الحكم الزاهرة

على رضا صابرى يزدى
مترجم : محمد رضا انصارى محلاتى

- ۳ -


10 العالم السوء - دانشمند ناشايسته‏

119- عن ابي عبد اللَّه عليه السّلام قال: قال رسول اللَّه صلّى اللَّه عليه و آله: الفقهاء أمناء الرّسل ما لم يدخلوا في الدّنيا، قيل يا رسول اللَّه: و ما دخولهم في الدّنيا؟ قال: اتّباع السّلطان فإذا فعلوا ذلك فاحذروهم على دينكم.

الكافي 1/ 46 البحار 2/ 110 الفصول المهمة/ 241

از امام صادق (ع) نقل شده كه رسول خدا (ص) فرمود: فقيهان، امين پيامبرانند بشرط آنكه وارد دنيا نشوند. پرسيدند: اى پيامبر خدا! ورود آنان در دنيا چگونه است؟ فرمود: پيروى كردن از سلطان. اگر چنين كردند از آنان بر دين خود بترسيد.

120- عن النبي صلّى اللَّه عليه و آله: من ازداد في العلم رشدا فلم يزدد في الدّنيا زهدا لم يزدد من اللَّه إلّا بعدا.

البحار 2/ 37 الوسائل 14/ 37

از پيامبر (ص) نقل شده است: هر كه دانشش افزون شود و زهدش نسبت به دنيا افزون نگردد، جز بر دورى خويش از خدا نيافزوده است.

121- قال عيسى عليه السّلام: مثل علماء السّوء مثل صخرة وقعت على فم النّهر لا هي تشرب الماء و لا هي تترك الماء يخلص إلى الزّرع.

مجموعة ورام 1/ 84 المحجة 1/ 130

عيسى (ع) فرمود: مثل دانشمندان ناشايسته مثل سنگ بزرگى است كه بر دهانه نهر قرار مى‏گيرد كه نه خود آب مى‏آشامد و نه آب را به كشتزارها مى‏كند.

122- قال عيسى عليه السّلام: كيف يكون من أهل العلم من يشار به إلى آخرته و هو مقبل على دنياه و ما يضرّه أشهى إليه ممّا ينفعه.

مجموعة ورام 1/ 83

عيسى (ع) فرمود: چگونه از اهل دانش است كسى كه آخرت به او شناسانده مى‏شود ولى او به دنياى خود روى مى‏آورد، و به آنچه براى او زيان‏آور است تمايل بيشتر دارد تا آنچه براى او سودمند است؟!

123- و قال صلّى اللَّه عليه و آله: شرار العلماء الّذين يأتون الأمراء

و خيار الأمراء الّذين يأتون العلماء.

المحجة البيضاء 1/ 144

پيامبر (ص) فرمود: دانشمندان ناشايسته كسانى هستند كه نزد زمامداران مى‏آيند، و زمامداران برگزيده كسانى هستند كه نزد دانشمندان حضور مى‏يابند.

124- قال صلّى اللَّه عليه و آله: صنفان من امّتي إذا صلحا صلحت الأمّة و إذا فسدا فسدت الأمّة الأمراء و الفقهاء.

مجموعة ورام 2/ 228

پيامبر (ص) فرمود: دو دسته از امّت من هر گاه شايسته گرديدند امّت شايسته مى‏شود و هر گاه فاسد شدند امّت فاسد مى‏گردد: زمامداران و دانشمندان.

125- عن عليّ عليه السلام: لا يزكو العلم بغير ورع.

غرر الحكم/ 842

از على (ع) نقل شده است: بدون پرهيزگارى دانش رشد نمى‏كند

126- عن عليّ عليه السلام: لا علم لمن لا حلم له.

غرر الحكم/ 847

از على (ع) نقل شده است: كسى كه بردبارى ندارد دانش نخواهد داشت.

11 زلّة العالم - لغزش دانشمند

127- عن عليّ عليه السلام: زلّة العالم كانكسار السّفينة تغرق و يغرق معها غيرها.

غرر الحكم/ 426

از على (ع) نقل شده است: لغزش دانشمند مانند شكست برداشتن كشتى است كه باعث غرق شدن خود و همراهانش مى‏شود.

128- عن عليّ عليه السلام: زلّة العالم كبيرة الجناية.

غرر الحكم/ 427

از على (ع) نقل شده است: لغزش دانشمند جنايتى بس بزرگ است.

129- عن عليّ عليه السلام: زلّة العالم تفسد العوالم.

غرر الحكم/ 426

از على (ع) نقل شده است: لغزش دانشمند جهانيان را فاسد مى‏كند.

