آينه حقيقت
(امام حسين عليه السلام در كلام آيت الله بهجت )

م . رحمتى

- پى‏نوشت‏ها -


1- نكته هاى ناب : 19.
2- نكته هاى ناب : 22.
3- نكته هاى ناب : 23.
4- نكته هاى ناب : 26.
5- نكته هاى ناب : 26.
6- نكته هاى ناب : 27.
7-

جان احمد، جان جمله انبياست   چون كه صد آمد، نود هم پيش ماست
گوهرهاى حكيمانه : 54
8- اشاره به اين روايت است كه امام صادق (عليه السلام ) فرمود: ((زمين مكه گفت : چه كسى - يا چه جايى - مانند من است ؟ مردم از هر راه دور و نزديك به نزد من مى آيند و حرم و پناهگاه الهى ام . خداوند نيز به وى فرمود: بس كن و آرام گير. ارزش تو در برابر آنچه به كربلا داده شده است ، چون سوزنى است كه در دريا فرو رفته باشد و... مستدرك الوسائل 10: 322
9- گوهرهاى حكيمانه : 55.
10- نكته هاى ناب : 74.
11- نكته هاى ناب : 146.
12- مفاتيح الجنان ، فرازى از دعاى كميل .
13- گوهرهاى حكيمانه : 55.
14- نكته هاى ناب : 73.
15- حضرت آيت الله مصباح يزدى .
16- خاطرات آيت الله مصباح يزدى از آيت الله بهجت : 75.
17- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 78.
18- سوره مباركه مائده ، آيه 3: ((امروز دين شما را كامل كردم )).
19- سوره مباركه مائده ، آيه 55: ((سرپرست و ولى شما، تنها خداست و پيامبر او و كسانى اند كه ايمان آورده اند.))
20- ((من دو چيز گرانبها از خود به جا مى گذارم كتاب خدا و اهل بيتم . از پروردگار خواستم كه آن دو را با هم قرار دهد و از هم جدايشان نسازد خداوند هم اجابت فرمود)) اين حديث در كتب و منابع روايى اهل سنت به صورت هاى مختلف و به طور متواتر نقل شده است از باب نمونه به صحيح مسلم 7: 122؛ سنن ترمذى 5: 662.
21- بحارالانوار 24: 238، 46: 350؛ الكافى 8: 311؛ ((قرآن را فقط كسى كه طرف خطاب آن است مى فهمد.))
22- الاستيعاب 3: 40؛ فيض القدر 3: 357. ((اگر على نبود عمر هلاك مى شد))
23- سوره مباركه آل عمران ، آيه 144: ((آيا اگر او بميرد و يا كشته شود شما به عقب برمى گرديد.))
24- سوره مباركه آل عمران ، آيه 185: ((هركسى مرگ را مى چشد))
25- فيضى از وراى سكوت : 27.
26- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت : 8.
27- ((بگوييد لا اله الا الله تا رستگار شويد)).
28- در منابع تاريخى و روايى اين واقعه به حديث يوم الدار معروف است . تاريخ طبرى 2: 321 - 319؛ الكامل فى التاريخ ابن اثير 2: 42-41.
29- امام زمان در كلام آيت الله بهجت : 23.
30- ((بگوييد لا اله الا الله تا رستگار شويد)).
31- اشهد ان لا اله الا الله
32- منظور، وجود مقدس امام زمان (عجل الله تعالى فرجه الشريف ) است .
33- سوره مباركه مائده ، آيه 67: ((اى پيامبر آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده كاملا (به مردم ) برسان و اگر نكنى ، رسالت او را انجام نداده اى .))
34- بخشى از زيارت مطلقه حضرت على (عليه السلام ). مفاتيح الجنان ؛ بحار الانوار 100: 305؛ ((چشم بيناى خدا و گوش شنواى خدا هستند)).
35- فرق مشهور كه منسوب به شيعه اند، عبارت اند از كيسانيه ، زيديه ، اسماعيليه ، فطحيه ، واقفيه ، خطابيه ، مغيريه ، غلات . كليات علم رجال ، آيت الله جعفر سبحانى : 411؛ شيعه در اسلام علامه طباطبايى : 34؛ با دائره المعارف تشيع 26: 173.
