غارت و تاراج خاندان پيامبر
گزارشهاى مربوط به غارت كاروان حسينى شكستن حريم زنان در دشت نينوا ، هم تلخ است و هم عبرت آموز و هم تصويرى از ابعاد وسيع افول اسلام و حتى فرو ريختن شرف و حميت در ميان مسلمانان آن روز. كشتن پسر فاطمه در دشت نينوا ، بريدن سر او و راندن اسبان بر بدن پر از زخم وى ⁽⁴⁴⁶⁾ و سپس غارت و تاراج بازماندگان كاروان حسينى ، صرفا رخدادى سياسى ، نظامى و انسانى نبود تا از اين منظر به بررسى ابعاد تلخ و حيرت انگيز آن توجه شود. قاتلان امام حسين (ع) و يارانش و همه آن كسانى كه پس از شهادت امام به غارت خيمه ها ، و ربودن اموال زنان و كودكان پرداختند نيز طبعا قشونى با خيالات و اهداف و بنيادهاى فكر نظامى نبودند. آنان اگر در دشت نينوا نهايت سبعيت و درنده خويى را به نمايش گذاشتند ، اما اين همه را در پوشش و توجيه اطاعت از مردى انجام دادند كه ادعاى جانشينى و خلافت پيامبر را داشت ؛ به عبارت ديگر سپاه كوفه خاصه آن بخشى از اين سپاه كه نقش مستقيمى در شهادت امام و غارت كاروان حسينى ايفا كردند ، تربيت يافته شرايط و نماينده بافتى اعتقادى بودند كه يزيد را مظهر و نماد اسلام و پسر فاطمه را تجسم عصيان عليه حق مى شمردند. به همين دليل نيز در اين گمان و توهم بودند كه در اطاعت اميرمومنان ، اطاعت خدا را جسته اند و به راه صواب رفته اند. اين انديشه ، حيرت انگيزترين و حزن آورترين حادثه و مصيبتى بود كه در فاصله رحلت پيامبر تا اين زمان روى نموده بود چه بسا از اصل واقعه كربلا نيز تلخ ‌تر و عبرت آموزتر و از منظر ژرف انديشى تاريخى و جستار ريشه هاى رخدادها ، معنادارتر و قابل تامل تر بود.
بى گمان اگر جملگى سپاه عمر بن سعد را عناصرى واقف به پليدى عمل خويش با آل رسول بشماريم و تصور كنيم كه آنان به راستى و بدون استثنا به حقانيت امام حسين (ع) و عدم مشروعيت خلافت يزيد باور داشتند ، اما يكسره انديشه و نفس خود را به معامله متاع دنيا برده بودند و چه بر اين باور باشيم كه لااقل دسته ها و گروههايى از اين ، به مشروعيت قدرت يزيد عصيان حسين بن على در مقابل ولايت حقه يزيد باور داشتند ، در ماهيت اعجاب آور حادثه تغييرى نمى دهد؛ اعجاب از سرعت دگرگون شدن حال و روز و انديشه و عقل و نفس و جان مردمى كه ديروز قهرمان عرصه ستيز با پدران يزيد ، يعنى برجسته ترين نمادها و نمايندگان شرك و بت پرستى بودند ، ولى اينك همانها ، يا نسلى پس ‍ از آنان كه اشرافيت عربى را از قدرت به زير افكندند ، تجسم همان اشرافيت را اميرمومنان مى شمردند و به نام ولايت او ، صاحب اصلى ولايت نبوى را به قتل مى رسانند و به غارت لباسهاى وى و تاراج زنان و همسران و كودكان امام و يارانش مى پرداختند.
آنچه سپاه يزيد به نام ولايت او در دشت نينوا انجام دادند نمايش كاملى بود از چگونگى مشتبه شدن مردم در تشخيص ايمان و كفر و حق و باطل و تجسم افول انسان در متن بى ايمانى ، همراه با فريادهاى استوارى در ايمان و مجاهدت در راه خدا. امام در شهادت خويش بر آن بود تا در كنار دجله و فرات ، حق و باطلى را كه در ذهن برخى از مسلمانان به هم آميخته بود ، از هم جدا كند. ⁽⁴⁴⁷⁾
باز هم مى رويم به سراغ گزارشها و روايات ، تا با غارتگرى امويان به نام ايمان و سبعيت در كسوت اطاعت از اميرمومنان بيشتر آشنا شويم.
