(1) - کشف الغمّه، ج2، ص216.
(2) - منتهی الآمال، ج1، ص738.
(3) - سوره نحل، آیه 23.
(4) - بحار الأنوار، ج44، ص189 ؛ تفسیر عیاشی، ج2، ص257.
(5) - سوره منافقون، آیه 8.
(6) - بحارالأنوار، ج44، ص192.
(7) - زهر الآداب و ثمرالألباب، ج1، ص101 ؛ بلاغة الحسین، ص216.
(8) - سوره یوسف، آیه 92.
(9) - مقصود حضرت این بود که ناسزا گویی به ما، عادت و خوی اهل شام می باشد که آن را معاویه رواج داده است.
(10) - سفینة البحار، ج1، ص421 ؛ معالی السبطین، ص60.
(11) - سوره آل عمران، آیه 134.
(12) - کشف الغمه، ج2، ص207 ؛ بحارالأنوار، ج44، ص195.
(13) - لهوف، ص188 ؛ ارشاد مفید، ج2، ص102.
(14) - تاریخ ابن عساکر، ج14، ص112. یکی از منابع مالی اهل بیت علیهم السلام خمس و هدایای بود که شیعیانشان برای ایشان می آوردند.
(15) - مناقب ابن شهر آشوب، ج4، ص65.
(16) - تحف العقول، ص247 ؛ بحار الأنوار، ج75، ص118.
(17) - خصائص الحسینیه، (ترجمه)، ص58.
(18) - مقتل خوارزمی، ج1، ص153 ؛ احقاق الحق، ج11، ص443.
(19) - مناقب ابن شهر آشوب، ج4، ص65.
(20) - محاسن برقی، ج2، ص405.
(21) - تحف العقول، ص246 ؛ بحار الأنوار، ج78، ص118.
(22) - بحار الأنوار، ج71، ص315.
(23) - مستدرک الوسائل، ج7، ص192 ؛ احقاق الحق، ج11، ص446.
(24) - بحار الأنوار، ج44، ص191
(25) - جامع الأخبار، ص381 ؛ بحارالأنوار، ج 44، ص 196.
(26) - سوره انعام، آیه 124.
(27) - دعائم الاسلام، ج2، ص339.
(28) - فصول المهمه ابن صباغ، ص171.
(29) - بحارالانوار، ج44، ص13 ؛ دعائم الاسلام، ج2، ص323.
(30) - سوره انعام ، آیه 59.
(31) - نهج السعادة، ج8، ص283 ؛ تاریخ مدینه دمشق، ج70، ص196.
(32) - عوالم، ج17، ص51 ؛ بحار الأنوار، ج44، ص187 ؛ جلاء العیون، ص 186.
(33) - مناقب ابن شهر آشوب، ج4، ص81.
(34) - ابوهریره یکی از راویان حدیث است که با وجود آن که مدّت کمی حضرت رسول صلی الله علیه و آله وسلم را دیدار کرده ولی روایات بسیاری از آن حضرت نقل کرده است و این نه به خاطر ارتباط زیاد با حضرت، بلکه به خاطر وابستگی به بنی امیه و گرفتن پول، اقدام به جعل حدیث در زمان معاویه کرده و به همین خاطر به دروغ گویی معروف می باشد.
(35) - مقتل خوارزمی، ج1، ص150 ؛ احقاق الحق، ج11، ص437.
(36) - بحار الأنوار، ج43، ص276.
(37) - مناقب ابن شهر آشوب، ج 4، ص 75.
(38) - پرداخت پول یا انجام کاری برای آزادی اسیر.
(39) - لهوف، ص40، عوالم، ج17، ص244.
(40) - مناقب ابن شهر آشوب، ج4، ص66.
(41) - کشف الغمه، ج2، ص31.
(42) - مشکاة الأنوار، ص170 ؛ مستدرک الوسائل، ج8، ص393.