36- زمشخرى مذاهب اربعه اهل سنت را با اشعارى طعن كرده و مى گويد:
اذا ساءلوا عن مذهبى لم ابح به   و اكتمه كتمانه لى اءسلم
فان حنفيا قلت : قالوا باننى   ابيح الطلا و هو الشراب المحرم
و ان مالكيا قلت : قالوا باننى   ابيح لهم اكل الكلاب و هم هم
و ان شافعيا قلت : قالوا باننى   ابيح نكاح البنت و البنت تحرم
و ان حنبليا قلت : قالوا باننى   ثقيل حلولى بغيض مجسم
اگر از مذهبم سؤ ال كنند بازگو نمى كنم و آن را كتمان مى كنم كه كتمانش برايم بهتر و سالم تر است .
اگر بگويم من حنفى هستم ، به من مى گويند، آب انگور جوشيده را كه همان شراب حرام است مباح و حلال مى شرم .
اگر بگويم من مالكى هستم ، به من مى گويند، گوشت سگ را حلال مى دانم ، در حالى كه ايشان حالشان معلوم است .
و اگر بگويم من شافعى هستم ، به من مى گويند، ازدواج با دختر را حلال مى دانم ، در حالى كه نكاح با دختر حرام است .
و اگر بگويم من حنبلى هستم ، به من مى گويند، خدا را جسم سنگين و در حالى كه حلول در اشياء مى كند و كم ارزش و جسم است مى دانم . الكشاف 1: 70.
37- شيخ عبدالحسين رشتى (تولد 1292 (هجرى قمرى ) )، (وفات 1373 (هجرى قمرى ) )طبقات اعلام الشيعه ، نقباء البشر فى القرآن الرابع عشر، قسمت سوم ، 1064 - شيخ آقا بزرگ تهرانى .
38- امام زمان در كلام آيت الله بهجت : 26.
39- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 174.
40- سوره مباركه مائده ، آيه 3: ((امروز دين شما را كامل كردم و نعمت خودم را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان آئين (جاودان ) شما پذيرفتم .))
41- الكافى 1: 69؛ وسائل الشيعه 18: 79؛ ((آنچه كه مخالف كتاب خداست من نگفته ام .))
42- فيضى از وراى سكوت : 15.
43- گوهرهاى حكيمانه : 232.
44- سوره مباركه بقره ، آيه 191.
45- گوهرهاى حكيمانه : 56.
46- به هيچ چيز، همانند ولايت فراخوانده نشده است .
47- به جز مودت نزديكان (من ).
48- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 212.
49- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 212.
50- فراموشى به او دست مى دهد.
51- گوهرهاى حكيمانه : 46.
52- پنج تن آل عبا.
53- اءمالى الطوسى : 34 و اءمالى المفيد: 271.
54- گوهرهاى حكيمانه : 233.
55- حضرت يحيى در هجده با بيست و هشت سالگى ، در پى قيام خود به شهادت رسيد و در جوزجان (واقع در استان گلستان ) به خاك سپرده شد و دعبل (شاعر عهد امام رضا (عليه السلام ) )در شعرش اشاره به مرقد او دارد: و قبر باءرض الجوزجان محلها..
56- روشن ، به اثبات رسيده .
57- گوهرهاى حكيمانه : 58.
58- گوهرهاى حكيمانه : 59
59- تاءويل الآيات : 145-227.
60- گوهرهاى حكيمانه : 60.
61- اصول كافى 1: 269: ((ما گنجينه داران علم الهى ، ما مترجم دستور خدا، ما افراد معصومى هستيم كه خداوند دستور داده است كه همه از ما اطاعت كنند و از نافرمانى ما خوددارى كنند. ماييم حجت رساى خداوند بر تمام آن چه زير آسمان و بالاى زمين قرار دارد.))
62- ماءخوذ از مضامين آيات و روايات ، به ويژه سوره نساء: 59: ((خداوند متعال ما را به خود اختصاص داد. پيروى از ما را پيروى از خود، و نافرمانى از ما را نافرمانى از خود قرار داده است .))
63- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 195.
64- اصول كافى 1: 380؛ بحارالانوار 48: 304.
65- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 212
66- بحارالانوار 79: 247: ((نماز، معراج و نردبان ترقى مؤ من است .))
67- ((اگر نمازگزار مى دانست كه از جلال الهى چه اندازه او را فرا مى گيرد، هرگز از نماز روى برنمى گرداند.))