هجوم مومنان به ولايت يزيد بر كاروان حسينى براى غارت و چپاول ، اندكى پس از مسابقه ⁽⁴⁴⁸⁾ جمعى از آنان براى ربودن سر امام حسين (ع) از چنگ سنان ابن انس شروع شد. چون سر امام به چنك سنان افتاد ، نوبت به غارت لباسهاى امام حسين (ع) در رسيد. بحر بن كعب لباس زير امام را از تن آن حضرت در آورد. جامه بيرونى آن حضرت را قيس بن اشعث كندى در آورد و نصيب خود شمرد. مردى از بنى اءود به نام اسود ، با شتاب نعلين امام را غارت كرد. شمشير آن حضرت نيز به چنگ يكى از بنى نهشل بن دارم افتاد. عمامه اش نيز توسط اخنس بن مرشد غارت شد. ⁽⁴⁴⁹⁾
تجسم رنج و ترس زنان و كودكان كاروان حسينى كارى دشوار نيست وقتى سپاه يزيد ربودن لباسهاى پسر فاطمه را ديدند. ديگر آخرين ترديدها و ستيزه ها ميان شرف و حميت خويش را با دنيا خواهى خويش كنار گذاشتند و با غوغا و شتاب به سوى اموال موجود در كاروان حسينى يورش بردند. پس از تاراج هر آنچه در پيش روى ايشان بود ، نوبت هجوم به زنان و كودكان ⁽⁴⁵⁰⁾ رسيد. آنان با مشاهده هجوم سپاه يزيد به لباسها و زيور آلات و حتى روپوشها و چادرهاى خويش ، فرياد زنان به اين سو و آن سو مى گريختند. روايت حميد بن مسلم كه شاهد و ناظر واقعه بوده است ، چنين است :
به هنگام غارت خيمه ها شاهد بودم كه زنان و دختران حسين (ع) تلاش مى كردند كه روپوشهاى خويش را در بر نگاه دارند و مانع از ربودن آنها شوند ، اما سپاهيان چادرها و معجرهاى آنان را مى ربودند. ⁽⁴⁵¹⁾
شمر و همراهانش در هنگام غارت خيمه ها ، على بن حسين را در بستر بيمارى يافتند و بر آن شدند تا آن حضرت را نيز به قتل رسانند؛ اما حميد بن مسلم مدعى است كه بر سرشان فرياد كشيد كه : سبحان الله مگر بيماران و كودكان را نيز مى كشند. ⁽⁴⁵²⁾
روايت حميد بن مسلم حاكى است كه درست در همين زمان عمر بن سعد در رسيد و او نيز با مشاهده فرياد و وحشت زنان و كودكان فرياد زد كه ديگر كسى وارد خيمه ها نشود و درانديشه قتل فرزند بيمار امام حسين (ع) نيفتد. در اين حال زنان همچنان بدون پوشش بودند. پس از پسر سعد درخواست كردند ، تا از غارتگران جامه هاى ايشان را بخواهد تا آنها را مسترد دارند. شگفت كه فرمان عمر بن سعد نيز بلا اثر ماند. بعيد نيست كه تاراجگران مى دانستند كه عمر بن سعد آن سخن را به عنوان كلامى بر آمده از زبان بيان كرده است ، نه فرمانى جدى ، اگر روايت ديگرى از ابو مخنف صحت داشته باشد كه ابن سعد پس از شهادت امام حسين (ع) و در حال غارت زنان و كودكان آن حضرت سپاه خويش را بر تاختن به جسد امام حسين (ع) فراخوانده بود ⁽⁴⁵³⁾ بسيار طبيعى است تا نتيجه بگيرم كه فرمان ابن سعد به تاراج نكردن پوششهاى زنان كاروان حسينى ، سخنى بود كه از زبان وى و براى حفظ ظاهر بر آمد ، نه كلامى بود از سر اعتقاد. اين يگانه موردى نبود كه ابن سعد در انظار حاضران آن همه غارتگرى و تعرض به زنان و كودكان را محكوم مى كرد. روايت شده است كه چون سنان بن انس سربريده امام حسين (ع) را با شتاب نزد پسر سعد برد و با خواندن شعرى به كار خويش باليد ، ⁽⁴⁵⁴⁾ عمر بن سعد او را ديوانه خواند و به نكوهش وى پرداخت. ⁽⁴⁵⁵⁾
اسراى كربلا از نينوا تا مدينه
پسر سعد پس از فرماندهى قتل عام كاروان حسينى ، ابتدا سرهاى بريده امام و يارانش را به علامت فتح و ظفر خويش به همراه حميد بن مسلم و خولى بن يزيد به كوفه فرستاد تا آنگاه بى آنكه حداقل حميت انسانى خويش را با دفن جنازه ها نشان دهد ، ⁽⁴⁵⁶⁾ روز بعد سپاه خويش را بر گرفت و همراه زنان و كودكان و بازماندگان كاروان حسينى از كربلا به سوى كوفه حركت كرد.