(43) - مناقب ابن شهر آشوب، ج4، ص66 ؛ البته این مطلب به گونه ای دیگر نیز نقل شده و آن این که: بین امام حسین و امام حسن علیهماالسلام موضوعی بود. به حضرت عرض شد: به نزد برادرت برو که او از تو بزرگ تر است. امام حسین علیه السلام فرمود: من از جدّم شنیدم که می فرمود: هر دو نفری که بینشان سخنی رد و بدل شود و یکی از آن ها درصدد خشنودی دیگری برآید او زودتر وارد بهشت می شود و من دوست ندارم که زودتر از برادرم وارد بهشت شوم.
هنگامی که امام حسن علیه السلام سخن امام حسین علیه السلام را شنید با شتاب نزد او آمد.(کشف الغمه، ج2، ص201).
( باید توجه داشت که تمام مواردی که در ظاهر، کدورت یا اختلافی را بین دو معصوم علیهماالسلام ، می رساند جنبه ی تعلیمی داشته و برای آموزش دیگران بوده است.)
(44) - مقتل خوارزمی، ج2، ص21 ؛ عوالم، ج17، ص271.
(45) - عوالم، ج17، ص266 ؛ بحارالأنوار، ج 45، ص 22.
(46) - لهوف، ص114.
(47) - اثباة الهداة، ج5، ص215 ؛ بحار الأنوار، ج46، ص19 ؛ کفایة الاثر، ص234.
(48) - طبقات الکبری، ج1، ص404.
(49) - ناسخ التواریخ، ج2، ص145 ؛ عمدة الطالب، ص32 ؛ معالی السبطین، ج1، ص266.
(50) - یعنی چون رنگ موهایمان زود سفید می شود آن را با رنگ های گیاهی سیاه می کنیم.
(51) - عوالم، ج17، ص14 ؛ بحار الأنوار، ج45، ص84.
(52) - کفالت به این معناست که شخص کفیل هر موقع طلبکار درخواست کند شخص بدهکار را نزد او حاضر کند و اگر نتوانست، در مواردی از جمله بدهی مالی، شخصی که کفالت را بر عهده گرفته و در حقیقت ضامن شده باید بدهی را پرداخت کند.
(53) - احقاق الحق، ج19، ص429.
(54) - سوره نساء، آیه 86.
(55) - کشف الغمه، ج2، ص206 ؛ ربیع الابرار، ج2، ص298. البته این مطلب در مورد امام حسن علیه السلام نیز نقل شده است.
(56) - وسائل الشیعه، ج1، ص254 ؛ عیون اخبار الرضا، ج2، ص47.
(57) - محلّی ابن حزم، ج8، ص514.
(58) - مقتل خوارزمی، ج1، ص153 ؛ احقاق الحق، ج11، ص445.
(59) - در این که چرا پیرزن بدون اجازه ی شوهر خود گوسفندش را سر بریده با این که زن نمی تواند بدون اجازه ی شوهر در اموال او تصرف کند باید گفت: در این جا پیرزن همانند هر زن دیگری، از اموال شوهر در جهت میهمان داری استفاده کرده است نه این که نیت او تلف کردن مال شوهرش باشد.
(60) - کشف الغمه، ج1، ص559.
(61) - مناقب ابن شهر آشوب، ج2، ص108.
(62) - وسائل الشیعه، ج13، ص82.
(63) - ارشاد مفید (ترجمه)، ج2، ص20.
(64) - همان، ج2، ص31.
(65) - انساب الاشراف، ج3، ص151.
(66) - نفس المهموم، (ترجمه)، ص375 ؛ تاریخ طبری، ج3، ص329.
(67) - سیر اعلام النبلاء، ج3، ص265.
(68) - طبقات ابن سعد، ج8، ص64.البته نامه های کوفیان، تنها یک بهانه بود و حرکت امام حسین علیه السلام همانند صلح امام حسن علیه السلام تنها یک وظیفه ی الهی بود که انجام آن بر حضرت، لازم و واجب بود.