اين عبارت برگرفته از دو روايت است :
الف .لو يعلم المصلى ما فى هذا الصلوه ما انفتل (اگر نمازگزار مى دانست كه چه چيز در اين نماز نهفته است ، هرگز از آن روى بر نمى گرداند) الكافى 3: 265؛ وسائل الشيعه 4: 32.
و يا: لو يعلم المصلى من يناجى ماانفتل (اگر نمازگزار مى دانست كه با چه كسى مناجات مى كند هرگز از آن روى برنمى گرداند).
من لا يحضره الفقيه 1: 210؛ وسائل الشيعه 4: 33.
ب . لو يعلم المصلى ما يغشاه من جلال الله ما سره ان يرفع راسه من سجوده (اگر نمازگزار مى دانست كه در حال نماز تا چه حد جلال الهى او را فراگرفته است ، خوش نمى داشت كه سر از سجده بردارد).
مستدرك الوسائل 3: 80؛ بحارالانوار 10: 110؛ الخصال 2: 632 ؛ بحار الانوار 79: 207.
68- نهج البلاغه : 383؛ وسائل الشيعه 4: 161؛ بحارالانوار 33: 581؛ 74: 392؛ 80: 14. ((تمام اعمال تو، در قبول يا رد تابع نمازت است .))
69- اصول كافى 2: 18-21؛ وسائل الشيعه 1: 17؛ بحارالانوار 65: 332. ((به هيچ چيز به اندازه شما ولايت فراخوانده نشده است .))
70- عبارت اند از: نماز، روزه ، حج ، زكات ، ولايت .
71- امام زمان در كلام آيت الله بهجت : 32.
72- سوره مباركه رحمان ، آيه 10: ((زمين را براى خلايق آفريد)).
73- برگى از دفتر آفتاب : 88.
74- وسائل الشيعه 14: 554؛ بحارالانوار 99: 35.
75- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 142.
76- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 57.
77- عابس بن ابى شبيب شاكرى -(رحمه الله )- از اصحاب سيدالشهداء (عليه السلام ). ر.ك : جامع الرواه 1: 425.
78- يعنى كلاه خود و زره خود را به كنارى انداخت : القى درعه و مغرفه ر.ك : بحارالانوار 45: 29.
79- انگيزه
80- كلمات الامام الحسين (عليه السلام ): 402، به نقل از قاسم بن الحسن (عليهما السلام )
81- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 327.
82- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 203
83- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 156.
84- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 141.
85- بهجت عارفان در حديث ديگران (دفتر نخست ): 170-171. به نقل از حاج شيخ هادى قدسى .
86- ر.ك : بحارالانوار 44: 330؛ اللهوف : 66؛ نيز ر.ك : مستدرك الوسائل 10: 217 و 325
87- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 130.
88- ر.ك : بحارالانوار 45: 200؛ و 98: 136؛ سنن النبى (صلى الله عليه و آله و سلم ): 366.
89- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 12.
90- سوره مباركه يس ، آيه 69.
91- ر.ك : وسائل الشيعه 7: 404، روايت 9696 و 9697؛ مستدرك الوسائل 6: 100، روايت 6531؛ ر.ك : وسائل الشيعه 14: 597، باب 105؛ مستدرك الوسائل 10: 387، باب 84.
92- ر.ك : اللهوف : 74، 75، 81، 98، 119؛ به نقل از در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 284.
93- در باره نسب سفيانى ، ر.ك : الغيبه طوسى : 444، الخرائج 3: 1155؛ بحارالانوار 52: ى 213؛ معجم احاديث الامام المهدى (عجل الله تعالى فرجه الشريف ) 2: 88 و 505؛ كنزالعمال 11: 282 و...
94- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 186.
95- شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد 3: 319، بحارالانوار 32: 438، وقعه صفين : 162.
96- بحارالانوار 11: 149، 44: 315، 45: 90، الامالى للصدوق : 154، قصص الانبياء جزايرى : 36.