130- عن طلحة بن زيد قال: سمعت ابا عبد اللَّه عليه السلام يقول: العامل على غير بصيرة كالسّائر على الطّريق لا يزيده سرعة السّير من الطّريق إلّا بعدا.

الكافي 1/ 43 البحار 1/ 206 جامع احاديث الشيعة 1/ 102

طلحة بن زيد مى‏گويد: از امام صادق (ع) شنيدم كه مى‏فرمود:

كسى كه بدون بينش عمل كند مانند كسى است كه بيراهه مى‏رود كه هر چه سريعتر برود از راه دورتر مى‏شود.

131- عن ابي عبد اللَّه عليه السلام قال: قال رسول اللَّه صلّى اللَّه عليه و آله: من عمل على غير علم كان ما يفسد أكثر ممّا يصلح.

جامع احاديث الشيعة 1/ 102 الكافي 1/ 44 البحار 1/ 208 تحف العقول/ 33

از امام صادق (ع) نقل شده كه رسول خدا (ص) فرمود: هر كه از روى نادانى عمل كند تباهكاريش بيش از اصلاح است.

132- عن عليّ عليه السلام: من لم يصلح نفسه لم يصلح غيره.

غرر الحكم/ 702

از على (ع) نقل شده است: كسى كه به اصلاح خود نپرداخته ديگران را اصلاح نخواهد كرد.

133- عن عليّ عليه السلام: كيف يصلح غيره من لم يصلح نفسه.

غرر الحكم/ 555

از على (ع) نقل شده است: كسى كه خود را اصلاح نكرده چگونه ديگرى را اصلاح مى‏كند؟!

134- عن عليّ عليه السلام: كيف يهتدي الضّليل مع غفلة الدّليل.

غرر الحكم/ 553

از على (ع) نقل شده است: با غفلت راهنما چگونه گمراه هدايت مى‏يابد؟!

القسم الثانى الاعتقادات - بخش دوّم اعتقادات‏

الفصل الاول‏

12 معرفة اللَّه - شناخت خدا

إِنَّ اللَّهَ هُوَ رَبِّي وَ رَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ هذا صِراطٌ مُسْتَقِيمٌ.

س 43 آية 64 خداست كه پروردگار من و پروردگار شماست، پس او را پرستش كنيد كه راه مستقيم اين است.

135- عن عليّ عليه السلام: معرفة اللَّه سبحانه أعلى المعارف.

غرر الحكم/ 767

از على (ع) نقل شده است: شناخت خداوند بالاترين شناختهاست.

136- قال أبو عبد اللَّه عليه السلام: أفضل العبادة العلم باللَّه.

البحار 1/ 215

امام صادق (ع) فرمود: بهترين عبادت، آگاهى يافتن از خداست.

137- عن عليّ عليه السلام: من عرف نفسه فقد عرف ربّه.

غرر الحكم/ 625

از على (ع) نقل شده است: هر كه خود را بشناسد پروردگارش را خواهد شناخت.

138- في حديث عن زرارة عن ابي جعفر عليه السلام قال: قال رسول اللَّه صلّى اللَّه عليه و آله: كلّ مولود يولد على الفطرة يعني على المعرفة بأنّ اللَّه عزّ و جلّ خالقه فذلك قوله- وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ التوحيد/ 331 اثبات الهداة 1/ 89 المحجة البيضا 1/ 212 س 31/ آية 25

در حديثى از زراره از امام باقر (ع) نقل شده كه پيامبر خدا (ص) فرمود: هر مولودى بر اساس فطرت يعنى بر اساس شناخت اينكه خدا آفريدگار اوست تولّد مى‏يابد، و همين است گفتار خداوند: «اگر از آنان بپرسى آسمانها و زمين را چه كسى آفريده است، خواهند گفت: خدا».

139- عن سفيان بن عيينة قال: سمعت ابا عبد اللَّه عليه السلام يقول: وجدت علم النّاس كلّه في أربع أوّلها أن تعرف ربّك و الثّاني أن تعرف ما صنع بك و الثّالث أن تعرف ما أراد منك و الرّابع أن تعرف ما يخرجك من دينك.

الخصال 1/ 239 الكافي 1/ 50

سفيان بن عيينه مى‏گويد: از امام صادق (ع) شنيدم كه مى‏فرمود:

تمام دانش مردم را در چهار چيز يافتم: اوّل آنكه پروردگارت را بشناسى. دوّم آنكه بدانى با تو چه كرده است. سوّم آنكه بدانى چه چيزهائى از تو خواسته است. چهارم‏

آنكه بدانى چه چيز ترا از دين خارج مى‏كند.

