قصه هاى قرآن
تاريخ انبياء از آدم تا خاتم

سيد جواد رضوى

- پى‏نوشت‏ها -
- ۴ -


(990) - كليات حديث قدسى ، ح 201.
(991) - همان ، ح 204.
(992) - خصال ، ج 1، ص 96.
(993) - همان ، ص 107.
(994) - اصول كافى ، ج 1، ص 382.
(995) - علل الشرايع ، ج 1، ب 12، ح 1.
(996) - فروع كافى ، ج 1، ص 72.
(997) - تفسير عياشى ، ج 1، ص 174.
(998) - علل الشرايع ، ج 1، ب 74، ح 1.
(999) - امالى ، ص 279.
(1000) - تفسير قمى ، ج 1، ص 103.
(1001) - تفسير عياشى ، ج 1، ص 175.
(1002) - قصص الانبياء جزايرى ، ص 596
(1003) - احتجاج ، ص 325.
(1004) - كهف / 9.
(1005) - كهف / 10.
(1006) - كهف / 10.
(1007) - كهف / 11.
(1008) - كهف / 17.
(1009) - كهف / 17.
(1010) - همان .
(1011) - همان .
(1012) - پيشين .
(1013) - پيشين .
(1014) - كهف / 19.
(1015) - پيشين .
(1016) - همان .
(1017) - پيشين .
(1018) - كهف / 20.
(1019) - كهف / 21.
(1020) - همان .
(1021) - پيشين .
(1022) - پيشين .
(1023) - پيشين .
(1024) - پيشين .
(1025) - كهف / 22.
(1026) - كهف / 25.
(1027) - الدرالمنثور، ج 4، ص 215.
(1028) - كهف / 17.
(1029) - بحارالانوار، ج 14، ص 411.
(1030) - همان ، ص 420.
(1031) - پيشين ، ص 426.
(1032) - تفسير الميزان ، ج 13، ص 405.
(1033) - توبه / 30.
(1034) - مجمع البيان ، ج 1، ص 370.
(1035) - نكته : در ان كه خداوند چه كسى را مدت يكصد سال ميراند و سپس زنده كرد، اختلاف نظر وجود دارد. بعضى فرد مورد نظر را ((ارميا))ى پيغمبر و گروهى ((عزير)) دانسه اند. روايات هر دو نفر را تاءييد مى كند، اما احاديثى كه عزير را ترجيح مى دهند، شايع تر مى باشد.
(1036) - تفسير عياشى ، ج 1، ص 141.
(1037) - فروع كافى ، ج 6، ص 302.
(1038) - عيون اخبار الرضا @@عليه السلام@@@ ، ج 1، ص 207.
(1039) - سيره ابن هشام ، ج 1، ص 38.
(1040) - مجمع البيان ، ج 10، ص 456.
(1041) - بحارالانوار، ج 14، ص 240.
(1042) - قلم / 18 و 17.
(1043) - قلم / 20 و 19.
(1044) - قلم / 22 و 21.
(1045) - قلم / 24 و 23.
(1046) - قلم / 25.
(1047) - قلم / 27 و 26.
(1048) - قلم / 28
(1049) - قلم / 29.
(1050) - قلم / 30.
(1051) - قلم / 31.
(1052) - قلم / 32.
(1053) - قلم / 33.
(1054) - كهف / 32.
(1055) - همان .
(1056) - پيشين .
(1057) - كهف / 35.
(1058) - كهف / 36.
(1059) - كهف / 38.
(1060) - كهف / 39.
(1061) - كهف / 41 و 40.
(1062) - كهف / 41.
(1063) - كهف / 42.
(1064) - كهف / 43.
(1065) - بحارالانوار ج 13، ص 425.
(1066) - مجمع البيان ، علامه طبرسى ، ج 8، ص 315.
(1067) - مجمع البيان ، ج 8، ص 317.
(1068) - مجمع البيان ، علامه طبرسى ، ج 8، ص 316.
(1069) - اعلام قرآن ، خزائى ، ص 719.
(1070) - ر.ك به نهج البلاغه نامه 31.
(1071) - سيره پيامبران در قرآن ، ص 234.
(1072) - المواعظ العدديه ، ص 142.
(1073) - بحارالانوار، ج 13، ص 430.
(1074) - مجمع البيان ، علامه طبرسى ، ج 8، ص 317.
(1075) - بحارالانوار، ج 13، ص 433.
(1076) - همان .
(1077) - روضه كافى ، ص 348.
(1078) - بحارالانوار، ج 13، ص 428.
(1079) - همان ، ص 417.
(1080) - پيشين ، ص 431.
(1081) - اصول كافى ، ج 2، ص 134.
(1082) - لقمان / 31.
(1083) - لقمان / 16.
(1084) - لقمان / 19 - 17.
(1085) - بحارالانوار، ج 13، ص 433.
(1086) - همان .
(1087) - قصه هاى قرآن ، اشتهاردى ، ص 580.
(1088) - بلبل بوستان حضرت مهدى (عليه السلام )، ج 1، ص 20.