97- از عبارت فاما عسكره فقارقوه و اما اهله الادنون فابوا و قالوا: لانفقارك ، فقال لهم فان كنتم و طنتم انفسكم على ما وطنت نفسى عليه فاعلموا..؛ ( لشكر آن حضرت از او جدا شدند، ولى بستگان نزديك باقى مانده و گفتند: از تو جدا نمى شويم ، آن گاه حضرت به آنان فرمود: حال كه شما همراه با من ، خود را براى مرگ آماده كرده ايد، پس بدانيد...) كه در برخى منابع ياد شده در پانوشت گذشته آمده است ، به دست مى آيد كه بسيارى از لشكريان حضرت ، شب عاشورا از آن حضرت جدا شدند.
98- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 139.
99- عالم بزرگ ، ابن عابد شيروانى حائرى دربندى (؟ - 1286): داراى تاليفات متعدد از جمله ((اكسيرالعبادات )).
100- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 128.
101- نهج البلاغه : 52، بحارالانوار 28: 233، 71: 57، 74: 334.
102- بحارالانوار 44: 366؛ كشف الغمه : 29، اللهوف : 60.
103- بحارالانوار 44: 366، اللهوف : 60.
104- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 95.
105- بحارالانوار 29: 387 و 390 و 49: 192، شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد 16: 270 و 281.
106- بند و زنجيرى به وسيله آن دست ها را به گردن مى بندند. ر.ك : لسان العرب 11: 504.
107- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 39.
108- بحارالانوار: 98: 76.
109- گوهرهاى حكيمانه : 62.
110- بهجت عارفان در حديث ديگران (دفتر نخست ): 208. به نقل از استاد خسروشاهى .
111- به سوى محبوب : 29.
112- به سوى محبوب : 52.
113- ر.ك به : بحارالانوار: 98: 3.
114- گوهرهاى حكيمانه : 130.
115- نكته هاى ناب : 50.
116- بهجت عارفان در حديث ديگران (دفتر نخست ): 21.
117- بهجت عارفان در حديث ديگران (دفتر نخست ): 78. به نقل از حضرت آيت الله گرامى پيرامون آيت الله بهجت .
118- گريه
119- گوهرهاى حكيمانه : 63.
120- گوهرهاى حكيمانه : 63
121- سوره مباركه آل عمران : آيه 169.
122- مستدرك الوسائل 4: 268؛ بحارالانوار 1: 204؛ كشف الغمه 2: 268.
123- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 400
124- نكته هاى ناب : 73.
125- نكته هاى ناب : 74.
126- نكته هاى ناب : 74.
127- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 270.
128- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 152.
129- نكته هاى ناب : 148.
130- واژه اى تركى و به معنى ((رفت )). شرح زيارت عاشوراء و داستان هاى شگفت آن : 33-36.
131- بهجت عارفان در حديث ديگران (دفتر نخست ): 116. به نقل از آيت الله محمد هادى فقهى .
132- نكته هاى ناب : 153 به نقل از حجت الاسلام و المسلمين آقاى دهقان .
133- سوره مباركه نساء، آيه 65.
134- نكته هاى ناب : 63.
135- على (عليه السلام ) پرست هستند.
136- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 64.
137- حضرت استاد - دام ظله - غالبا همان دستور اول را براى درمان بيمارى ها مى دهند (حتى بدون هفتاد بار سوره حمد خواندن ). اما در موردى كه شخصى بيمارى سختى داشت چند مورد ديگر را هم افزودند. مورد نهم را هم به بيمار ديگرى دستور فرمودند.
138- گوهرهاى حكيمانه : 12
139- سجده بر روى آن است ، نه براى آن .
140- تعظيم (خدا) با توجه به ضريح و كعبه ، نه تعظيم براى خود ضريح و كعبه .
141- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 61.
142- ر.ك : بحار الانوار 98: 336؛ اقبال الاعمال : 712.
143- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 285.
144- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 259.
145- ر.ك : بحارالانوار 44: 372؛ الارشاد 2: 72؛ روضه الواعظين 1: 177؛ مثيرالاحزان : 47 به جز مدرك اول در مدارك ديگر به اين كه مقصود از سلمان ، سلمان فارسى (رحمه الله ) است ، تصريح شده است . به نقل از در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 234.
146- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 210
147- بحارالانوار 98: 114؛ صحيفه الرضا: 77؛ در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 129.
148- حرم حضرت زينب (عليهاالسلام )
149- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 128.
150- الاحتجاج 2: 49؛ بحارالانوار 23: 20 و 36: 386.
151- سوره مباركه شعرا، آيه 61.
152- سوره مباركه شعرا، آيه 62.
