد 76، ص 135.
109- مستدرك الوسائل ، جلد 3، ص 137.
110- مجله كانون سردفتران ، سال 15، شماره 4 - 3.
111- بحارالانوار، جلد 78، ص 352
112- منابع : بحارالانوار، جلد 1، ص 129، تحف العقول ، غررالحكم .
113- مسند الامام الرضا (عليه السلام )، جلد 1، ص 287.
114- وسائل الشيعه ، جلد 14، ص 36، حديث 1 - فروع كافى ، جلد 5، ص 335.
115- الف : قام رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم ) خطيبا فقال : ايها الناس ، اياكم و خضراء الدمن ، قيل يا رسول الله ! وما خضراء الدمن ؟ قال : المراءة الحسناء فى منبت السوء. (كافى ، جلد 5، ص 332)
روزى رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم ) برپا خاست و به مردم فرمود: بپرهيزيد از گياه سبزو خرمى كه در سرگين (كنار منجلاب ) پرورش يافت است . سؤ ال شد: اى رسول خدا، مقصود از اين سخن چيست ؟ فرمود: مرا زن زيبايى است كه در خانواده بد و محيط فاسد پرورش يافته است .
ب : من تزوج امراءة لجمالها جعل الله جمالها وبالا عليه . (وسائل الشيعه ، جلد 14، ص 32)
هر كس زنى را صرفا به جهت زيبايى او انتخاب كند، همان زيبايى زن و بال و گرفتارى براى مرد خواهد شد.
ج : من تزوج امراءة لا يتزوجها الا لجمالها لم يرفيها ما يحب ، ومن تزوجها لمالها لا يتزوجها الا له وكله الله اليه ، فعليكم بذات الدين . (وسائل الشيعه ، جلد 14، ص 31)
هر كس زنى را صرفا براى جمالش انتخاب كند، از او بهره اى نبيند و كسى كه زنى را براى مالش برگزيند، خداوند وى را به آن ثروت واگذار كند. پس بر شما لازم است در انتخاب همسر متوجه جهات دينى او باشيد.
116- سفينة البحار، جلد 1، ص 376.
117- شناخت زيبايى ، ص 141.
118- مسند الامام الرضا، جلد 2، ص 255 - كافى ، جلد 5، ص 334.
119- مسندالامام الرضا، جلد 2، ص 255 - كافى ، جلد 5، ص 334.
120- بايد دانست نازايى تنها به خاطر عيب دستگاه توليدى نيست بلكه اختلال سلامت در اعضاى بدن ، بروز جنگها، مسموميتهاى مزمن ، استعمال مرفين ، الكل و سيگار زياد از عوامل نازايى است .
121- فروع كافى ، جلد 5، ص 366 - مستدرك الوسائل ، جلد 2، ص 539 - وسائل الشيعه ، جلد 14، ص 62.
122- سنن النبى ((علامه طباطبايى ))، ص 147 - تفسير عياشى ، جلد 1، ص 370.
123- كتاب جواهر الكلام يكى از كتابهاى نفيس و از مدارك فقه اسلامى است و تاكنون كتابى به اين جامعى در فقه نوشته نشده است . چاپ اخير اين كتاب در حدود چهل جلد نسبتا قطور مى باشد.
124- جواهرالكلام ، جلد 29، ص 41.
125- عروة الوثقى ، ص 623، مساءله 5.
126- بحارالانوار، جلد 103، ص 273، حديث 25.
127- در اسلام دادن وليمه ، در امور ديگرى هچون ولادت فرزند، ختنه پسر، خريد خانه برگشت از سفر زيارتى مكه نيز سفارش شده است .
128- محاسن ((برقى ))، ص 417.
129- تحف العقول ، ص 523.
130- شرح من لا يحضره الفقيه ، جلد 8، ص 190 - وسائل الشيعه ، جلد 14، ص 65 - كافى ، جلد 5، ص 367.
131- المحجة البيضاء، جلد 3، ص 96.