امام سجاد (ع) هنوز بيمار بود پس زينب عهده دار فراهم آوردن زنان و كودكان شد. قره بن قيس تميمى راويت كرده است كه كسان حسين بن على (ع) شرايطى تلخ و غمبار داشتند خاصه هنگامى كه از كنار اجساد شهدا مى گذاشتند. به موجب گزارش همين راوى زينب چون با همراهان خود بر جنازه برادر خويش گذشت ، بى درنگ فرياد برآورد كه :
اى محمد! اى محمد! اى كسى كه فرشتگان آسمان بر تو درود مى فرستند اين حسين توست كه بر روى زمين افتاده ، بدنش آغشته به خون و پاره پاره شده است ! اى محمد اين دختران تواند كه اسير گشته اند و اين بازماندگان خاندان تواند كه مقتول گشته اند و باد بر بدن هاى آنان مى وزد. ⁽⁴⁵⁷⁾
كاروان اسرا در حالى كه سرهاى شهدا در پيشاپيش آنان بر نيزه ها حمل مى شدند در روز دوازدهم محرم به سوى كوفه انتقال يافتند. نوشته اند كه چون زنان كوفه سر بريده امام حسين (ع) را ديدند و به آواز بلند گريستند. بلاذرى نوشته است كه در كوفه افزون بر دوستان ، حتى دشمنان امام حسين (ع) نيز با مشاهده سرهاى بريده مى گريستند. ⁽⁴⁵⁸⁾ امام سجاد (ع) وقتى اين گريه ها را ديد فرمود: (( هولاء يبكون علينا فمن قتلنا)). (( اينان بر ما گريه مى كنند ، پس ما را كه كشته است ))؟ ⁽⁴⁵⁹⁾ بلاذرى و ديگران نوشته اند:
با رسيدن سر امام حسين (ع) و ساير شهدا به كوفه ، عبيدالله بن زياد بار عام داد تا با نمايش سر بريده امام ، اقتدار يزيد و قدرت خويش را نشان دهد. چون سر بريده امام حسين (ع) را پيش روى پسر زياد گذاشتند ، او با چوبى كه در دست داشت بر دندانهاى امام حسين (ع) نواخت. آن دسته از حاضرانى كه يزيد و ابن زياد را حاكمان بر حق مى شناختند و جانشينان پيامبر خدا مى شمردند ، طبعا از مشاهده اين نمايش زشت و رفتار پليد شادمان بودند ، اما آنانى كه على رغم سوداى دين و شرف خويش با دنياى يزيد ، بر حقيقت واقف بودند ، رنج مى بردند و خموشى گزيده بودند. اينان نيك مى دانستند كه آنكه سر بريده اش اينك در پيش روى ابن زياد است ، عصاره توحيد است و بازمانده صديق رسالت و يزيد و ابن زياد كه خود را سينه چاك آيين محمدى مى نمايند و به نام ولايت الهى سربريده ولى خدا را ملعبه خويش كرده اند ، بازمانده نگاهبان ، هبل ، لات ، عزى و مناتند.