153- سوره مباركه شعرا، آيه 15.
154- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 71.
155- علامه سيد محمد حسين طباطبايى (رحمه الله ) .
156- كه قدر شيعه بودن خود را نمى داند، و يا از اهل بيت (عليهم السلام ) قدردانى نمى كند. در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 55.
157- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 49
158- به سوى محبوب : 55.
159- منظور اين كه آن روايات ، دروغش از آن چه رخ داده ، كمتر است .
160- گوهرهاى حكيمانه : 65.
161- نكته هاى ناب : 138. به نقل از حجت الاسلام و المسلمين آقاى محمدى از فضلا و وعاظ حوزه علميه مشهد.
162- نكته هاى ناب : 146.
163- نكته هاى ناب : 144.
164- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 408.
165- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 172.
166- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 130
167- شنيدن كى بود مانند ديدن ! در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 130.
168- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 49.
169- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 22.
170- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 345.
171- فقيه بزرگ ، محمد باقر بن محمد اكمل حائرى معروف به وحيد بهبهانى (؟ - 1206)
172- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 284
173- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 277.
174- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 258.
175- قرآن و عترت و علماى دين .
176- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 251.
177- حضرت آيت الله حاج شيخ غلامرضا يزدى (1295-1338 شمسى ): صاحب كتاب هايى چون مفتاح علوم القرآن ، ترجمه نماز و...
178- به آن چه بايد عمل و ترك شود، آگاه باشد؛ و به آن چه امر يا نهى مى كند، عمل كند.
179- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 233.
180- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 218.
181- حضرت آيت الله العظمى بهجت -مد ظله -
182- در روايت از امام جواد (عليه السلام ) آمده است : القصد الى الله تعالى بالقلوب ابلغ من اتعاب الجوارح بالاعمال ؛ آهنگ خدا نمودن با دل ، از خسته كردن اعضا و جوارح با اعمال (غير قلبى ) رساتر است .
بحارالانوار 67: 60 و 75: 363؛ كشف الغمه 2: 368.
183- اشك چشم .
184- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 216.
185- الكافى 5: 28 و 36؛ التهذيب 6: 141؛ وسائل الشيعه 15: 42؛ بحارالانوار 21: 361 و 97: 34.
186- الكافى 2: 42؛ وسائل الشيعه 16: 160، بحارالانوار 66: 161.
187- فقيه بزرگ ، حبيب الله بن محمد على نجفى رشتى (؟ - 1312)، صاحب تاءليفات بسيار از جمله بدايع الافكار.
188- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 130.
189- شيخ عباس محمد رضا قمى (1294-1359): صاحب ((مفاتيح الجنان )) و تاءليفات ديگر.
190- مدرسه سيد محمد كاظم يزدى واقع در نجف اشرف .
191- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 59.
192- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 49.
193- فريب مى داد.
194- گوهرهاى حكيمانه : 63.
195- بحارالانوار 45: 115؛ اللهوف : 160.
196- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 210.
197- سوره مباركه نساء، آيه 115.
198- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 105.
199- يك چهارم بخش مسكونى كره زمين در آن زمان ، كه گستره بنى اميه بود.
200- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 57.
201- سرزمين سنگلاخ سوخته در نزديكى مدينه كه يزيد بن معاويه ، مسلم بن عقبه در گسيل داشت و وى در روز چهارشنبه ، بيست و هفتم ذى حجه سال 63 (هجرى قمرى )، افراد بسيار از جمله 700 تن از مهاجران و انصار و قاريان قرآن را در آن به قتل رساند و سپس وارد مدينه شد و بسيارى از ساكنان آن را نيز به قتل رسانيد و حمام خون به راه انداخت .
ر.ك اعلام الورى : 34؛ بحارالانوار 68: 123؛ شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد 3: 259.
202- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 53.
203- شيخ جعفر شوشترى ، يا شيخ جعفر كاشف الغطا -رحمهماالله - ترديد از نگارنده است ، اگر چه آن محل و آن نوشته را بنده نيز ديده ام ، ولى اكنون درست به ياد ندارم كه نام كدام يك از اين دو بزرگوار در آن جا درج شده بود.
204- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 2: 8.
205- سوره مباركه هود، آيه 38.
206- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 199.
