لبيك الهم لبيك , لبيك لاشريك لك لبيك

باور اين موضوع كه دوبار در دو سال پياپي توفيق زيارت خانه خدا را پيدا كنم ، حتي همين الان هم كه در مدينه النبي ( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) نشسته ام ، برايم دشوار است . سال قبل به بهانه انتخابم درجشنواره مطبوعات و امسال به دعوت اداره ارتباطات بعثه مقام معظم رهبري توفيق آنرا يافته ام تا در كنار خدمتي براي پایگاه اطلاع رساني حج ، به زيارت بيت الله الحرام و اشرف بندگان خدا رسول الله الاعظم حضرت محمد مصطفي ( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) و ائمه بزرگوار بقيع ( علیهم السلام ) نايل گردم.

تدارك اين سفر در واقع از هشت ماه قبل شروع شد آن زمان كه اداره ارتباطات بعثه مقام معظم رهبري به من اطلاع داد كه براي اعزامم به عمره به عنوان خبرنگار پایگاه اطلاع رساني حج انتخابم كرده است .

من فقط يك شرط داشتم و آن اينكه اين سفر بگونه اي برنامه ريزي شود كه دو ماه شعبان و رمضان را پوشش دهد كه به عمره گزاري در اين دو ماه توصيه زياد شده است .

كارهاي اجرايي و هماهنگي هاي سفر خيلي سريع صورت گرفت و من حالا در كمال ناباوري در هواپيمايي نشسته ام كه مستقيما عازم مدينه منوره است .

هواپيما قرار است طبق ساعت درج شده در بليط و اعلان آن روي تابلوهاي فرودگاه راس ساعت 22:20 دقيقه – بدون تاخير -  تهران را به مقصد مدينه النبي ( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) ترك كند. با آنكه بسيار روي بيماري آنفولانزاي نوع جديد و خطر آن در روزهاي اخير كار تبليغاتي در رسانه هاي مختلف شده است  ، پنج پرواز برنامه ريزي شده قرار است بدنبال پرواز ما طي كمتر از 12 ساعت راهي عربستان سعودي شوند . ظاهرا هيچ چيز نمي تواند مانع از عشق و شوقي شود كه مردم براي زيارت دارند .

پرواز 1583 هواپيمايي جمهوري اسلامي (هما) با همه ي عجله اي كه كاركنان زميني و نيز حراست و ساير عوامل صورت مي دهند تا مسافران هرچه زودتر سوار هواپيما شود ،‌ساعت 23 و 04 دقيقه به وقت تهران از روي باند مهرآباد جدا مي شود.

سرميهماندار ارشد هواپيما به مسافران خوش آمد مي گويد و ضمن التماس دعا ، توصيه هايي را براي سفري ايمن ، به مسافران ارايه مي كند . پسر نوجواني از ميان مسافران از آنها مي خواهد تا " به جمال پرنور محمد ( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) و آل محمد ( علیه السلام ) صلوات بفرستد . صلوات دوم براي سلامتي مسافران و سفري بدون خطر و صلوات سوم به نيت پدر و مادر و درگذشتگان مسافران ، و بوئينگ 747 مي رود تا به سقف پرواز 37هزار پاي از سطح دريا برسد .

مسافران اين هواپيما را عمدتا زائراني از قزوين – سمنان و كاشان تشكيل مي دهند. برخي از مسافران با صداي بلند مشغول صحبت هستند طوري كه ناخواسته هم مي شود صداي آنها را شنيد .

عروس و دامادي از ميهماندار مي خواهند كه جاي آنها را عوض كند چون آنجايي كه نشسته اند فاصله صندلي ها تنگ است. خانمي حتي در اين لحظات هم به صحبت كردن با موبايل ادامه مي دهد. چند صندلي پشت سر من  نشسته است ولي صدايش را به وضوح تمام مي شنوم كه به آن سوي خط مي گويد : آره خانومم ! روي چشمم ! آن چيزهايي را كه از مالزي خواسته بودي آوردم – انشاالله از عمره برگشتم برات مي يارم – وليمه يادت نره ، بيايي ها – رستوان ... را گرفته ايم و...

"زهره غلامعلي " سرميهماندار ارشد پرواز به اين خانم و ديگراني كه از تلفن همراه استفاده مي كنند تذكر مي دهد تلفن هاي خود را در طول پرواز خاموش نگاه دارند و...

