راه روشن ، جلد هشتم
ترجمه كتاب المحجة البيضاء فى تهذيب الا حياء

ملامحسن فيض كاشانى رحمه اللّه عليه
ترجمه : سيد محمّد صادق عارف

- پى‏نوشت‏ها -
- ۳ -


641- مسند الفردوس ، ابو منصور ديلمى ، از حديث ابن عباس ؛ (المغنى ).
642- همان ماخذ، باب التغرية و الجزع ، شماره 53 و 55.
643- همان ماخذ، باب التغرية و الجزع ، شماره 53 و 55.
644- سنن ابو داوود، ج 2،ص 573.
645- سنن ترمذى ، ج 9، ص 151، مسند احمد از حديث مغيره .
646- صحيح بخارى ، ج 3،ص 123، از حديث عايشه ؛ مسند احمد، ج 6،ص ‍ 180.
647- عراقى گفته است : ابن ابى الدنيا در كتاب الموت آآن را به سند ضعيف از حديث عايشه نقل كرده ، و نسائى آن را حديثى خوب خوانده ليكن آن را به همين عبارت منحصر ساخته كه : ((مردگان را جز به نيكى ياد نكنيد)) و صاحب مسند الفردوس آن را با زياده روايت و علامت نسايى و طبرائى را روى آن قيد كرده است .
648- اسراء / 14:... كافى است كه امروز خود حسابگر خويش باشى .
649- آل عمران / 169: هرگز گمان مبر آنها كه در راه خدا كشته شدند مردگانند، بلكه زنده اند و نزد پروردگارشان روزى داده مى شوند.
650- اعراف / 44: آنچه را پروردگارمان به ما وعده داده بود همه را حق يافتيم ، آيا شما هم آنچه را پروردگارتان به شما وعده داده بود حق يافتيد؟
651- صحيح مسلم ، ج 8،ص 136، از حديث عمر بن خطاب .
652- سنن ترمذى و غيره ، و در كتاب خوف و رجا ذكر شده است .
653- الموت ابن ابى الدنيا ضعيف (المغنى ).
654- صحيح بخارى ، ج 2،ص 118.
655- ماخذ آن را نيافتم و نطير آن پيش از اين از پيامبر صلى الله عليه وآله نقل شده است ؛ به جلد سوم بحار الانوار باب آنچه مومن و كافر هنگام مردن مى بينند مراجعه شود.
656- نحل / 57: و براى آنهاست آنچه ميل دارند.
657- سبا / 54: (سرانجام ) ميان آنها مورد علاقه شان بود جدايى افكنده شد.
658- اسد الغابه جزرى ، الموت ابن ابى الدنيا، السنن ابن ماجه ، نظير آن شماره 3800.
659- الموت ابن ابى الدنيا از حديث عمر و بن دينار به طور مرسل و رجال آن ثقه اند؛ المغنى .
660- الموت ابن ابى الدنيا؛ المغنى .
661- صحيح مسلم ، ج 3،ص 54، با اين عبارت كه جنازه اى را از كنار آن حضرت گذرانيدند و او اين را فرمود.
662- ابن ابى الدنيا، المحاملى با سند ضعيف ؛ المغنى .
663- توبه / 105: بگو عمل كنيد، خداوند و فرستاده او و مومنان اعمال شما را مى بينند.
664- همان ماخذ، ج 1،ص 219، شماره 1 و 3 و 4.
665- همان ماخذ، ج 1، ص 219، شماره 1 و 3 و 4.
666- توبه / 105: بگو عمل كنيد، خداوند و فرستاده او و مومنان اعمال شما را مى بينند.
667- مسند احمد از حديث مردى و او از ابو سعيد ضعيف ؛ الجامع الصغير.
668- الموت ابن ابى الدنيا، مسند الشاميين طبرانى با سند ضعيف الزهد ابن مبارك موقوقا بر ابى ايوب با سند خوب ؛ المغنى .