132- بحارالانوار، جلد 103، ص 277.
133- وسائل الشيعه ، باب 99، حديث 13 - فروع كافى ، جلد 2، ص 201، عيون اخبار الرضا، در نسخه اى آمده كه آن ملعون ((ابراهيم هاشم العباسى )) بوده ، ص 187.
134- ولى در ((رجال كشى ))، ص 311 مى نويسد: ان هشام بن ابراهيم العباسى زعم انك احللت له الغناء.
135- معرب ((زنديك )) است و اين كلمه از ((زند)) گرفته شده و آن كتابى است به پهلوى از زردشت مجوس (منتهى الارب ) گروهى است از مجوسى كه خداى را دو گويند... يعنى تو را مبداء خيرات و ظلمت را مبداء شرور دانند. (كشاف اصطلاحات الفنون ).
136- سوره لقمان / آيه 6.
137- تفسير نور الثقلين ، جلد 4، ص 1491.
138- وسائل الشيعه ، جلد 11، ص 261 (استماع الاوتار من الكبائر)
139- كافى ، جلد 6، ص 434.
140- مكاسب محرمه (شيخ الفقهاء والمجتهدين ، شيخ مرتضى انصارى )، بحث غنا
141- مكاسب محرمه ، امام خمينى ، جلد 1، ص 202.
142- تفسير برهان ، ص 656 - تفسير نورالثقلين ، ص 335.
143- بحارالانوار، جلد 101، ص 91.
144- مكارم الاخلاق ، ص 219.
145- گلستان سعدى .
146- عيون اخبار الرضا، جلد 1، باب 28، حديث 17 - روضه المتقين ، جلد 8، ص 381.
147- بحارالانوار، جلد 101، ص 91 - مكارم الاخلاق ، باب 8، فصل 6.
148- تربيت كودك در جهان امروز، از ص 287 تا 290.
149- مكارم الاخلاق ، ص 219 (باب 8، فصل 6)
150- عيون اخبار الرضا، جلد 2، ص 127 - بحارالانوار، جلد 48، ص 24.
151- نيكنيازى ، ص 6.
152- مكتب اسلام ، سال 8، شماره 10، ص 31.
153- بحارالانوار، جلد 101، ص 116.
154- رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم ) فرمود: من ولد له مولود فليوذن فى اذنه اليمنى ، وليقم اليسرى ، لان ذلك عصمة من الشيطان . ((دعائم الاسلام ، جلد 1، ص 147 - بحارالانوار، جلد 81، ص 162)).
((هر كس كه داراى نوزادى شود، در گوش راستش اذان و در گوش چپش ، اقامه بگويد زيرا اين كار نوزاد را از شر شيطان حفظ مى كند)).
155- جمله ((اشهد ان عليا ولى الله )) را علماى شيعه به عنوان تبرك قرار داده اند و جزو جملات اصلى اذان و اقامه نيست .
156- مسندالامام الرضا، جلد 2، ص 278 - عيون اخبار الرضا، جلد 2، ص 28.
157- عيون اخبار الرضا، جلد 2، ص 69.
158- مسند الامام الرضا، جلد 2، ص 278.
159- والوالدات يرضعن اولادهن حولين كاملين لمن اراد ان يتم الرضاعة . (سوره بقره / آيه 233)
مادران فرزندان خود را دو سال تمام شير مى دهند. (اين ) براى كسى است كه بخواهد دوران شيرخوارگى را تكميل كند.
160- امام صادق (عليه السلام ) فرمود: الرضاع واحد و عشرون شهرا فما نقص فهو جور على الصبى . ((الشافى ، جلد 2، ص ‍ 148)).
161- وسائل الشيعه ، جلد 15، ص 188 - مسندالامام الرضا، جلد 2، ص 278.
((عمشاء)): ((كسى كه بى اختيار از چشمانش اشك مى ريزد)).
162- تحريرالوسيله ، جلد 3، ص 413.
163- سفينة البحار، جلد 2، ص 341.