140- عن موسى بن جعفر عليه السلام قال: قال قوم للصّادق عليه السّلام: ندعوا فلا يستجاب لنا، قال عليه السّلام: لأنّكم تدعون من لا تعرفونه.

التوحيد/ 289 مستدرك الوسائل 1/ 364 البحار 93/ 368

از موسى بن جعفر (ع) نقل شده كه فرمود: گروهى به (حضرت) صادق (ع) گفتند: ما دعا مى‏كنيم ولى دعاى ما مستجاب نمى‏شود؟ فرمود: بخاطر آنكه شما كسى را مى‏خوانيد كه او را نمى‏شناسيد.

141- عن ابى عبد اللَّه عليه السّلام قال: سمعت أبي يحدّث عن أبيه عليه السّلام أنّ رجلا قام إلى أمير المؤمنين عليه السّلام فقال: يا أمير المؤمنين بم عرفت ربّك؟ قال: بفسخ العزم و نقض الهمّ، لمّا أن هممت فحال بيني و بين همّي و عزمت فخالف القضاء عزمي علمت أنّ المدبّر غيري.

تفسير نور الثقلين 5/ 124

از امام صادق (ع) نقل شده است كه فرمود: از پدرم شنيدم كه از پدرش حديث مى‏كرد كه مردى در برابر امير المؤمنين (ع) برخاست و گفت: اى امير المؤمنين! به چه چيز پروردگارت را شناختى؟ فرمود: به برگردانيدن تصميم و شكستن اراده. هر گاه اراده كردم او ميان من و اراده‏ام حايل گرديد، و چون تصميم گرفتم حكم وى با تصميم من مخالفت داشت، دانستم كه ديگرى در باره من مى‏انديشد.

142- عن عليّ عليه السّلام: عرفت اللَّه بفسخ العزائم و حلّ العقود، و نقض الهمم .

نهج البلاغة (فيض) 1186 الصالح/ 510

از على (ع) نقل شده است: خدا را به برگردانيدن تصميم‏ها و گشودن پيمانها و شكستن اراده‏ها شناختم.

143- عن جميل بن درّاج عن ابي حمزة قال: قال ابو عبد اللَّه عليه السّلام: من عرف اللَّه خاف اللَّه و من خاف اللَّه سخت نفسه عن الدّنيا.

الكافي 2/ 68 الوسائل 11/ 173 مجموعة ورام 2/ 185 البحار 70/ 357 جامع السعادات 1/ 226 تحف العقول/ 269

از جميل بن درّاج از ابو حمزه نقل شده كه گفت: امام صادق (ع) فرمود: هر كه خدا را بشناسد از خدا مى‏ترسد و هر كه از خدا بترسد دنيا را رها مى‏كند.

144- عن ابي عبد اللَّه (الصادق) عليه السّلام قال: قال رسول اللَّه صلّى اللَّه عليه و آله: من عرف اللَّه و عظّمه منع فاه من الكلام و بطنه من الطّعام و عفى (عنّى- امالي) نفسه بالصّيام و القيام .. الخبر.

جامع احاديث شيعه 1/ 412

از امام صادق (ع) نقل شده كه رسول خدا (ص) فرمود: هر كه خدا را بشناسد و تعظيم كند زبانش را از سخن گفتن و شكمش را از خوردن باز مى‏دارد و خود را بوسيله نماز و روزه به زحمت مى‏افكند ...

145- عن عليّ عليه السّلام: ينبغي لمن عرف اللَّه سبحانه أن لا يخلو قلبه من رجائه و خوفه.

غرر الحكم/ 859

از على (ع) نقل شده است: سزاوار است كسى كه خدا را شناخته دلش از بيم و اميد وى تهى نگردد.

146- عن الحسن بن علي عليه السّلام: من عرف اللَّه أحبّه، و من عرف الدّنيا زهد فيها ... الخبر كلمة الامام الحسن/ 203

از حسن بن على (ع) نقل شده است: هر كه خدا را بشناسد او را دوست خواهد داشت، و هر كه از دنيا آگاه گردد نسبت به آن زهد خواهد ورزيد.

13 اللَّه و صفاته - صفات خدا

«من خطبة له عليه السّلام»

147- الحمد للَّه الّذي لا يبلغ مدحته القائلون و لا يحصي نعماءه‏العادّون و لا يؤدّي حقّه المجتهدون، الّذي لا يدركه بعد الهمم، و لا يناله غوص الفطن الّذي ليس لصفته حدّ محدود و لا نعت موجود، و لا وقت معدود و لا أجل ممدود فطر الخلائق بقدرته و نشر الرّياح برحمته و وتّد بالصّخور ميدان أرضه.