(1089) - ارهاصات به حوادث مهم تاريخى و اتفاقات غير عادى گويند كه معمولا مقارن ظهور پيامبران بزرگ الهى رخ مى دهد و به گفته يكى از نويسندگان به منزله آژير خطرى است كه به مردم آماده باش ‍ مى دهد و خبر از پيشامد مهمى در آينده مى دهد.
(1090) - بحارالانوار، ج 15، ص 130.
(1091) - علل الشرايع ، شيخ صدوق ، ص 176.
(1092) - تفسير قمى ، ج 2، ص 422.
(1093) - مجمع البيان ، علامه طبرسى ، ج 10، ص 540.
(1094) - تاريخ طبرى ، ج 2، ص 138.
(1095) - اسدالغابه ، ج 1، ص 13.
(1096) - مجمع البيان ج 10، ص 545.
(1097) - براى اطلاع بيشتر ر.ك به كتاب فروغ ابديت ، جعفر سبحانى ، ج 1، ص 120.
(1098) - مادر عبدالله ، ابوطالب و زبير: ((فاطمه )) دختر عمرو بن عائذ مخزومى بود.
(1099) - او كنيز عبدالله بود.
(1100) - سيره حلبى ، ج 1، ص 106.
(1101) - زندگانى حضرت محمد (صلى الله عليه و آله و سلم )، رسول محلاتى ، ص 65.
(1102) - تاريخ يعقوبى ، ج 2، ص 11.
(1103) - زندگانى حضرت محمد (صلى الله عليه و آله و سلم )، رسولى محلاتى ، ص 73.
(1104) - سيره ابن هشام ، ج 1، ص 194.
(1105) - زندگانى حضرت محمد (صلى الله عليه و آله و سلم )، رسولى محلاتى ، ص 102.
(1106) - مقاتل الطالبيين ، ابوالفرج اصفهانى ، ص 26.
(1107) - نهج البلاغه ، خطبه 190.
(1108) - همان ، خطبه 192.
(1109) - شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج 13، ص 207.
(1110) - تاريخ يعقوبى ، ج 2، ص 17.
(1111) - مناقب آل ابى طالب ، ابن شهر آشوب ، ج 1، ص 44.
(1112) - كوه حرا در شمال شرقى مكه قرار گرفته است و به دليل اين كه محل طلوع خورشيد وحى بوده به ((جبل النور)) (كوه نور) شهرت پيدا كرده است . اين كوه تا چند سال پيش با شهر مكه فاصله داشت ولى اكنون به علت توسعه شهر مكه تا دامنه كوه خانه سازى شده است . كوه حرا كه در ميان يك سلسله كوه هاى به هم پيوسته قرار گرفته است ، از كوه هاى مجاور بلندتر و با قله سربرافراشته از همه بارزتر است . غار حرا كه در قله كوه قرار گرفته است ، در واقع غار نيست بلكه تخته سنگى عظيم روى دو صخره بزرگ ديگر غلتيده و از قرار گرفتن آنان فضاى كوچكى در حدود يك متر و نيم به وجود آمده است . دهانه غار گشاد است و افراد معمولى مى توانند به راحتى وارد و خارج شوند. اما نيمه دوم آن تنگ و سقفش كوتاه است و نور خورشيد تا نيمه غار بيشتر نميرسد و نيم ديگر آن در تاريكى دائمى فرو رفته است .
(1113) - علق / 1 - 5.
(1114) - الغدير، ج 3، ص 237.
(1115) - همان .
(1116) - شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج 3، ص 258.
(1117) - الغدير، ج 3، ص 237.
(1118) - احقاق الحق ، ج 3، ص 114.
(1119) - نهج البلاغه ، خطبه 192.
(1120) - الكامل ، ابن اثير، ج 2، ص 57.
(1121) - الاستيعاب ، ج 3، ص 165.
(1122) - واقعه / 10.
(1123) - شعراء / 214.
(1124) - احقاق الحق ، ج 4، ص 62.
(1125) - تاريخ زندگانى حضرت محمد (صلى الله عليه و آله و سلم )، رسولى محلاتى ، ص 141.
(1126) - مسد / 1 3.
(1127) - تاريخ طبرى ، ج 2، ص 72.
(1128) - فروغ ابديت ، جعفر سبحانى ، ج 1، ص 237.
(1129) - تاريخ كامل ، ابن اثير، ج 2، ص 47.
(1130) - سيره ابن هشام ، ج 1، ص 337.
(1131) - تفسير نمونه ، ج 5، ص 211.
(1132) - زندگانى حضرت محمد @@صلى الله عليه و آله و سلم@@@ ، محلاتى ، ص 163.
(1133) - تاريخ طبرى ، ج 2، ص 73.
(1134) - اسراء / 1.
(1135) - نجم / 18.
(1136) - تفسير البرهان ، ج 2، ص 400.
(1137) - شرح آن در بحث روايى خواهد آمد.