164- مكارم الاخلاق ، باب 9، فصل 13.
165- فروع كافى ، جلد 6، ص 355، حديث 17
166- بحارالانوار، جلد 104، ص 81، حديث 21.
167- كافى ، جلد 6، ص 13.
168- قرب الاسناد، ص 355 - بحارالانوار، جلد 5، ص 154.
169- نام نيك براساس سه معيار شناخته مى شود: (1) شرع ، (2) عقل سليم ، (3) عرف صحيح و مطلوب اجتماع . نخستين عطا و بخشش پدر و مادر نسبت نسبت به فرزند، اسم خوب است كه براى او انتخاب مى كند. مناسبترين نامها، نامى است كه معناى بندگى خدا را داشته باشد و برترين آنها، نام انبياست ، زيرا آن بزرگواران مجموعه اى از صفات عالى انسانيت و نمونه هاى بارز انسان كامل بوده اند.
170- عقده حقارت ، ص 6.
171- عدة الداعى ، ((ابن فهد))، ص 78.
172- بحارالانوار، جلد 101، ص 131.
173- وسائل الشيعه ، جلد 15. ص 127.
174- صحيفه انقلاب ، ص 15.
175- حماسه حسينى ، جلد 1، ص 168.
176- جاهليت و اسلام ، چاپ نهم ، ص 627.
177- وسائل الشيعه ، جلد 5، ص 115.
178- بحارالانوار، جلد 110، ص 128.
179- عيون اخبار الرضا، جلد 2، ص 29 - تفسير قرطبى ، جلد 3، ص 193.
180- تفسير الميزان ، جلد 17، ص 260 - 258.
181- عيون اخبار الرضا، باب 3.
182- ميزان الحكمه ، جلد 6، ص 471.
183- بحارالانوار، جلد 74، ص 175.
184- ما و فرزندان (ريموند بيچ )، ص 87.
185- بحارالانوار، جلد 19، (جزء 2)، ص 40 - صحيفة الرضا، ص 49.
186- راز كرشمه ها، 220 - 219.
187- بحارالانوار، جلد 78، ص 353 و 357 - اعلام الدين ، ص 307
188- خزان زندگى ، ص 154 - 153.
189- خانواده در اسلام ، ص 177.
190- غذايى براى روح ، ص 157.
191- بحارالانوار، جلد 43، ص 266.
192- وسائل الشيعه ، (كتاب العشرة )، عيون اخبار الرضا، ص 228.
193- روان شناسى پرورشى ، دكتر على اكبر سياسى ، ص 210.
194- تحف العقول ، ص 443 - بحارالانوار، جلد 78، ص 335.
195- تاريخ علوم عقلى ، ((دكتر ذبيح الله صفا))، ص 260.
196- سوره نوح / آيه 13 و 14.
197- سوره رعد / آيه 8.
198- سوره زخرف / آيه 31.
199- پيام قرآن ، جلد 4، ص 454.
200- مقدمه ابن خلدون ، جلد 2، ص 785.
201- رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم ) فرموده است : الناس معادن كمعادن الذهب والفضة . (سفينة البحار ((عدن )))
مردم معدنهايى هستند همچون معاددن طلا و نقره . خانواده و موسسات تربيتى از ديدگاه اسلام در حكم معدن شناسان هستند كه بايد كاشف و به ثمررساننده استعدادها باشند.
202- فلسفه آموزش و پرورش ((دكتر فتح اله اميرهوشمند)).
203- انسان ، موجود ناشناخته ، ص 304 و 305.
