چهل حديث از امام حسن مجتبي (ع)

احمد زمانى

- پى‏نوشت‏ها -


(1) - بسمله، مصدر قراردادى «بسم الله الرحمن الرحيم» است.
(2) - اهل نجوم مى گويند دَيْلَمْ سرزمينى است در اقليم (قاره) چهارم كه طول آن 75 درجه و عرض آن 10/36 سى و شش درجه و ده دقيقه مى باشد. (معجم البلدان، ج2، ص614)
(3) - مقصود صدقات واجب است همانند زكات گوسفند، گاو و ... و الاّ صدقه مستحب مانعى ندارد. و صدقه سيد به سيد مانعى ندارد: تحريرالوسيله، امام خمينى ـ ره ـ، ج1، ص341، القول فى اوصاف المستحقين للزكاة.
(4) - بقره : 156، ترجمه «ما مخلوق خداونديم و به سوى او هم بازگشت خواهيم نمود.» كلمه استرجاع است كه به هنگام برخورد با مصيبت بكار گرفته مى شود.
(5) - مجمع البحرين، طريحى، مادّة: جود.
(6) - نساء : 85
(7) - نرجس بنت يشوعا بن قيصر پادشاه روم بوده است كه به شمعون از حواريون عيسى ـ ع ـ نسبت داده مى شود وى در جنگ هاى روم با مسلمانان جهت مداواى مجروحين شركت كرده بود. در جنوب شرقى اروپا به دست گروه گشتى رزمى مسلمانان اسير گشت، آنگاه كه او را بهمراه ديگر اسرا به پشت جبهه انتقال دادند. گفت: نام من نرجس است كه معمولا كنيزها را بدان نام مى خواندند و اين واقعه در زمان امام دهم (على النقى ـ ع ـ) اتفاق افتاد، بشر بن سليمان از سوى امام هادى ـ ع ـ او را خريدارى كرد مدّتى وقت خود را به آموزش معارف اسلامى گذراند و سپس امام هادى ـ ع ـ او را به عقد فرزندش امام حسن عسكرى ـ ع ـ درآورد و مراحل كمال را در خدمت آن بزرگوار طى كرد، پس از مدّتى اين خانم عزيز و عفيف و پاكدامن مادر حضرت قائم ـ عجل الله تعالى فرجه الشريف ـ گرديد. (قادتنا كيف نعرفهم، آيت الله العظمى ميلانى، ج7، ص209; به نقل از يوم الخلاص، ص61)