نهج البلاغة (فيض)/ 13 (الصالح)/ 39

امير المؤمنين (ع) در خطبه‏اى فرمود: سپاس مخصوص خدائى است كه گويندگان از ستايش او باز مى‏مانند، و حسابگران از شمارش نعمتهايش عاجزند، و تلاشگران در اداى حقش فرو مى‏مانند. خدائى كه انديشه‏هاى بلند، او را درك نمى‏كنند و زيركيهاى ژرف به وى دست نمى‏يابند. صفاتش محدود نيست. نه در وصف مى‏آيد و نه در زمانى مى‏گنجد و نه داراى سرآمدى طولانى است. با قدرتش موجودات را آفريد، و به رحمتش بادها را پراكنده ساخت، و با صخره‏ها پهنه زمين را استوار گردانيد.

«و من خطبة له عليه السّلام»

148- و أشهد أن لا إله إلّا اللَّه وحده لا شريك له الأوّل لا شي قبله والآخر لا غاية له، لا تقع الأوهام له على صفة و لا تعقد القلوب منه على كيفيّة و لا تناله التّجزئة و التّبعيض و لا تحيط به الأبصار و القلوب.

نهج البلاغة (فيض)/ 193 (الصالح)/ 115

در خطبه ديگر فرمود: گواهى مى‏دهم كه جز خداى يكتا كه هيچ‏

شريكى ندارد معبودى نيست. همو كه اوّل است و پيش از او چيزى نبوده و آخر است و پايانى براى او نيست. پندارها به هيچ يك از صفاتش نمى‏رسند، و خردها اثبات چگونگى برايش نمى‏كنند. تجزيه و تبعيض در موردش روا نيست، و ديده‏ها و دلها به وى احاطه ندارند.

«و من خطبة له عليه السّلام»

149- قد علم السّرائر و خبر الضّمائر، له الإحاطة بكلّ شي‏ء و الغلبةلكلّ شي‏ء و القوّة على كلّ شي‏ء، فليعمل العامل منكم في أيّام مهله، قبل إرهاق أجله و في فراغه قبل أوان شغله ... الخبر.

نهج البلاغة (فيض)/ 196 (الصالح)/ 116

و در خطبه ديگر فرمود: خداوند به رازها دانا و از درونها با خبر است. به هر چيزى احاطه و چيرگى دارد و بر هر كارى تواناست. هر كه از شما خواهان عمل است بايد در روزهاى فرصت، پيش از آنكه مرگش نزديك شود، و نيز هنگام فراغت، قبل از آنكه دوران مشغول‏شدنش فرا رسد، عمل كند ...

150- عن ابى عبد اللَّه عليه السّلام قال: جاء حبر إلى أمير المؤمنين عليه السّلام فقال: يا أمير المؤمنين هل رأيت ربّك حين عبدته؟ قال: فقال: ويلك ما كنت أعبد ربّا لم أره؟ قال: و كيف رأيته؟ قال: ويلك لا تدركه العيون في مشاهدة الأبصار و لكن رأته القلوب بحقائق الإيمان.

الكافي 1/ 98

از امام صادق (ع) نقل شده كه فرمود: دانشمندى يهودى نزد امير المؤمنين (ع) آمد و گفت: اى امير المؤمنين! آيا به هنگام عبادت، پروردگار خود را ديده‏اى؟ فرمود: واى بر تو! من پروردگارى را كه نديده باشم هرگز عبادت نمى‏كنم.

گفت: چگونه او را ديده‏اى؟ فرمود: واى بر تو! چشمها او را نمى‏بينند ولى دلها در اثر حقيقت ايمان او را درك مى‏كنند.

151- عن الصادق عليه السّلام قال: جاء حبر من الأحبار إلى أمير المؤمنين عليه السّلام فقال يا أمير المؤمنين: متى كان ربّك، فقال له ثكلتك أمّك و متى لم يكن حتّى يقال متى كان، كان ربّي قبل القبل بلا قبل و يكون بعد البعد بلا بعد و لا غاية و لا منتهى لغايته انقطعت الغايات عنه فهو منتهى كلّ غاية.

التوحيد/ 174 امالي الصدوق/ 534 الكافي 1/ 89

از امام صادق (ع) نقل شده كه فرمود: يكى از دانشمندان يهود نزد امير المؤمنين (ع) آمد و گفت: اى امير المؤمنين! پروردگار تو كجاست؟ فرمود: مادرت به عزايت بنشيند! خداوند كجا نبوده تا گفته شود كجا هست؟ پروردگار من پيش از هر قبلى بوده است بدون آنكه قبل از او چيزى باشد، و پس از هر بعدى خواهد بود بدون آنكه بعد از او چيزى باشد. پايانى براى سرانجام او نيست و تمام پايانها از او جدا گرديده، در نتيجه او پايان هر پايانى است.