(69) - عمر سعد پسر سعدبن ابی وقّاص یکی از صحابه ی سابقه دار بود. او همراه پدرش در فتح عراق شرکت داشت ولی در شمار افراد جنگجو و شمشیر زن به حساب نمی آمد بلکه مردی زاهد نما و به اصطلاح، روحانی قلاّبی بود که حکومت بنی امیه از وجهه ی عوام فریب او استفاده می کرد و در حقیقت، با شرکت او در جنگ با امام حسین علیه السلام عموم مردم تشویق می شدند و این خیانت، پشت مقام روحانیتِ دروغین عمر سعد مخفی می ماند.
(70) - الفتوح، ج5، ص97 ؛ مقتل خوارزمی، ج1، ص241.
(71) - بحارالأنوار، ج44، ص367.
(72) - مقتل الحسین مقرّم، ص357.
(73) - مقتل خوارزمی، ج1، ص147 ؛ احقاق الحق، ج11، ص429.
(74) - مروان بن حکم پسر عموی عثمان بود که از چهره های شناخته شده در دشمنی با حضرت علی و آل او علیهم السلام می باشد. او در امور مالی و سیاسی، انحرافات زیادی داشت و در زمان عثمان سوء استفاده های بسیاری از بیت المال نمود. مروان به زبان رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم لعنت شده و علی علیه السلام نیز او را پرچمدار گمراهی دانست. هنگامی که او والی مدینه شد هر جمعه در منبر، علی علیه السلام را لعن و سبّ می کرد.(الغدیر، ج8، ص260.)
(75) - عوالم، ج17، ص89 ؛ مناقب ابن شهرآشوب، ج4، ص19.
(76) - مناقب ابن شهر آشوب، ج4، ص51.
(77) - احتجاج طبرسی، ج 2، ص19 ؛ وسائل الشیعه، ج2، ص515.
(78) - ابن زیاد را «ابن مرجانه» هم می گویند زیرا مادرش کنیزی زناکار به نام مرجانه بود. او در زمان معاویه والی خراسان و سپس والی بصره شد و در زمان یزید والی کوفه گردید و در آن جا مسلم بن عقیل را به شهادت رسانید.
(79) - کشف الغمه، ج2، ص265.
(80) - معانی الأخبار، ص288.
(81) - معالی السبطین، ج2، ص30.
(82) - لهوف، ص51 ؛ عوالم، ج17، ص293.
(83) - احتجاج طبرسی، ج2، ص73.
(84) - داور گرفتن این دو نفر که از دوستاران حضرت نیز نبودند این معنا را می رساند که غصب زمین توسط معاویه چقدر واضح بوده است.
(85) - شرح ابن ابی الحدید، ج 15، ص 227.
(86) - احتجاج طبرسی، ج2، ص94 ؛ مناقب ابن شهرآشوب، ج4، ص74.
(87) - این نشانه ی اوج سیاست بازی و سفسطه ی معاویه را می رساند.
(88) - الفتوح، ج4، ص343.
(89) - مناقب ابن شهر آشوب، ج4، ص68
(90) - مناقب ابن شهر آشوب، ج4، ص57.
(91) - لهوف، ص67 ؛ مقتل مقرّم، ص335.
(92) - مناقب ابن شهر آشوب، ج3، ص400.
(93) - بحارالأنوار، ج75، ص120.
(94) - همان، ج68، ص156.
(95) - مناقب ابن شهرآشوب، ج4، ص73.
(96) - فرزدق ابتدا از شاعران فاسق بود ولی سپس از محبّان و علاقمندان اهل بیت علیهم السلام گردید. شعر معروف او درباره ی امام سجاد علیه السلام شهرت فراوانی دارد.
(97) - مستدرک الوسائل، ج7، ص203.
(98) - مستدرک الوسائل، ج7، ص203.
(99) - دعائم الاسلام، ج2، ص159 ؛ مستدرک الوسائل، ج3، ص465.