حالا يك ربعي مي شود كه هواپيما بلند شده است . خلبان و ميهماندار ارشد هيچكدام مشخصات اضافي جز اينكه مدت پرواز دو ساعت و 25دقيقه خواهد بود وتا 37 هزار پاي از سطح دريا پرواز مي كنيم نمي دهيم . هواپيما در دل شب آسمان را مي شكافد . بغل دستي من كه مردي از كاشان است مي پرسد : بار چندم است كه مشرف مي شوي ؟

جواب مي دهم : نمي دانم قبول بوده است و يا نه ! مهم اين است .

و آن مرد در جواب مي گويد : من چهار بار و...

شروع مي كند به بد گويي به هواپيماهاي روسي كه اين جور است و آن جور و اصلا ايمن نيست . من كه روزنامه نگارم و كارم از صبح تا شام سياسي نويسي است واقعا  ديگر از هر چي سياست است و صحبت سياسي خسته شده ام . دلم مي خواهد چشمانم را ببندم و فقط و فقط به جايي كه مي روم و فلسفه آن فكر كنم. مرد كاشاني كه احساس من را زماني كه چشم هايم را روي هم مي گذارم درك مي كند ، بحث خود را ادامه نمي دهد .

سالن هواپيما را سر و صداي مسافران در برگرفته است. بوي غذا كه مي آيد ، تقريبا همه ساكت مي شوند.

ميهماندارها به توزيع غذا مي پردازند .  غذا مثل هميشه !! مرغ است و هيچ نوع غذاي ديگري هم ندارند . در سرتاسر جهان عده كساني كه به دلايلي چند مرغ نمي خورند كم نيستند . در پرواز ما حق انتخاب نوع نوشابه نيز وجود ندارد . همه نوشابه نارنجي دريافت مي كنند . ميهماندار مردي كه بالاي 40 سال سن دارد بسيار خسته نشان مي دهد. او كتري چاي بدست آنرا جلوي مسافران مي گيرند تا اگر چاي ميل دارند ليوان خود را مقابل آن بگيرند ، سيني اي در كار نيست .معمولا براي سرو چاي در اين شرايط از سيني استفاده مي كنند كه با قرار دادن ليوان درون آن احتمال ريختن چاي روي مسافر را كم مي كند. چند سال پيش هواپيمايي كويت براي رعايت نكردن همين استاندارد ايمني ، به پرداخت جريمه قابل توجهي به مسافري حادثه ديده ، محكوم شد.

تا اين لحظه بيش از دو ساعت است كه هواپيما پرواز مي كند . با كم كردن ارتفاع ، هواپيما بتدريج براي فرود در فرودگاه مدينه منوره آماده مي شود . ميهماندار از مسافران مي خواهد تا كمربندهاي خود را ببندند و صندلي خود را به حالت عمودي باز گردانند .

چشمها از پنجره هواپيما دنبال حرم حضرت رسول الله ( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) كه چون دري درخشان مدينه منوره را روشن كرده است .

صداي مسافري بر مي خيرد : السلام عليك يا رسول الله ( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم )‌ ، يا اشرف انبيا و رسل يا خاتم پيامبران و... و در ادامه سلام و درود به امير المومنين حضرت علي ( علیه السلام )‌ و بنت رسول الله حضرت صديقه طاهره و ائمه معصومين و نيكان  و صالحان از نسل ايشان ، و در همين حين صداي تماس چرخ هاي هواپيما با زمين شنيده مي شود و مسافران همه صلوات مي فرستند و ميهماندار از آنها مي خواهد تا باز شدن درهاي هواپيما سرجاي خود بنشينند . با اين همه عده اي هميشه مي خواهند " سر نشين " باشند چه موقع سوار شدن و چه موقع پياده شدن انگار اگر عجله نكنند نمي شود و امورشان پيش نمي رود.

در اين ساعت شب درجه حرارت شهر مدينه منوره 35 درجه سانتيگراد بالاي صفر است. در عربستان ساعت تابستاني اعمال نمي شود در نتيجه با تهران يك ساعت و نيم اختلاف زماني منفي دارد كه به طور معمول اين ميزان نيم ساعت منفي است.

با تخليه نزديك به 500 مسافر در يك سالن نه چندان تجهيز شده با ماموراني كه هيچ سرعتي در كار از خود نشان نمي دهند ، چاره اي هم نيست جز اينكه ساكت و آرام يكجا بايستيم تا ببينيم كارها به چه شكل پيش مي رود.

مسافران به محض ورود به سالن از مقابل دستگاهي حساس به گرماي بدن عبور داده مي شوند. اين دستگاه به تب حساس است و وزارت بهداشت سعودي آنرا كار گذاشته است و هدف از آن شناسايي افراد مبتلا به آنفولانزاي نوع جديد است كه در عربستان تاكنون شماري را مبتلا و به مرگ تاييد شده حداقل دو نفر انجاميده است .