207- بحارالانوار 7: 287؛ و 60: 236، الامالى للصدوق : 205، روضه الواعظين 2: 502.
208- ولايت ((رى ))، ((توابع رى )) و ((جرجان )) به او وعده داده شده بود. ر.ك : بحارالانوار 44: 305 و 385 و 45: 9؛ كشف الغمه 2: 47؛ مثير الاحزان : 50.
209- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 193.
210- النصائح الكافيه : 195؛ كتاب الاربعين ماحوزوى : 387. به گونه ديگر مشابه اين : ر.ك الغدير 10: 26؛ المصنف 10: 391؛ تاريخ مدينه دمشق 17: 324؛ تاريخ يعقوبى 2: 217.
211- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 185.
212- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 184.
213- بدهى و غرامت .
214- اللهوف : 100؛ مثيرالاحزان : 56، نيز ر.ك بحارالانوار 45: 12؛ الارشاد للمفيد 2: 100؛ اعلام الورى : 242.
215- بحارالانوار 45: 83؛ الاحتجاج 2: 300، اللهوف : 97؛ مثيرالاحزان : 54.
216- ر.ك بحارالانوار 45: 129 و 301؛ الارشاد للمفيد 2: 116، مثيرالاحزان : 98؛ مناقب ابن شهر آشوب 490: 55.
217- بحارالانوار 44: 389. اعلام الورى : 235؛ الارشادللمفيد 2: 86.
218- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 145.
219- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 133.
220- مرقد سيدالشهدا (عليه السلام )
221- گوهرهاى حكيمانه : 65.
222- گوهرهاى حكيمانه : 70.
223- اشاره به اهانتى كه معاويه به رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم ) كرد و خطاب به حضرت على (عليه السلام ) نوشت : ((تو چرا اين قدر از رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم ) سخن مى گويى ؟ مگر او ش .ن و مقامى بيشتر از يك نامه رسان داشت ؟!))
224- و نبايد فراموش كرد كه معاويه در زمان احتضارش ، صليب به گردن آويخت تا شفا يابد اما آن صليب هم سودى به حالش نداشت و با همان حال ، هلاك شد.
225- گوهرهاى حكيمانه : 70.
226- يعنى مثلا بنايشان بر ظاهر حال ، عدالت بوده است و ما نمى توانيم كسانى را براى اين كه در آينده ممكن است كارهايى انجام بدهند بكشيم .
227- الارشاد 2: 65.
228- گوهرهاى حكيمانه : 71.
229- شراب .
230- گوهرهاى حكيمانه : 72.
231- نزديك به اين مضمون : سفينه البحار 6: 495.
232- گوهرهاى حكيمانه : 73.
233- گوهرهاى حكيمانه : 74.
234- يعنى هم در جماعت آن ها حاضر شدند و هم نماز خود را خواندند و هم چيزى نگفتند كه باعث درگيرى و اصطكاك شود. گوهرهاى حكيمانه : 91.
235- من لا يحضره الفقيه 2: 89؛ بحارالانوار 45: 218، علل الشرايع 2: 389.
236- در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 77.
237- سوره مباركه شورى ، آيه 23. در همين رابطه : سوره مباركه انعام ، آيه 90. سوره مباركه هود، آيه 51.
238- سوره مباركه مائده ، آيه 3. (ترجمه :) امروز، كافران از (زوال ) آيين شما، ماءيوس شدند؛ بنابراين ، از آن ها نترسيد! و از (مخالفت ) من بترسيد! امروز، دين شما را كامل كردم ؛ و نعمت خود را بر شما تمام نمودم ؛ و اسلام را به عنوان آيين (جاودان ) شما پذيرفتم .
239- سوره مباركه مائده آيه 55. (ترجمه :) سرپرست و ولى شما، تنها خداست و پيامبر او و آن ها كه ايمان آورده اند؛ همان ها كه نماز را بر پا مى دارند، و در حال ركوع ، زكات مى دهند.
240- سوره مباركه توبه آيه 119.
241- به سوى محبوب : 35-37.
242- به سوى محبوب : 33
243- به سوى محبوب : 62-61
244- به سوى محبوب : 67-66.
245- قسمتى از آيه 30 سوره مباركه ق
246- سوره مباركه اعراف قسمتى از آيه 12 و سوره مباركه ص ، قسمتى از آيه 76.
247- به سوى محبوب 69-78.