152- عن النبي صلّى اللَّه عليه و آله: إنّ اللَّه لا يشبه شيئا و لا يشبهه شي‏ء و كلّ ما وقع في الوهم فهو بخلافه.

المحجة البيضاء 1/ 219

از پيامبر (ص) نقل شده است: خدا به چيزى مانند نيست و هيچ چيز به او شباهت ندارد و هر چه در گمان آيد خدا بر خلاف آن است.

153- عن علي بن موسى الرضا عن ابيه عن آبائه عن امير المؤمنين عليهم السّلام، قال: قال رسول اللَّه صلّى اللَّه عليه و آله: قال اللَّه جلّ جلاله: ما آمن بي من فسّر برأيه كلامي و ما عرفني من شبّهني بخلقي، و ما على ديني من استعمل القياس في ديني.

الوسائل 18/ 28 التوحيد/ 68

از امام رضا (ع) از پدرش از پدرانش از امير المؤمنين (ع) نقل شده كه رسول خدا (ص) فرمود: خداوند فرموده است: هر كه سخن مرا به رأى خود تفسير كند به من ايمان نياورده، و هر كه مرا به مخلوقاتم تشبيه كند مرا نشناخته، و هر كه در دين من‏

قياس كند بر دين من نيست.

14 قدرة اللَّه - قدرت خدا

أَ وَ لَمْ يَنْظُرُوا فِي مَلَكُوتِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَيْ‏ءٍ.

س 7/ آية 185 آيا در ملكوت آسمانها و زمين و آنچه خدا آفريده است نمى‏نگرند؟

إِنَّما إِلهُكُمُ اللَّهُ الَّذِي لا إِلهَ إِلَّا هُوَ وَسِعَ كُلَّ شَيْ‏ءٍ عِلْماً.

س 20/ آية 98 خداى شما فقط خداى يكتاست كه معبودى جز او نيست و علم وى هر چيزى را فرا گرفته است.

154- عن محمد بن مسلم عن ابي جعفر عليه السّلام قال: إيّاكم و التّفكّر في اللَّه و لكن إذا أردتم أن تنظروا إلى عظمته فانظروا إلى عظيم خلقه.

الفصول المهمة/ 47 الكافي 1/ 93 الوسائل 11/ 453

از محمد بن مسلم از امام باقر (ع) نقل شده كه فرمود: از انديشه در ذات خدا بپرهيزيد، هر گاه خواستيد به عظمت خدا بنگريد، به عظمت مخلوقاتش نگاه كنيد.

155- عن عليّ عليه السّلام: عجبت لمن شكّ في قدرة اللَّه و هو يرى خلقه.

غرر الحكم/ 493

از على (ع) نقل شده است: در شگفتم از كسى كه مخلوقات خدا را مى‏بيند ولى در قدرت وى ترديد دارد!

156- عن ابي حمزة عن علي بن الحسين عليهما السّلام قال: لو اجتمع اهل السّماء و الأرض أن يصفوا اللَّه بعظمة لم يقدروا.

الكافي 1/ 102

از ابو حمزه، از على بن الحسين (ع) نقل شده كه فرمود: اگر اهل آسمان و زمين اجتماع كنند تا خدا را به بزرگى توصيف نمايند بر اين كار قدرت نخواهند داشت.

157- عن عليّ عليه السّلام: إعجبوا لهذا الإنسان ينظر بشحم و يتكلّم بلحم و يسمع بعظم و يتنفّس من خرم.

نهج البلاغة (فيض)/ 1081، (الصالح)/ 470

از على (ع) نقل شده است: از اين انسان تعجّب كنيد كه بوسيله قطعه‏اى پيه مى‏بيند و با پاره‏اى گوشت سخن مى‏گويد و بواسطه استخوانى مى‏شنود و از سوراخى تنفّس مى‏كند.

158- و سئل عليّ عليه السّلام: كيف يحاسب الله الخلق على كثرتهم فقال: كما يرزقهم على كثرتهم فقيل: كيف يحاسبهم و لا يرونه؟! فقال: كما يرزقهم و لا يرونه.

نهج البلاغة (فيض)/ 1220 (الصالح)/ 528

از على (ع) پرسيدند: چگونه خداوند به حساب مردم رسيدگى مى‏كند با وجود اينكه تعداد آنان فراوان است؟ فرمود: همان گونه كه با وجود فراوانى تعدادشان به آنان روزى مى‏دهد. پرسيدند: چگونه به حسابشان رسيدگى مى‏كند با اينكه او را نمى‏بينند؟ فرمود: همان گونه كه به آنان روزى مى‏دهد و او را نمى‏بينند.