به گفته متخصصي اگر اين حجم تبليغات كه با بزرگنمايي بسيار در مورد اين بيماري شد متوجه آموزش راههاي پيش گيري از آن مي شد ، قطع يقين بسيار بيشتر موثر واقع مي شد تا اينگونه كه جز يك ناراحتي و نگراني عمومي ، ثمر و اثري عملا نداشته است.

درجه دار سعودي مسئول كنترل گذرنامه در اين ساعت شب هوس كرده است با فردي با تلفن همراه صحبت كند. مسافران در انتظار پايان يافتن تلفن او هستند . به جز خانم ها از همه ي مردان اين پرواز اثر انگشت و عكس گرفته مي شود . براي اين كار بايد دست خود را روي صفحه حساسي قرار دهيم كه به يك رايانه وصل است و اثر انگشت را بعد از ضبط آن در كنار تصوير فرد ذخيره مي كند.

بعد از عبور از اين مرحله  گذرنامه ها را دو بار ديگر كنترل مي كنند و در يك جا از صفحه رواديد كپي مي گيرند.

چمدان خود را بر مي دارم . برادران بعثه مقام معظم رهبري ساعتي است كه به انتظار ما هستند . سراغ خواهر هاي مبلغه اي را مي گيرم كه قرار بود اگر مشكلي داشتند من خدمت گذاري كنم . مي گويند كه زودتر از من از سالن خارج و راهي هتل شده اند.

شب خيلي وقت است از نيمه گذشته كه راهي هتل " بدر المحمديه " محل استقرار بعثه مقام معظم رهبري مي شويم .

اينجا هم محل اسكان و هم محل كار ما است .

السلام عليك يا رسول الله ( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم )

از فرودگاه مدينه منوره تا حرم مطهر حضرت رسول ( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) حدودا 15كيلومتر راه است . در اين ساعت شب به جز تك و توكي از خودروها و كارگراني كه مشغول نظافت خيابان هستند ، جنبده اي ديده نمي شود.

همين تعداد اندك خودورها هم وقتي به چراغ قرمز برخورد مي كنند تا سبز شدن آن كاملا توقف مي كنند. حتي اگر از مقابل آنها خودرويي عبور نكند. تخلفات رانندگي در عربستان جرايم سنگيني بدنبال دارد و چاشني اغلب آنها علاوه بر جريمه مالي ، زندان نيز هست .

همينطور كه خيابان ها را پشت سر مي گذاريم آتش عشق زيارت رسول الله ( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) و اهل بيت بزرگوار آن حضرت ( علیهم السلام ) تمام وجودم را شعله ور تر مي كند. بسياري از من خواسته اند تا در لحظه زيارت گنبد سبز حضرت ياد آنها كنم و سلام آنها را خدمت حضرت برسانم . چند نفري از همكاران نيز خواسته اند تا در حرم به نيت آنها نماز بخوانم و من با كمال افتخار و به عنوان سوغاتي سفر براي آنها اين وظيفه را پذيرفته ام .

فاصله فرودگاه مدينه منوره تا شهر را عمدتا مغازه هايي پركرده اند كه وسايل منزل و نوعا مبلمان و فرش مي فروشند . سر راه از مقابل ساختماني وسيع نيز مي گذريم كه كاخي در ميان آن بنا شده است . گفته مي شود كه اين خانه محل اقامت يكي از شاهزاده هاي سعودي است .

همچنان به سمت " بدر المحمديه " در حركت هستيم . اين هتل 14 طبقه دارد و در شرق حرم مطهر واقع شده است .

بعثه مقام معظم رهبري امسال در اين هتل مستقر شده و گفته مي شود كه فضاي كاري بيشتر و بهتري دارد . علاوه بر بعثه مقام معظم رهبري ، چندين كاروان ايراني نيز زائران خود را در اين هتل مستقر كرده اند.

با نزديك شدن هر چه بيشتر به مدينه منوره ، تپش قلبم هر چه بيشتر و بيشتر مي شود . خدايا اين توفيق بزرگ را بر من شيرين تر بگردان و معرفت زيارت پيامبرت و خاندان پاك و طاهرش را بر من ارزاني بدار .

السلام عليك يا رسول الله ( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) یا اشرف انبيا ، يا خاتم پيامبران يا حضرت محمد مصطفي ( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) السلام عليكم و رحمه الله و بركاته – شهادت مي دهم كه تو رسول و فرستاده خدايي – تو براي راهنمايي و هدايت بشريت برانگيخته شدي – قرآن كتاب تو جامع ترين و كامل ترين كتاب الهي براي هدايت نسل بشر است . و...