669- همان ماخذ، ج 3، ص 244، شماره 1.
670- كافى ، ج 3، ص 245، شماره 6.
671- المحاسن بر قى نظير آن ، ص 177.
672- كافى ، ج 3، ص 244، شماره 3.
673- ابويعلى ، الكبير طبرانى با سند صعيف ، مجمع الزوائد، ج 3، ص 46.
674- همان ماخذ، ج 3، ص 244، شماره 2.
675- طه / 55: ما شما را از آن (خاك ) افريديد و در آن باز مى گردانيم و بار ديگر شما را از آن بيرون مى آوريم .
676- ابراهيم / 26: خداوند مردم مومن را به سخن ثابت در زندگى دنيا و در آخرت استوار ميدارد.
677- سنن ابو داوود، ج 2، ص 540 با اختلافى ، المستدرك حاكم و گفته است حديثى صحيح است ، الترغيب و الترهيب ، ج 4،ص 367 با اختلافى بسيار.
678- خداوند مردم مومن را به سخن ثابت در زندگى دنيا و در آخرت استوار مى دارد.
679- فرقان / 24: بهشتيان رد آن روز قرار گاهشان از همه بهتر واستراحتگاهشان نيكوتر است . 680- واقعه / 93: با آب جوشان از او پذيرايى مى شود و سرنوشت او ورود در آتش جهنم است .
681- كافى ، ج 3، ص 231، شماره 1.
682- طه / 124 - براى او زندگى سختى است .
683- ابو يعلى و در طريق روايت او دراج است و حديث او حسن است مجمع الزوائد چ 3، ص 55.
684- چگونه است حال كى كه او را يكى است - وآن يك از اودورى گرفته است .
685- مطففين / 15 و 16: آرى براى مث لاين بايد تلاش كنندگان بكوشند.
686- صافات / 61، آرى براى مثل اين بايد تلاش كنندگان بكوشند.
687- عراقى گفته است : ماخذى براى آن نيافتم .
688- سنن ترمذى ، ج 4، ص 239 درهم شدن دنده هايش بر اثر ان خواهد بود كه دو طرف قبر به هم نزديك مى شوند و او را در ميان مى گيرند و مى فشارند.
689- همان ماخذ، ج 3، ص 36 شماره 7.
690- كافى ، ج 3، ص 235، شماره 1.
691- القبور ابن ابى الدنيا به طور مرسل و رجال آن موثق اند؛ (المغنى )
692- همان ماخذ، ج 3، ص 236، شماره 5.
693- كافى ، ج 3، ص 236، شماره 6.
694- همان ماخذ، ج 3، ص 242، شماره 3.
695- همان ماخذ، ج 3، ص 240، شماره 13؛ و از امام صادق (عليه السلام ) نيز آن را روايت كره است .
696- مائده / 27: خدا تنها از پرهيزگاران مى پذيرد.
697- در متن چنين آمده و صحيح ((رقيه )) است .
698- صحيح مسلم ، ج 7، ص 54؛ سنن ابن ماجه شماره 3895.
699- فتح / 27: آنچه را خداوند در خواب به پيامبرش نشان داد راست بود.
700- ق / 22: تو از اين (دادگاه بزرگ ) غافل بودى و ما پرده را از چشم تو كنار زديم و امروز چشمت كاملا تيزبين است .
701- طور / 15 و 16: آيا اين سحر است يا شما نمى بينيد، در آن وارد شويد و بسوزيد، مى خواهيد صبر كنيد يا نكنيد براى شما تفاوتى نمى كند تنها به اعمالتان جزا داده مى شويد.
702- زمر / 47: و از سوى خدا امورى بر آنها ظاهر مى شود كه هرگز گمان نمى كردند.
703- پيش از اين بارها ذكر شده و صدوق در الفقيه آن را نقل كرده است .
704- آل عمران / 31:... اگر خدا را دوست مى داريد مرا پيروى كنيد تا خدا شما را دوست بدارد.