159- عن الصادق عليه السّلام قال: قال أمير المؤمنين عليه السّلام: إنّ هذه النّجوم الّتي في السّماء مدائن مثل المدائن الّتي في الأرض مربوط كلّ بعمود من نور، طول ذلك العمود في السّماء مسيرة مأتين و خمسين سنة.

تفسير نور الثقلين 4/ 400

از امام صادق (ع) نقل شده كه امير المؤمنين (ع) فرمود: اين ستارگان آسمان، شهرهائى مانند شهرهاى روى زمين هستند كه هر يك به ستونى از نور بسته شده‏اند. طول اين ستون در آسمان با دويست و پنجاه سال راه برابرى مى‏كند.

160- عن ابي عبد اللَّه عليه السّلام قال: قال أمير المؤمنين عليه السّلام: لم تنزل قطرة من السّماء من مطر إلّا بعدد معدود و وزن معلوم ... الخبر.

تفسير نور الثقلين 5/ 179

از امام صادق (ع) نقل شده كه امير المؤمنين (ع) فرمود: هيچ قطره بارانى از آسمان فرو نمى‏ريزد مگر آنكه تعدادش معيّن و وزنش معلوم است.

161- عن الحسن بن علي عليهما السّلام قال: الحمد للَّه الّذي من تكلّم سمع كلامه و من سكت علم ما في نفسه و من عاش فعليه رزقه و من مات فإليه معاده ... الخبر.

كلمة الامام الحسن/ 16

از حسن بن على (ع) نقل شده كه فرمود: ستايش خداوندى را كه سخن هر كس را كه سخن بگويد مى‏شنود، و از درون هر كس كه سكوت نمايد با خبر است، و روزى انسانهاى زنده بر عهده وى و بازگشت مردگان به سوى اوست ...

15 التوحيد و ذكر لا اله الّا اللَّه - توحيد و ذكر «لا اله الّا اللَّه»

وَ إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحِيمُ.

س 2/ آية 163

و خداى شما خدائى يگانه است كه جز او كه بخشاينده و مهربان است خدائى نيست. لَوْ كانَ فِيهِما آلِهَةٌ إِلَّا اللَّهُ لَفَسَدَتا فَسُبْحانَ اللَّهِ رَبِّ الْعَرْشِ عَمَّا يَصِفُونَ.

س 21/ آية 22 اگر در آسمان و زمين خدايانى جز خداى يكتا بودند قطعا آسمان و زمين تباه مى‏شدند.

خدائى كه پروردگار عرش است از آنچه (مشركان) توصيف مى‏كنند منزّه است.

162- عن عليّ عليه السّلام: لو كان لربّك شريك لا تتك رسله.

غرر الحكم/ 603

از على (ع) نقل شده است: اگر پروردگار تو شريك داشت قطعا فرستادگانش نزد تو مى‏آمدند.

163- عن عليّ عليه السّلام: التّوحيد حياة النّفس.

غرر الحكم/ 21

از على (ع) نقل شده است: توحيد، مايه حيات روح است.

164- (في حديث) ... عن أبي بصير عن أبي عبد اللَّه عليه السّلام قال: إنّ اللَّه تبارك و تعالى أقسم بعزّته و جلاله أن لا يعذّب أهل توحيده بالنّار أبدا.

التوحيد/ 20

در حديثى از ابو بصير از امام صادق (ع) نقل شده كه فرمود:

خداوند به عزّت و جلال خود سوگند خورده است كه اهل توحيد را هرگز به آتش عذاب نكند.

165- عن أبي عبد اللَّه جعفر بن محمد، عن أبيه، عن آبائه عليهم السّلام، قال: قال رسول اللَّه صلّى اللَّه عليه و آله: خير العبادة قول: لا إله إلّا اللَّه.

التوحيد/ 18

از امام صادق (ع)، از پدرش از پدرانش نقل شده كه رسول خدا (ص) فرمود: بهترين عبادت، گفتن لا اله الّا اللَّه است.

166- عن جابر بن يزيد الجعفي، عن أبي جعفر عليه السّلام قال: جاء جبرئيل إلى رسول اللَّه صلّى اللَّه عليه و آله فقال: يا محمّد طوبى لمن قال من امّتك: لا إله إلّا اللَّه وحده وحده وحده.

التوحيد/ 21

از جابر بن يزيد جعفى، از امام باقر (ع) نقل شده كه فرمود:

جبرئيل نزد پيامبر آمد و گفت: اى محمّد! خوشا بحال كسانى از امّت تو كه بگويند:

«لا اله الّا اللَّه وحده وحده وحده»

.