گنبد سبز حرم شريف رسول الله ( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) اينك پيش روي من است . زائران حتي در اين دل شب براي زيارت به حرم مي روند و مي آيند . در اطراف حرم و در محوطه پيراموني آن شماري از زائران كه اغلب تهي دستان آفريقايي و شبه قاره هستند ، روي زمين خوابيده اند .

ترجيح مي دهم به هتل بروم و غسل كنم و سپس به زيارت نايل شوم. آنقدر از اين پرواز و مسايل حاشيه اي آن بخصوص ساعت ها معطلي در فرودگاه براي انگشت نگاري خسته شده ام كه فقط  يك زيارت جانانه مي تواند تمام خستگي را از تنم بيرون كند.

رسول گرامی اسلام ( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) در سال چهارم بعثت دعوت توحيدي خود را علني كرد؛ در نتيجه مشركان متعصب قريش به مقابله برخواستند و با به اوج رساندن شكنجه‌ها شهر مكه به محيطي پر­خفقان و مرگ­بار مبدل گشت.

نخستين نقطه عطف در جهت گسترش اسلام، ملاقات با ارزش شش نفر از يثربيان با رسول خدا در مكه بود كه در سال يازدهم بعثت اتفاق افتاد و با اسلام آوردن آنان، اسلام در يثرب منتشر شده و در سال‌هاي دوازده و سيزدهم بعثت دو پيمان مهم در عقبه منقعد گشت و زمينه را براي هجرت سوي يثرب را فراهم نمود.

 مردم شناسي اهل مكه

هجرت به سوي يثرب امري لازم و ضروري بود. زيرا مكّه مكان مناسبي براي انتشار اسلام نبود. به دليل اينكه در عصر جاهليّت، بت پرستي دين رايج بوده و كعبه، در حقيقت بت­خانه خدايان اعراب جاهل بوده بالغ بر سيصد و شصت بت در آن وجود داشت و فرهنگ جاهليت، روح تفكر و تعقل را از آنان سلب كرد.

گاهي انسان بودن پيامبر( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) را بهانه قرار داده و گاهي هم اشراف قريش از اينكه يتيم بني هاشم، ادعاي نبوت كرده است، احساس حقارت كرده(1) و اسلام را نمي‌پذيرفتند. اين تعصبات جاهلي، سبب شد كه گسترش اسلام در مكه به كندي صورت گيرد و رسالت ايشان در مكه فقط بر محور «فرد سازي» استوار شود تا زماني كه بتواند پايگاهي متشكل از نيروهاي مردمي براي خود بوجود آورند. چرا كه پرداختن به مسائل انساني، بدون در اختيار داشتن دولتي كه بتواند آن مسائل را جامه عمل بپوشاند، فایده ندارد.(2)

 مردم شناسي اهل مدينه

يثرب، تنها سرزميني بود كه مي‌توانست پايگاهي براي حكومت رسول اكرم( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) قرار بگيرد. سرزمینی كه بعد از ورود پيامبر( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) در «مدينة النبي» ناميده شد، مردم يثرب، ويژگي‌هاي خاصي داشتند كه پذيرش اسلام در آن‌ها بصورت چشمگيري مشاهده مي‌شد كه به چند نمونه اشاره مي‌شود:

1- مردم مدينه، آمادگي بيشتري براي تأثير از قرآن داشتند و تعصب مشركان مكه را نداشتند؛

2- همسايگي با يهود و شنيدن اخباري، مبني بر ظهور پيامبري از سوي خدا؛

3- خستگي روحي و جسمي مردم يثرب در اثر نزاع‌هاي صد و بيست‌ ساله كه آن‌ها را به ستوه آورده بود؛

4- وجود افكاري توحيدي در مدينه كه ادامه گرايش حنفيّت مكّي به شمار مي‌آمد و با اسلام توافقي نام داشت.(3)

اين خصوصيات، سبب شد كه در سال يازدهم بعثت، آن گروه شش نفري از يثرب به مكه آمدند و با پيامبر ملاقات كردند و سريعاً به دين اسلام مشرف شوند و بدين ترتيب در سال‌هاي بعد با شوق فراوان دو پيمان را با حضرت منعقد ساختند.