(100) - بغیة الطلب فی تاریخ حلب، عمربن احمدبن ابی جرادة، ج6، ص2589.
(101) - الکافی، ج6، ص481.
(102) - کامل مبرّد، ج3، ص208 ؛ مستدرک الوسائل، ج14، ص62.
(103) - مجمع الزوائد، ج5، ص124.
(104) - ارشاد مفید، ص230 ؛ تاریخ طبری، ج3، ص314.
(105) - ینابیع المودّة، ج3، ص62.
(106) - نفس المهموم، ص135.
(107) - بحارالأنوار، ج45، ص89.
(108) - عوالم، ج17 ،ص279.
(109) - مناقب ابن شهر آشوب، ج4، ص109.
(110) - بحارالأنوار، ج45، ص45.
(111) - ناسخ التواریخ، ج2، ص331.
(112) - علل الشرایع، ج2، ص386.
(113) - فرائد السمطین، ج2، ص261.
(114) - سوره مائده، آیه 32.
(115) - تفسیر امام عسکری، ص348 ؛ بحار الأنوار، ج2، ص9.
(116) - بحار الأنوار، ج27، ص127.
(117) - تحف العقول، ص175 ؛ بحار الأنوار، ج78، ص117.
(118) - دعائم الاسلام، ج1، ص292.
(119) - مکارم الأخلاق، ص175.
(120) - کشف الغمه، ج1، ص579.
(121) - تاریخ مدینه دمشق، ج14، ص112.
(122) - مجموعه ورّام، ج1، ص70 ؛ مستدرک الوسائل، ج3، ص467.
(123) - معجم الکبیر طبرانی، ج3، ص135 ؛ مجمع الزوائد، ج5، ص17.
(124) - وسائل الشیعه، ج3، ص434.
(125) - همان، ج17، ص194.
(126) - أمالی صدوق، ص167.
(127) - تحف العقول، ص 175 ؛ مستدرک الوسائل، ج8، ص358.
(128) - الکافی، ج3، ص189 ؛ بحارالانوار، ج44، ص202.
(129) - احقاق الحق، ج11، ص591.
(130) - الخرائج و الجرائح، ج1، ص248.
(131) - دعائم الاسلام، ج2، ص107 ؛ مستدرک الوسائل، ج16، ص235.
(132) - لهوف، ص60.
(133) - تاریخ زندگانی امام حسین علیه السلام ، عمادزاده، ج1، ص134.
(134) - تاریخ طبری، مقتل الحسین، ج1، ص99 ؛ نفس المهموم (ترجمه)، ص296.
(135) - معالی السبطین، ج1، ص246.
(136) - همان، ج1، ص284.
(137) - مناقب ابن شهرآشوب، ج4، ص109. البته باید توجه داشت که منظور از پیراهن کهنه، پیراهن قدیمی است که در حال حاضر ارزش زیادی ندارد و به معنای پیراهن مندرس و نامناسب نیست.
(138) - الکافی، ج2، ص331.
(139) - مناقب ابن شهر آشوب، ج4، ص89.
(140) - عوالم، ج17، ص189 ؛ تاریخ طبری، ج4، ص266.
(141) - تذکرة الخواص، ص217.
(142) - مقتل خوارزمی، ج1، ص184.
(143) - ارشاد مفید، ج2، ص98.
(144) - اعیان الشیعه، ج1، ص581.
(145) - لهوف، ص75.
(146) - مدینة المعاجز، ج3، ص74 ؛ الثاقب فی المناقب، ص322 ؛ نفس المهموم، ص77.
(147) - سوره یونس، آیه 41.
(148) - عوالم، ج17، ص216 ؛ تاریخ مدینه دمشق، ج14، ص210.
(149) - مقتل خوارزمی، ج1، ص192 ؛ الفتوح، ج5، ص38.
(150) - بحارالأنوار، ج44، ص383 ؛ لهوف، ص144.