705- نازعات / 37 تا 39: اما آن كسى كه طغيان كرده ، و زندگى دنيا را برگزيده ، دوزخ جايگاه اوست .
706- قلم / 36: آيا مومنان را همچون مجرمان قرار دهيم ؟ شما را چه مى شود؟ چگونه داورى مى كنيد؟
707- صحيح مسلم ، ج 7، ث 54.
708- پيش از اين ذكر شده است .
709- اين حديث را در روز انذار فرموده و در كتاب اعتقادات صدوق ، 85، نظير آن روايت شده است ؛ بدين صورت : همان گونه كه به خواب مى رويد خواهيد مرد و همان طور كه بيدار مى شويد زنده خواهيد شد - م .
710- صحيح بخارى ، ج 4، ص 129، از حديث ابى هريره .
711- يس / 77: آيا انسان نديد (نمى داند) كه ما او را از نطفه اى بى ارزش آفريديم و او (چنان صاحب قدرت و شعور و نطق شد كه ) به مخاصمه آشكار برخاست .
712- قيامت / 36 و 37: آيا انسان گمان مى كند بيهوده و بى هدف رها مى شود، آيا او نطفه اى از منى كه در رحم ريخته مى شود نبود؟
713- زمر / 68: و در صور دميده مى شود و تمام كسانى كه در آسمانها و زمين هستند مى ميرند مگر كسانى كه خدا بخواهد سپس بار ديگر در صورد دميده مى شود، ناگهان همگى به پا مى خيزند و در انتظار (حساب و جزا) هستند.
714- مومنون / 102: هنگامى كه در صور دميده مى شود هيچ گونه نسبى ميان نخواهد بود، و از يكديگر تقاضاى كمك نمى كنند (چون كارى از كسى ساخته نيست ).
715- مدثر / 8 و 9: هنگامى كه در صور دميده شود، آن روز روز سختى است .
716- يس / 48 تا 53: و مى گويند اگر راست مى گوييد وعده (قيامت ) كى خواهد بود؟ ((اما) جز اين انتظار نمى كشند كه يك صيحه عظيم اسمانى آنهارا فرو گيرد در حالى كه مشغول جدال (در امور دنيا) هستند، و (چنان غافلگير مى شوند كه حتى ) نمى توانند وصيتى كنند يابه سوى خانواده خود باز گردند (بار ديگر) در صور دميده مى شود آنه ناگهان از قبرها به سوى (دادگاه ) پروردگارشان مى شتابند، مى گويند اى واى بر ما چه كسى ما را از خوابگاهمان برانگيخت (آرى ) اين همان است كه خداوند رحمان وعده داده بود و فرستادگان (او) راست گفته اند.
717- سنن ترمذى ، ج 9، ص 261؛ با اندك اختلاف ؛ مسند احمد، طبرانى و الفاظ از اوست و رجال آن ثقه اند، اگر چه در ميان آنها ضعفى است ؛ مجمع الزوائد، ج 10، ص 330.
718- زمر / 68: سپس بار ديگر در صور دميده مى شود ناگهان همه به پا مى خيزند و در انتظار (حساب و جزا) هستند.
719- عراقى گفته است : اين حديث را بدين صورت نيافتم بلكه در احاديث آمده است كه اسرافيل از همان آغاز خلقت بدنى گونه است چنان كه بخارى در التاريخ روايت كرده ، و ابوالشيخ در كتاب العظمة از حدى ثابى هريره نقل كرده كه : ((هنگامى كهكه خداوند از خلقت آسمانها و زمين فراغت يافت صور را افلريد و آن را به اسرافيل عطا كرد و او آن را در دهانش قرار داد و چشمانش را به عرش دوخت و از زمانى كه به آن گمارده شده آماده است و به عرش مى نگرد از بيم آن كه مبادا امر صادر شود و او چشم بهم زند، چشمان او مانند دوستاره درخشان است ))
720- تكوير / 6: و رد آن هنگام كه وحوش جمع شوند.