167- عن أبي بصير قال: قال ابو عبد اللَّه عليه السّلام: إنّ اللَّه تبارك و تعالى حرّم أجساد الموحّدين على النّار.

التوحيد/ 20 البحار 3/ 4

ابو بصير مى‏گويد: امام صادق (ع) فرمود: خداوند بدن خدا پرستان را بر آتش حرام كرده است.

168- عن علاء بن الفضيل عن ابي عبد اللَّه عليه السّلام قال: سألته عن قول اللَّه عزّ و جلّ «فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها» قال: التّوحيد. التوحيد/ 328 البحار 3/ 277

علاء بن فضيل مى‏گويد: از امام صادق (ع) در باره گفتار خداوند:

«فطرت خداست كه مردم را بر اساس آن آفريده است» سؤال كردم. فرمود: توحيد است.

169- عن علي عليه السّلام: في قول اللَّه عز و جل: «هَلْ جَزاءُ الْإِحْسانِ إِلَّا الْإِحْسانُ» قال عليّ عليه السّلام: سمعت رسول اللَّه صلّى اللَّه عليه و آله يقول: إنّ اللَّه عزّ و جلّ قال: ما جزاء من أنعمت عليه بالتّوحيد إلّا الجنة.

التوحيد/ 28 البحار 3/ 3

از على (ع) در باره گفتار خداوند: «آيا پاداش نيكوكارى چيزى جز نيكوكارى است؟» نقل شده كه فرمود: از پيامبر خدا (ص) شنيدم كه مى‏فرمود:

خداوند فرموده است: پاداش كسى كه نعمت توحيد را به او ارزانى داشته‏ام چيزى جز بهشت نيست.

170- عن محمد بن ابي عمير عن محمد بن حمران عن ابي عبد اللَّه عليه السّلام قال: من قال لا إله إلّا اللَّه مخلصا دخل الجنّة و إخلاصه أن تحجزه لا إله إلّا اللَّه عمّا حرّم اللَّه عزّ و جلّ.

التوحيد/ 27 البحار 93/ 197

از محمد بن ابى عمير، از محمد بن حمران، از امام صادق (ع) نقل شده كه فرمود: هر كه از روى اخلاص‏

«لا اله الّا اللَّه»

بگويد وارد بهشت مى‏شود، و اخلاص وى آن است كه‏

«لا اله الّا اللَّه»

او را از آنچه خدا حرام ساخته است باز دارد.

171- حدثنا محمد بن موسى بن المتوكل رضي اللَّه عنه قال: حدثنا أبو الحسن محمد بن جعفر الاسدي قال: حدثنا محمد بن الحسين الصوفي قال: حدثنا يوسف بن عقيل، عن اسحق بن راهويه، قال: لمّا وافى ابو الحسن الرضا عليه السّلام بنيسابور و أراد أن يخرج منها إلى المأمون اجتمع اليه اصحاب الحديث فقالوا له: يا ابن رسول اللَّه ترحل عنا و لا تحدثنا بحديث فنستفيده منك و كان قد قعد في العماريّة فأطلع رأسه و قال: سمعت أبي موسى بن جعفر يقول: سمعت أبي جعفر بن محمّد يقول:

سمعت أبي محمّد بن علىّ يقول: سمعت أبي عليّ بن الحسين يقول: سمعت أبي‏

الحسين بن عليّ بن أبي طالب يقول سمعت أبي أمير المؤمنين عليّ بن أبي طالب يقول: سمعت رسول اللَّه صلّى اللَّه عليه و آله يقول: سمعت جبرئيل يقول: سمعت اللَّه جلّ جلاله يقول: لا إله إلّا اللَّه حصنى فمن دخل حصني أمن من عذابي، قال فلمّا مرّت الرّاحلة نادانا: بشروطها و أنا من شروطها.