ابومخنف به نقل از حميد بن مسلم نوشته است كه زيد به ارقم از اصحابى پيامبر در اين زمان پيرمردى بود و در مجالس ابن زياد حضور داشت. او كه همانند دومين دسته از حاضران مجلس بر حقيقت واقف بود ، در حالى كه در تمام روزهاى پيشين و در تمام ايام تلخ كربلا ، در كوفه آرام گرفته و لب بر لب دوخته بود ، با مشاهده رفتار پسر زياد با سربريده فرزند پيامبر ، ديگر قرار آرام خويش را از دست داد و خطاب به عبيدالله بن زياد گفت :
اى عبيدالله چوب خويش را از آن دندان ها برگير. سوگند به خدايى كه جز او كردگارى نيست من دولب پيامبر خدا را در حالى كه بر همين لبان حسين بوسه مى زده ديده ام. ⁽⁴⁶⁰⁾
صحابى پير پس از پايان سخن خويش در حالى كه قرار و آرام خويش را از دست داده بود ، با صداى بلند گريست. چنين واكنشى مى توانست به دگرگونى احوال حاضرانى كه حسين بن على را مى شناختند ، ختم شود ، پس پسر زياد فرياد برآورد كه اى زيد تو پير و خرف شده اى و عقلت را از دست داده اى. اگر چنين نبود گردنت را مى زدم. ⁽⁴⁶¹⁾
زيد بن ارقم كه ديگر تاب و توان ايستادن را نداشت ، مجلس را ترك كرد و چون جسارت آن نداشت كه سخنان بعدى خويش را به صراحت و بلندى به زبان آورد ، آنها را آرام به زبان راند. سخنانش ترسيم تلخيهايى بود كه بى گمان او و امثال وى در تكوين آنها نقش داشتند. سخنانش چنين بود:
برده اى ، برده اى ديگر را به سلطنت رساند از اين زمان به بعد شما برده خواهيد شد. شما پسر فاطمه را كشتيد و پسر مرجانه را به امارت برداشتيد. عبيدالله نيكوكاران شما را مى كشد اشرار شما را بر شما استيلا مى دهد. شما به ذلت تن در داده ايد. ملعون است آنكه به ذلت رضايت دهد. ⁽⁴⁶²⁾
هنوز مجلس قدرت نمايى ابن زياد پايان نگرفته بود كه اسراى كاروان حسينى را نيز وارد دارالاماره كردند. چون چشمان پسر زياد به زينب (س ) افتاد ، پرسيد: كه او كيست ؟ پاسخ شنيد كه زينت دختر فاطمه است : عبيدالله كه خود را حاكم بر حق آيين نبوى مى شمرد ، زبان گشود كه : ستايش خداوندى كه را رسوا كرد و به كشتن داد و دروغ شما را عيان ساخت. ⁽⁴⁶³⁾
فريب خوردگان حكومت يزيدى و معتقدان به ولايت او و عبيدالله بر خويشتن ، طبعا بر سخنان پسر زياد مهر تاييد مى نهادند. ⁽⁴⁶⁴⁾ پس دختر فاطمه براى آنكه نشان دهد كه چگونه فريب و دروغ تماميت حقيقت را دروغ و باطل مى خواند ، به سخن در آمد كه :
ستايش و ثنا خداوندى را كه به خلاف آنچه تو ادعا مى كنى به واسطه محمد حرمت به ما بخشيد و از پليدى وارهاند. حقيقت چنان نيست كه مى گويى. كسى رسوا مى شود كه درغگو ، زشتكار و فاسق باشد. ⁽⁴⁶⁵⁾
عبيدالله كه بر اين حقايق پاسخى نداشت بر آن شد تا با يادآورى شهادت امام حسين (ع) و يارانش آن حضرت را آذار دهد. پس پرسيد كه : كار خداوند را با حسين و يارانش چگونه يافتى ؟ زينب پاسخ داد كه : خداوند كشته شدن در راه خويش را بر آنان مقدر كرده بود. آنان به آرامگاه هميشگى خويش رفتند. خداوند به زودى تو را با آنان فراهم سازد و آنان حجت خويش را باز هم خواهند گفت تا پروردگار درباره تو داورى كند.