 پيمان عقبه اول و دوم؛ زمينه ساز هجرت

پيمان عقبه اول كه در سال دوازده بعثت بود، جنبه ديني داشت؛ گرچه زمزمه نوعي تشكل سياسي نيز در آن مشاهده مي‌شد. در اين پيمان مسلمانان خواستار مبلغي از سوي رسول خد( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) شدند تا اصول و معاني اسلام را به آنان تعليم دهد. پس از آن بود كه اسلام به سرعت در مدينه رواج پيدا كرد.(4)

در نتيجه در سال سيزدهم بعثت پيمان عقبه دوم منعقد گرديد. عنصر جديدي در بيعت دوم افزوده شد و آن مسئله دفاع بود كه نوعي تشكل نظامي براي حفاظت از رهبري دين را صورت داد.(5) لذا پيمان عقبه دوم، حادثه مهمّي در تاريخ صدر اسلام به شمار مي‌آيد و اهميت آن به عزم و ارادۀ مسلمانان يثرب در حمايت از پيامبر( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) و مسلمانان مكه باز مي‌گردد.(6)

بعد از پيمان عقبه دوم، اسلام، بيش از پيش در مدينه توسعه پيدا كرد و عموم مردم آن اسلام آوردند و ميان دو قبيله اوس و خزرج بعد از ساليان سال درگيري و خونريزي به بركت اسلام، صلح و صفا برقرار شد و بهترين پناهگاه براي مسلمانان مكّه گرديد كه گرفتار ملامت و استهزاء و شكنجه بودند.(7)

مشركان مكه، پيامبر اسلام را سبب شكاف و نفاق ميان جامعه مكه، بويژه قريش معرفي كرد. و جو مكه را بر علیه ايشان تحريك كردند تا نتواند در مكه نفوذ عميق يافته و نور اسلام را بگستراند.(8) بويژه پس از پيمان عقبه دوم كه به آزار و اذيت خود شدت دادند و هر كجا مسلماني مي‌ديدند او را كتك زده و تحقيرش مي‌كردند. مسلمانان از آزار مشركين به تنگ آمده؛ از حضرت رسول( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) راه چاره خواستند. آنگاه جبرئيل نازل شد و پیام آورد که، بهترين راه نجات، هجرت به سرزمين يثرب مي‌باشد. و حضرت رسول، دستور هجرت را صادر كردند.(9) مسلمانان به تدريج از مكّه خارج شده و به يثرب رفتند. در اين هنگام مشركان قريش د دارالندوه جمع شده و تصميمي­بس­قاطع­و­خطرناك­گرفته،­همت­بر­قتل­پيامبر( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) گرفتند؛ زيرا مي‌دانستند كه­اگر­رسول­اكرم( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) به­مكه­برسد با تشكيل حكومت اسلامي بنيان بت پرستي را در هم مي‌كوبد. اين توطئه با فداكاري حضرت علي( علیه السلام ) ناتمام ماند(10) و پيامبر( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم )، مكه را به قصد يثرب ترك كردند و در دوازدهم ماه ربيع الثاني سال سيزده بعثت با استقبال پرشور مسلمان انصار وارد مدينه شدند.

 آثار و اهميّت هجرت

در نخستين سال هجرت، پيروزي بزرگي نصيب اسلام و مسلمانان گرديد و حكومت مستقلّي در مدينه پديد آمد. با استقرار در مدينه، نخستين و مهم‌ترين اقدام پيامبر( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) بناي مسجد بود. مسجدي كه دارالحكومه، مصلی وخلاصه همه کارهای اجتماعی مهم در آن انجام  می­شد. غنايم و ماليات‌ها در آنجا جمع مي‌شد و نخستين زندان دولت جديد نيز در گوشه‌اي از آن بود. مسجد در دوران حيات رسول خد( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم ) مركزيت عبادي، نظامي و سياسي داشته و نقشي اساسي در شكل دهي جامعه اسلامي جديد داشت.(11)

اقدام مهم و ضروري ديگر حضرت رسول( صلَّی اللّه علیه و آله وسلَّم )؛ ايجاد وحدت بين مسلمانان به­وسيله پيمان برادري بود. حضرت با انعقاد عقد اخوت بين مهاجر و انصار مفهوم جديدي را در كنار روابط خويشاوندي و قبيله‌اي مطرح كردند(12). وجود زمينه‌هاي اتّحاد و همزيستي در مدينه، منجر به انعقاد يك پيمان نظامي و اجتماعي شد. به بركت هجرت، نخستين قانون اساسي امت اسلام هم تدوين شد و دولت اسلامي به مرحله شكوفايي و اقتدار خود رسيد و روز به روز، شعاع اسلام گسترده‌تر مي‌‌گشت و دل‌هاي بيشتري را به نور خود منور ساخت و طاغوت را در هم شكست. تا اينكه در سال هشتم هجرت آخرين پايگاه مشركان را در هم شكست. مکه سقوط كرد و در نهايت اسلام به جهان صادر شد.