721- مريم / 68: سوگند به پروردگارت كه همه آنها راهمراه با شياطين محشور مى كنيم سپس همه را گردا گرد جهنم در حالى كه به زانو در ام ده اند حاضر مى سازيم
722- صحيح مسلم ، ج 8، ص 127؛ بخراى ، ج 8 ص 135.
723- ابراهيم / 48، در آن روز كه اين زمين به زمين ديگر و اسمانها (به اسمانهاى ديگر) تبديل مى شوند.
724- عكاظ نام بازارى در مكه است كه عربها همه ساله در آن گرد مى آمدند و يك ماه در آن اقامت مى كردند و به خريد و فروش كالا و خواندن اشعار و مفاخره بر يكديگر مى پرداختند، و چرم عكاظى منسوب به آن است .
725- طبرانى و رجال آن رجال صحيح اند، جز محمد بن عباس كه ثقه است ؛ مجمع الزوائدت ج 10، ص 333.
726- قمر / 8: امروز روز دشوار و دردناكى است .
727- كافى ، ج 8، ص 104.
728- المصابيح بغوى ، ج 2، ص 207.
729- اين گفتار با قول خداوند متعال كه فرموده است : اذا الشمس كورت ، و نيز: و خسف القمر و جمع الشمس و القمر، و نيز گفتار سابق غزالى كه گفته است : ماه و خورشيد محو و زمين به سبب خاموشى چراغ آن تاريك مى شود تا آخر انت سازگار نيست آرى رواياتى نقل شده كه گرماى روز قيامت شديد است ، ليكن احكام قيامت و شرايط آن غيراز شرايط دنياست و گرماى قيامت و روشنايى آن را با روشنايى دنيا و گرماى آن نمى توان مقايسه كرد و كسى كه آنها را با يكديگر مقايسه كند نشانه نقصان فهم و عدم تدبر او در آيات الهى است .
730- صحيح بخارى ، ج 8، ص 138؛ صحيح مسلم ، ج 8، ص 157 مسند احمد، ج 2، ص 107.
731- صحيح بخارى ، ج 8، ص 138، صحيح مسلم ، ج 8، ص 158 و در آن زياده اى است .
732- ابن عددى از حديث ابن مسعود، ابن ابى الدنيا و طبرانى به نقل از او نظير آن را روايت كرده اند، الترغيب ، ج 4، ص 391 در حديثى طولانى .
733- مسند احمد، ج 4، ص 157، از حديث عقبه .
734- مطففين / 6: روزى كه مردم در پيشگاه پروردگار جهانيان مى ايستند.
735- مستدرك حاكم ، ج 4، ص 572 و گفته است : حديثى صحيح است .
736- امالى مفيد، مجالس شيخ طوسى ص 22 از روايت حفص بن غياث از امام صادق عليه السلام ، روضه كلينى ص 143 نظير آن .
737- كافى كلينى ، ج 8، ص 143، شماره 110.
738- احمد، ابويعلى به سند حسن از حديث ابو سعيد خدرى ؛ مجمع الزوائد، ج 10، ص 337.
739- حج / 2: روزى كه آن را مى بيند مادران شيرده شير خوار خود را فراموش ‍ مى كنند و هر باردارى جنين خود را بر زمين مى نهد، و مردم را سمت مى بينى در حالى كه مست نيستند و ليكن عذاب خداوند شديد است .
740- ابراهيم / 48: در آن روز كه اين زمين ديگر و آسمانها (به اسمانهاى ديگر) تبديل مى شود و آنها در پيشگاه خداوند يكتاى قهار ظاهر مى شوند.
741- ال عمران / 30، روزى كه هر كس آنچه را از كار نيك انجام داده حاضر مى بيند و دوست مى دارد ميان او و آنچه از اعمال بد انجام داده فاصله زمانى باشد.