204- ليس للانسان الا ما سعى . (سوره نجم / آيه 40)
در اين آيه به نظر مى رسد كه قرآن نمى خواهد آنچه را به انسان مى رسد، در انحصار سعى قرار دهد بلكه اين حقيقت را يادآور مى شود كه آنچه در اختيار انسان قرار مى گيرد و از انسان گرفته نخواهد شد. چيزهايى است كه با سعى و كوشش انسان به دست مى آيد و به عبارت ديگر آنچه ملك انسان است ، فرآورده هاى اعمال و سعى و كوشش اوست و اگر نتايج خوبى كسب كند، براى او و در اختيار اوست ، برخلاف نعمتهايى كه پروردگار به عنوان تفضل و رحمت به انسان مى دهد كه آنها منوط به خواست خداست و شخصى نمى تواند صددرصد اينگونه نعمتهاى را براى خود تضمين كند و به آنها متكى باشد.
205- مسندالامام الرضا، جلد 1، ص 293 - امالى ((صدوق ))، ص 267.
206- بحارالانوار، جلد43، ص 283.
207- بحارالانوار، جلد 43، ص 265.
208- مسندالامام الرضا (عليه السلام )، جلد 2، ص 277 - كافى ، جلد 6، ص 51.
209- امام صادق (عليه السلام ) فرموده است : صنع ذلك على (عليه السلام ) بابنه الحسن وفعل ذلك الحسن بابنه على وفعل ابى ، بى وفعلته انا. (وسائل الشيعه ، جلد 13، ص 344)
210- اسلام و روان شناسى ، ((دكتر بستانى ))، ص 89.
211- عيون اخبارالرضا، جلد 2، ص 127 - بحارالانوار، جلد 48، ص 24.
212- وسائل الشيعه ، جلد 13، ص 345 - 344.
213- بحارالانوار، جلد 75، ص 346 - مكارم الاخلاق ، ((طبرسى )).
214- المحجة البيضاء جلد 2، ص 220.
215- بحارالانوار، جلد 92، ص 14.
216- بحارالانوار، جلد 2، ص 280، از كتاب ((علل الشرايع )) و جلد 17، ص 213.
217- سوره 17 / آيه 9.
218- هماى سعادت ، ص 96.
219- سفينة البحار، ((علو)).
220- وسائل الشيعه ، جلد 18، ص 102.
221- عيون اخبار الرضا (عليه السلام )، جلد 1، ص 307.
222- مستدرك السفينه ، جلد 9، ص 504.
223- سوره تكاثر / آيه 8.
224- وسائل الشيعه ، جلد 16، ص 464.
225- بحارالانوار، جلد 23، ص 78.
واقفيه : گروهى از شيعيانند كه امامت را به امام موسى بن جعفر (عليه سلام ) ختم مى كنند.
نواصب : گروهى هستند كه به پيشوايان دين ، ناسزا مى گويند.
226- بحارالانوار، جلد 67، ص 54 - عيون اخبار الرضا (عليه السلام )، جلد 2، ص 50.
227- بحارالانوار، جلد 3، ص 13.
228- سوره تحريم / آيه 6.
229- تفسير درالمنثور، جلد 6، ص 244.
230- النفس مجبوطة على سوء الادب والعبد ماءمور بملازمة حسن الادب والنفس تجرى بطبعها فى ميدان المخالفة ، والعبد يجهد بردها عن سوء المطالبة فمتى الطق عنانها فهو شريك فى فسادها، ومن اعان نفسه فى هوى نفسه فقد اشرك نفسه فى قتل نفسه . (مستدرك الوسايل ، جلد 2، ص 270)
231- اصول كافى ، جلد 1، ص 24 - بحارالانوار، جلد 78، ص 342.
232- چه ميدانم ؟ ((تربيت اطفال دشوار))، ص 70.
233- سوره هود / آيه 46.
234- تفسير صافى ، ذيل آيه 46 سوره هود
235- سوره هود / آيه 46.
236- سفينة البحار، جلد 2، ص 98.
237- بحارالانوار، جلد 11، ص 321.
238- مستدرك الوسايل ، جلد 2، ص 283.
239- بحارالانوار، جلد 75، ص 111.
240- جوان ، جلد 1، ص 160، به نقل از بحارالانوار، جلد 12، ص 122.
241- رشد شخصيت ، ص 19.
242- مستدرك الوسايل ، جلد 2، ص 144.