(1138) - قصى بن كلاب ، جد اعلاى رسول خدا @@صلى الله عليه و آله و سلم@@@ ، پس از اين كه بر تمام قبايل قريش ، سيادت و آقاى يافت ، از جمله كارهايى كه در مكه انجام داد اين بود كه خانه اى را براى مشورت در اداره كارها و حل مشكلات و پيشامدها اختصاص داد و پس از وى نيز بزرگان مكه براى مشورت در كارهاى مهم خويش در آنجا اجتماع مى كردند، آن خانه را ((دارالندوه )) ناميدند.
(1139) - انفال / 30.
(1140) - مناقب آل ابى طالب ، ج 1، ص 175.
(1141) - نحل / 126.
(1142) - نساء/ 51.
(1143) - ابن ابى الحديد مى گويد: هرگاه استاد تاريخ من (ابوالخير) اين بخش از تاريخ را توضيح مى داد، چنين مى گفت : عمرو در حقيقت از نبرد با على (عليه السلام ) مى ترسيد؛ زيرا او در جنگ بدر و احد حاضر بود و دلاورى هاى على (عليه السلام ) را ديده بود، از اين جهت مى خواست على را از نبرد با خود منصرف سازد.
(1144) - احقاق الحق ، ج 6، ص 4.
(1145) - ابن ابى الحديد در شرح نهج البلاغه [ج 4 ص 462] درباره شجاعت آن حضرت در آن روز و قتل عمرو بن عبدود گويد: اهميت آن خيلى مهم تر از آن است كه كسى بگويد: مهم بود، و بزرگ تر از آن است كه بگويد: بزرگ بود. بهتر آن است كه آنچه را استاد ابوالهذيل در اين باره گفته است بگوييم ، وى در پاسخ مردى كه از او پرسيد: آيا منزلت و مقام على در پيشگاه خدا بيشتر است يا منزلت ابوبكر؟ وى در پاسخش گفت : اى برادرزاده ! به خدا سوگند مبارزه على (عليه السلام ) در جنگ خندق با عمرو از اعمال همه مهاجر و انصار و طاعات و عبادات آنان بهتر است تا چه رسد به ابى بكر.
(1146) - زندگانى حضرت محمد (صلى الله عليه و آله و سلم )، ص 459.
(1147) - تاريخ طبرى ، ج 2، ص 250.
(1148) - حديبيه ، قريه اى در نزديكى مكه بود كه حدود 20 كيلومتر با مكه فاصله داشت .
(1149) - فتح / 27.
(1150) - فتح / 15.
(1151) - نگارش فتح مكه ، مقارن با شب دهم رمضان 1425 ه . (قدس سره )، يعنى حركت رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) از مدينه به مكه جهت فتح مكه به وقوع پيوست .
(1152) - يوسف / 92.
(1153) - ممتحنه / 12.
(1154) - اصحاب صفه افرادى بودند كه از مكه به مدينه مهاجرت كرده بودند و چون خانه و مسكنى نداشتند، رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) آنان را در مسجد جاى داده بود و از درآمد عمومى بيت المال جيره اى برايشان مقرر كرده بود و به آنان مى داد.
(1155) - به نقل از شيخ مفيد رحمه الله در الارشاد.
(1156) - البته در بعضى از نقل هاست كه سوره والعاديات در حالى نازل شد كه هنوز سربازان اسلام به مدينه بازنگشته بودند و پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) آن روز براى نماز صبح كه به مسجد آمده بودند اين سوره را در نماز تلاوت فرمود، بعد از پايان نماز، اصحاب عرض كردند: اين سوره اى است كه تا به حال نشنيده بوديم . حضرت فرمود: آرى ، على بر دشمنان پيروز شد و جبرئيل شب گذشته با آوردن اين سوره به من چنين بشارتى را داد و چند روز بعد على (عليه السلام ) با غنايم و اسيران به مدينه وارد شد.
(1157) - توبه / 25 و 26.
(1158) - توبه / 92.
(1159) - توبه / 81 و 82.
(1160) - توبه / 49.
(1161) - سيره ابن هشام ، ج 2، ص 518.
(1162) - سيره ابن هشام ، ج 4، ص 163.
(1163) - نقل از تفسير نمونه ، ذيل آيات مربوطه در سوره توبه .
(1164) - زندگانى حضرت محمد (صلى الله عليه و آله و سلم )، رسولى محلاتى ، ص 612.
(1165) - داستان مسجد ضرار در سوره توبه ، آيات 107 تا 110 آمده است .
(1166) - مشروح آن سخنرانى در تحف العقول و خصال شيخ صدوق رحمه الله نقل شده كه خوانندگان گرامى مى توانند به آن مراجعه كنند.
(1167) - مائده / 3.
(1168) - در روايت ديگرى نام ((نعمان بن حارث فهرى )) ذكر شده است .
(1169) - مجمع البيان ، ج 10، ص 352.
(1170) - توبه / 74 (تفسير عياشى ، ج 2، ص 98.)
(1171) - توبه / 78 - 75 (نقل از مجمع البيان ، ج 5، ص 53).
(1172) - آل عمران / 59.
(1173) - آل عمران / 61.
(1174) - احقاق الحق ، ج 3، ص 56.
(1175) - اخزاب / 33.
(1176) - مجمع البيان ، ج 8، ص 559.