(1) - حزقه: مرد كوتاه قامتى است كه به هنگام رفتن گامهاى كوتاه بردارد.
(2) - الحسن بن على، ص 21.
(3) - بحارالانوار، ج 43، ص 262.
(4) - و 3 - بحارالانوار، ج 43، ص 264.
(5) - 6) - همان مأخذ، ص 269.
(7) - همان مأخذ، ص 270.
(8) - بحارالانوار، ج 43، ص 275.
(9) - شرح ابن ابى الحديد، ج 4، ص 13.
در اينجا بايد پرسيد اگر واقعاً اشراف و بزرگان عراق به معاويه نامه نوشته بودنداين جنگ براى چه واقع شد و معاويه اين سپاه را براى جنگ با چه كسى بسيج كرد؟به راستى اگر عراقيان خواستار حكومت او بودند چرا بايد 60 هزار سپاهى جمع مى كرد حال آنكه او مى توانست با عدّه اى از اوباش خود به شهر داخل شود.
(10) - تاريخ حاوى مظالمى است كه از خواندن آنها موى بر بدن راست مى شود.
بنى اميّه براى يافتن جنازه حضرت امير هزاران قبر را نبش كردند تا شايد پيكر بى جان آن حضرت را بيابند و با جسارت بدان كينه هاى كهنه خود را از دل بزدايند، امّاخداوند چنين نخواست و سعى آنها را باطل كرد.
(11) - جايى نزديك به "اوانا" بر كنار نهر دجله.
(12) - بحار الانوار، ج 44، ص 51.
(13) - تذكرة الخواص، ص 207.
(14) - اين پيمان نامه را علامه باقر شريف قرشى از فصول المهمه، ص 45 و كشف الغمّة،ص 170 وبحار الانوار ج 10، ص 115 نقل كرده و گفته است: آنچه گفته شدبهترين صورت است كه از اين پيمان نامه نقل شده و به خوبى مبين كيفيت صلح است.
(15) - بحار الانوار، ج 43، ص 298.
(16) - نهج البلاغه، خطبه 200 )طبع صبحى صالح(.
(17) - همان مأخذ، ص 76.
(18) - بحارالانوار، ج 42، ص 196.
(19) - بحارالانوار، ج 44، ص 43.
(20) - بحارالانوار، ج 42، ص 65.
(21) - بحارالانوار، ج 42، ص 47.
(22) - همان مأخذ، ص 56 به بعد.
(23) - بحارالانوار، ج 42، ص 57.
(24) - به نظر مى رسد كه معاويه قصد تهديد قيس را داشته، امّا سكوت كرده است.
(25) - همان مأخذ، ص 62.
(26) - سوره آل عمران، آيه 61: )فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِن بَعْدِمَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِل فَنَجْعَلْ لَعْنَةَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ(.
(27) - سوره احزاب، آيه 33: )إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً(.
(28) - به سرزمينهايى كه بدون جنگ جزو قلمروى اسلام قرار گرفت "فى ء" گفته مى شود.
(29) - بحارالانوار، ج 44، ص 64 - 62.
(30) - بحارالانوار، ج 44، ص 49.
(31) - بحار الانوار، ج 44، ص 90 - 88.
(32) - مقصود معاويه، پيامبر اسلام بوده است.
(33) - پدر جعده در قتل اميرمؤمنان و برادرش در قتل امام حسين مشاركت داشتند.
(34) - مقصود كتاب "زهد الحسن" است.