ابن زياد كه ادامه سخن با دختر فاطمه را به زيان خويش مى يافت ، بر آن شد تا از طريق گفتگو با امام سجاد (ع) فضاى مجلس را تغيير دهد. اين تلاش او نيز بى ثمر ماند و امام سجاد (ع) همانند زينب پاسخهاى صريحى به پسر زياد داد. عبيدالله كه سخت بر آشفته بود ، بر آن شد تا امام را در همان مجلس از پاى در آورد ، اما تلاش زينب و وساطت برخى از حاضران پسر مرجانه را از تصميم خويش ، منصرف كرد. ⁽⁴⁶⁶⁾
سخنان عبيدالله در توجيه قتل امام حسين (ع) و يارانش به عنوان كسانى كه عليه خليفه خدا و اميرمومنان شوريده اند ، يك روز بعد در مسجد كوفه نيز تكرار شد. روايت حميد بن مسلم حاكى است كه پسر زياد چون مردم را در مسجد اعظم فراهم ساخت ، بر منبر رفت و گفت :
ستايش خدايى را كه حق و اصل آن را پيروز كرد و به يارى امير مومنان يزيد بن معاويه پرداخت و درغگو پسر دروغگو حسين بن على و شيعيان وى را كشت. ⁽⁴⁶⁷⁾
در ميان آن دسته از حاضرانى كه به خوبى واقف بودند كه پسر زياد تجسم ولايت را با نام ولايت قتل عام كرده و اينك مى كوشد تا از سلطنت يزيد با نام خلافت نبوى دفاع كند ، هنوز قليل مردانى به جاى مانده بودند كه شجاعت اعتراض به اين دروغ بزرگ را داشته باشند. عبدالله بن عفيف ازدى غامدى و اسبى ، يك از آن قليل مردان بود. ⁽⁴⁶⁸⁾ پس وى بى درنگ از جا برخاست و فرياد زد كه :
اى پسر مرجانه ، تو و پدرت درغگو و پسر درغگوييد. آن كس و پدر آنكه تو را ولايت داد دروغگويند. اى پسر مرجان فرزندان پيامبران را مى كشيد و سخنان صديقان را بر زبان مى رانيد. ⁽⁴⁶⁹⁾
عبيدالله كه از شنيدن اين سخنان بر آشفته شده بود ، فرمان داد تا او را گرفته و نزدش آورند ، تا به قتل رساند. در اين حال جمعى از جوانان ازد ، عبدالله را برگرفته و به خانه اش ‍ رساندند ، اما عبيدالله كه حاضر نبود تا وجود مردى نابينا و صديق را هم تحمل كند ، مامورينى به سراغ وى فرستاد و فرمان داد تا او را به قتل رسانده و در شوره زار بر دار كنند. ⁽⁴⁷⁰⁾
بامداد روز بعد ، به دستور ابن زياد ، سربريده امام حسين (ع) را در كوچه هاى كوفه گرداندند و آنگاه به دستور او ، آن سر و ساير سرهاى شهداى كربلا را نزد يزيد ، به دمشق فرستادند. كوتاه زمانى پس از فرستادن سرهاى شهدا كاروان اسرا را نيز در حالى كه بر گردن امام سجاد (ع) بندى از زنجير افكنده بودند ، ⁽⁴⁷¹⁾ به سوى شام رهسپار كردند محفر بن ثعلبه بن عايذى و شمربن ذى الجوشن مرادى مامور بودند تا آنان را به دمشق رسانند. ⁽⁴⁷²⁾ با رسيدن كاروان اسرا به دمشق ، آنان را از دروازه اى به نام (( توماء)) يكى از دروازه هاى دمشق ، وارد اين شهر كردند و در يكى از مساجد شهر جايى دادند. در همين زمان بود كه مردى نزديك كاروان اسرا آمد و گفت : سپاس خداوند را كه شما را كشت و مردم را از سطوت شما راحت كرد و به امير المومنين از سوى شما تمكن و آرامش بخشيد. چون امام سجاد (ع) ، اين سخنان را شنيد ، پاسخ داد كه : اى شيخ : آيا قرآن مى خوانى ؟ مرد گفت آرى مى خوانم. پس امام فرمود آيا اين آيه را مى شناسى و خوانده اى كه مى گويد: (( قل لا اءسئلكم عليه اءجرا الا الموده فى القربى )) ⁽⁴⁷³⁾ شيخ گفت : آرى خوانده ام اما فرمود: بدان كه نزديكان پيامبر ما هستيم. آنگاه خطاب به شيخ گفت : آيا اين آيه را كه مى گويد: (( و ءات ذا القربى )) ⁽⁴⁷⁴⁾ در سوره بنى اسرائيل خوانده اى ؟ شيخ گفت ، آرى خوانده ام پس امام فرمود: اى شيخ ما خويشاوندان هستيم. آنگاه امام ادامه داد كه اى شيخ آيا اين آيه را خوانده اى كه مى گويد: (( و اعلموا انما غنمتم من شى ء فاءن لله خمسه و للرسول و لذى القربى )) ⁽⁴⁷⁵⁾ شيخ گفت :آرى آن را نيز خوانده ام پس امام گفت : انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس اءهل البيت و يطهر كم تطهيرا ⁽⁴⁷⁶⁾ شيخ گفت : آرى خوانده ام پس امام گفت : اى شيخ اهل بيت ما هستيم كه خداوند ما را به آيه طهارت اختصاص داده است. شيخ چون اين سخنان را شنيد از آنچه گفته بود نادم گرديد. پس سر خويش را به سوى آسمان بلند كرد و گفت : خداوندا ، من از آنچه درباره اينان گفتم و از دشمنى با ايشان توبه مى كنم. پروردگارا من از دشمنان محمد و خاندانش ، از جن و انس به تو پناه مى جويم. ⁽⁴⁷⁷⁾
چون اسيران را نزد يزيد آوردند ، امام سجاد (ع) در مقابل يزيد اين آيه قرآن را قرائت كرد ، : (( ما اصاب من مصيبه فى الارض و لا فى انفسكم الا فى كتب من قبل ان نبراءها ان ذلك على الله يسير. لكيلا تاءسوا على ما فاتكم و لا تفرحوا بما ءاتاكم و الله لا يحب كل مختال فخور)) يعنى : هيچ مصيبتى در زمين روى ندهد و به شما نرسد مگر آنكه پيش از آن پديد آمدن در كتابى ثبت بوده است. اين كار براى خدا آسان است و به اين جهت است كه شما براى آنچه از دستان رفته است و اين كار براى خدا آسان است و به اين ، اندوهگين نشويد و از آنچه به دست آورده ايد ، مغرور نگرديد كه خداوند خودپسندان فخر فروش را دوست ندارد. ⁽⁴⁷⁸⁾
يزيد چون اين آيه را از امام سجاد (ع) شنيد با آيه به پاسخ دادن به امام مبادرت كرد؛ ⁽⁴⁷⁹⁾ پاسخى كه در قالب آن بكوشد تا با احاله واقعه كربلا به خود امام حسين (ع) و جبر الهى ، خويشتن را از ننگ كشتار كربلا پاك سازد:
و ما اءصبكم من مصيبه فبما كسبت ايديكم و يعفوا عن كثير ⁽⁴⁸⁰⁾ هر مصيبتى به شما برسد ، زاييده چيزى است كه خود كسب كرده ايد ، خداوند بسيارى را نيز مى بخشد. ⁽⁴⁸¹⁾
نوشته اند كه چون يزيد بر كم و كيف واقعه كربلا آگاه شد ، لختى سر به زير افكند و گريست و سپس عبيدالله بن زياد را سرزنش كرد. حتى تاكيد كرد و خطاب به حاملان سرهاى شهدا و اسرا گفت كه : سوگند به خدا كه من بدون قتل حسين نيز از شما خشنود بودم. ⁽⁴⁸²⁾ اگر حسين را نزد من مى فرستاديد ، او را مى بخشيدم. خداوند پسر مرجان را لعنت كند كه حسين را به قتل رساند. ⁽⁴⁸³⁾
با نگاهى به شخصيت يزيد ، فرمانهاى پيشين او به عبيدالله بن زياد به سختى مى توان به صحت چنين رواياتى كه حتى در مقاتل شيعى نيز انعكاس يافته است ، اعتماد كرد.
قدر مسلم آن است كه يزيد مى دانست كه با ادامه حيات امام حسين (ع) سلطنت اموى در تهديدى جدى قرار خواهد گرفت. او همچنين به آن بود تا انتقام كشته هاى بدر را نيز از فرزندان پيامبر بستاند ، بنابراين چگونه ممكن بود تا تصميم او درباره امام حسين (ع) جز همان چيزى باشد كه عبيدالله بن زياد به مرحله اجرا گذاشت. ⁽⁴⁸⁴⁾
اگر توجه كنيم به گزارشى كه به موجب آن يزيد با مشاهده سرهاى شهدا ، ⁽⁴⁸⁵⁾ به شعر زير كه سروده عبدالله بن الزبعرى است. ⁽⁴⁸⁶⁾ تمثيل جست ، هر چه بيشتر با اين انديشه همراهى خواهيم كرد كه روايات مذكور ، يا جعل و ساخته و پرداخته راويان طرفدار امويان است ، يا نتيجه تزوير و رياكارى زاده و دست پرورده معاويه بن ابى سفيان ، شعر ابن الزبعرى كه يزيد به آن تمثل جست ، چنين است :