عيون اخبار الرضا 2/ 135 التوحيد/ 25 البحار 3/ 7

محمد بن موسى بن متوكّل براى ما نقل كرد، گفت: ابو الحسن محمد بن جعفر اسدى براى ما نقل كرد، گفت: محمد بن حسين صوفى براى ما نقل كرد، گفت: يوسف بن عقيل از اسحاق بن راهويه براى ما نقل كرد، گفت: هنگامى كه ابو الحسن امام رضا (ع) وارد نيشابور گرديد و خواست نزد مأمون برود اصحاب حديث نزد وى اجتماع كرده گفتند: اى فرزند پيامبر خدا! از نزد ما مى‏روى و حديثى براى ما نقل نمى‏كنى كه مورد استفاده ما قرار گيرد؟ امام (ع) كه در كجاوه نشسته بود سرش را بيرون كرد و فرمود: از پدرم موسى بن جعفر شنيدم كه مى‏فرمود: از پدرم جعفر بن محمد شنيدم كه مى‏فرمود: از پدرم محمد بن على شنيدم كه مى‏فرمود: از پدرم على بن الحسين شنيدم كه مى‏فرمود: از پدرم حسين بن على بن ابى طالب شنيدم كه مى‏فرمود: از پدرم امير المؤمنين على بن ابى طالب شنيدم كه مى‏فرمود: از رسول خدا (ص) شنيدم كه مى‏فرمود: از جبرئيل شنيدم كه مى‏فرمود: از خداوند بزرگ شنيدم كه مى‏فرمود:

«لا اله الّا اللَّه»

قلعه استوار من است، هر كه وارد قلعه استوار من شود از كيفرم در امان است. راوى مى‏گويد: هنگامى كه مركب سوارى امام حركت كرد، به ما ندا داد: با شرايط آن، و من از شرايط آن هستم.

172- عن عبيد بن زرارة قال: قال ابو عبد اللَّه عليه السّلام: قول لا إله إلّا اللَّه ثمن الجنّة.

التوحيد/ 21 البحار 93/ 96

از عبيد بن زراره نقل شده كه امام صادق (ع) فرمود: بهاى بهشت، گفتن‏

«لا اله الّا اللَّه»

است.

16 حبّ اللَّه - دوستى خدا

173- عن رسول اللَّه صلّى اللَّه عليه و آله: من أحبّ لقاء اللَّه أحبّ اللَّه لقاءه و من كره لقاء اللَّه كره اللَّه لقاءه.

الاثنا عشرية/ 11 تفسير ابي الفتوح 1/ 109

از پيامبر خدا (ص) نقل شده است: هر كه ديدار خدا را دوست داشته باشد خدا ديدار او را دوست خواهد داشت، و هر كه از ديدار با خدا ناخشنود باشد خدا از ديدار با وى ناخشنود خواهد بود.

174- عن على عليه السّلام: إن كنتم تحبّون اللَّه فأخرجوا من قلوبكم حبّ الدّنيا.

غرر الحكم/ 278

از على (ع) نقل شده است: اگر خدا را دوست داريد محبّت دنيا را از دلهايتان خارج كنيد.

175- عن عليّ عليه السّلام: كيف يدّعي حبّ الله من سكن قلبه حبّ الدّنيا.

غرر الحكم/ 555

از على (ع) نقل شده است: كسى كه محبّت دنيا در دلش جايگزين شده چگونه ادّعاى محبّت خدا مى‏كند؟

176- عن ابي عبد اللَّه عليه السّلام عن آبائه عليهم السّلام قال: قال رسول اللَّه صلّى اللَّه عليه و آله: من أحبّ أن يعلم ماله عند اللَّه فليعلم ما للَّه عنده.

المحاسن 1/ 252 تفسير نور الثقلين 4/ 583 البحار 70/ 18

از امام صادق (ع) از پدرانش نقل شده كه پيامبر خدا (ص) فرمود:

هر كه دوست دارد بداند نزد خدا چه دارد بايد بداند خدا نزد او چه دارد؟

177- قال عليّ عليه السّلام: من أحبّ أن يعلم كيف منزلته عند اللَّه فلينظر كيف منزلة اللَّه عنده فانّ كلّ من خير له أمران، أمر الدّنيا و أمرا الآخرة فاختار أمر الدّنيا فذلك الّذي لا منزلة للَّه عنده.

البحار 70/ 25 جامع الاخبار/ 208

على (ع) فرمود: هر كه دوست دارد بداند مرتبه‏اش نزد خدا چگونه است بايد ببيند مرتبه خدا نزد وى چگونه است، زيرا هر كس كار دنيا و آخرت براى او انتخاب گردد و كار آخرت را بر دنيا برترى دهد خدا را دوست دارد، و هر كس كار دنيا را انتخاب نمايد نزد خدا مرتبه‏اى ندارد.

178- قال الصادق عليه السّلام: القلب حرم اللَّه فلا تسكن حرم اللَّه غير اللَّه.

البحار 70/ 25

امام صادق (ع) فرمود: دل آدمى حريم خداست، غير خدا را در حريم خدا جاى مده.

179- عن عليّ عليه السّلام: إن تنزّهوا عن المعاصي يحببكم اللَّه.

غرر الحكم/ 279

از على (ع) نقل شده است: اگر از گناهان دورى بجوئيد خدا شما را دوست خواهد داشت.