(151) - الغدیر، ج1، ص198 ؛ بحار الأنوار، ج33، ص181 ؛ کتاب سلیم بن قیس، ص206.
(152) - همان.
(153) - سوره مائده، آیه 63.
(154) - همان، آیه 78.
(155) - همان، آیه 79.
(156) - همان، آیه 44.
(157) - سوره توبه، آیه71
(158) - تحف العقول، ص237 ؛ بحارالأنوار، ج97، ص77.
(159) - قرب الاسناد، ص73 ؛ نوادر راوندی، ص30 ؛ وسائل الشیعه، ج5، ص430
(160) - شرح ابن ابی الحدید، ج16، ص10.
(161) - لهوف، ص42 ؛ تاریخ طبری، ج4، ص289.
(162) - کشف الغمه، ج2، ص232. البته همان گونه که گفته شد، امام حسین علیه السلام هدایای معاویه را می پذیرفت و بدون این که هیچ استفاده ای از آن بکند به فقرا می داد ؛ ولی در این جا چون نیت معاویه رشوه بود و می خواست از آن بهره برداری کند، حضرت آن را نپذیرفت.
(163) - الکافی، ج6، ص19.
(164) - مناقب ابن شهرآشوب، ج4، ص38.
(165) - احتجاج طبرسی، ج2، ص87.
(166) - اسرار الشهادة، ص396.
(167) - کشف الغمه، ج2، ص29 ؛ لهوف، ص60.
(168) - ریاحین الشریعه، ج3، ص301 ؛ معالی السبطین، ج1، ص355.
(169) - ارشاد مفید، ج2، ص81.
(170) - لهوف، ص134.
(171) - الفتوح، ج5، ص87 ؛ مقتل خوارزمی، ج1، ص232.
(172) - بحارالأنوار، ج44، ص381 ؛ تاریخ طبری، ج4، ص304. همچنین نقل شده که حضرت، در مقابل سپاه حر نیز خطبه ای به این مضمون خواند.
(173) - مناقب این شهر آشوب، ج4، ص55.
(174) - لهوف، ص38.
(175) - ارشاد مفید، ج2، ص97.
(176) - مقتل خوارزمی، ج2، ص5 ؛ عوالم، ج17، ص251.
(177) - نفس المهموم، (ترجمه)، ص442 به نقل از تذکرة الخواص.
(178) - مقتل ابی مخنف، ص129 ؛ معالی السبطین، ج1، ص424.
(179) - منظور از آل اللّه یا خاندان خدا، اهل بیت پیامبر علیهم السلام هستند و این به خاطر شدّت ارتباط و انتساب ایشان با خداوند و دین اوست.
(180) - بلاغة الحسین، ص204.
(181) - مناقب ابن شهر آشوب، ج4، ص96.
(182) - ارشاد مفید، ج2، ص96 ؛ عوالم، ج17، ص255.
(183) - ارشاد مفید، ج2، ص78.
(184) - البدایه و النهایه، ج8، ص157 ؛ مناقب ابن شهرآشوب، ج4، ص88.
(185) - مقتل خوارزمی، ج1، ص188 ؛ عوالم، ج17، ص178.
(186) - ارشادمفید، ج2، ص95 ؛ عوالم، ج17، ص246.
(187) - معانی الاخبار، ص288.
(188) - أمالی صدوق، 136.
(189) - همان، ص133 ؛ مناقب ابن شهر آشوب، ج4، ص98.
(190) - بحارالأنوار، ج44، ص196.
(191) - عوالم، ج17، ص61 ؛ احقاق الحق، ج11، ص422.
(192) - مقتل خوارزمی، ج2، ص17 ؛ منتهی الآمال، ج1، ص552.
(193) - مناقب ابن شهرآشوب، ج4، ص69.
(194) - ارشاد مفید، ج2، ص81 ؛ منتهی الآمال، ج1، ص518.
(195) - بحار الأنوار، ج44، ص193.