742- ترمذى آن را حديثى حسن و حاكم آن را صحيح دانسته و پيش از اين ذكر شده است .
743- انبيا / 1: حساب مردم به آنها نزديك شده اما آنها در غفلت از و روى گردانند، هر ياد آورى تازه اى از طرف پروردگارشان براى ان ها بيايد با لعب و شوخى به آن گوش ‍ مى دهند.
744- قمر / 2: قيامت نزديك و ماه شكافته شد.
745- معارج / 6: آنها آن روز را دور مى بينند و ما آن را نزديك مى بينيم .
746- احزاب / 63: و چه مى دانى شايد قيامت نزديك باشد.
747- عراقى گفته است : اين حديث را با الفاظ مذكور نديده ام .
748- اعراف / 6 و 7: به طور قطع از كسانى كه پيامبران را به سوى آنها فرستاديم سوال خواهيم كرد، و از پيامبران (نيز) سوال مى كنيم ، و مسلما از روى علم براى آنان شرح خواهيم داد، و ما غايب نبوديم .
749- حجر / 43 و 49: به پروردگارت سوگند از همه آنها سوال خواهيم كرد، از آنچه عمل مى كردند.
750- مائده / 109: از آن روز بترسيد كه خداوند پيامبران را جمع مى كند و به مى گويد: مردم در برابر دعوت شما چه پاسخى دادن ؟ مى گويند: ما چيزى نمى دانيم .
751- مائده / 109: (مى گويند) ما چيزى نمى دانى و توبه همه نهانيها آگاهى .
752- مائده / 116: ايا تو به مردم گفتى كه من و مادرم را دو معبود غير از خدا انتخاب كنيد؟
753- در آن روز هر امتى را مى بينى (از شدت ترس و وحشت ) به زانو در آمده است .
754- مائده / 120 امروز روزى است كه راستى راستگويان به آنها سود مى بخشد.
755- امروز راستى راستگويان به آنها سود مى بخشد.
756- تفسر على بن ابراهيم قمى ، ص 178 تا 180.
757- اسراء / 14: كافى است كه امروز خود حسابگر خويش باشى .
758- صحيح مسلم ، التوبه ابن ابى الدنيا و الفاظ آن از اوست ، ابن ابى حاتم ، الاسماءؤ و الصفات بيهقى از حديث انس .
759- صحيح مسلم ، ج 8، ص 21 و پيش از اين ذكر شده است .
760- صحيح مسلم ، ج 3، ص 186 از حديث عدى بن حاتم .
761- صحيح مسلم ، ج 3، ص 186 از حديث عدى بن حاتم .
762- صحيح بخراى از حديث ابى هريره ؛ ابو سعيد خدرى ؛ صحيح مسلم ، ج 1، ص 139.
763- قارعه / 6 تا 11: (در آن روز) كسى كه ترازوهاى اعمالش سنگين است در يك زندگى خشنود خواهد بود، و كسى كه ترازهايش سبك است پناهگاهش هاويه است ، و تو چه مى دانى هاويه چيست ؟ آتشى است سوزان .
764- غافر؟ 17: امروز هر كسى در برابر كارى كه انجام داده جزا داده مى شود، هيچ ظملى امروز وجود ندارد.
765- ابراهيم / 42 و 43: و گمان مبر كه خدا از كار ستمگران غافل است همانا آنها را به تاخير مى اندازد براى روزى كه (از ترس و وحشت ) چشمها در آن از حركت باز مى ايستد، گردنها برافراشته ، سر به آسمان بلند كرده اند و حتى پلك چشمهايشان بى حركت مى ماند و دلهايشان بكلى (فرو مى ريزد) خالى مى گردد.
766- صحيح مسلم ، ج 8، ص 18 و پيش از اين مكرر ذكر شده است .
767- مسند احمد، ج 5، ص 162.
768- انعام ؟ 38: هيچ جنبده اى پرنده يا كه با دو بال خود پرواز مى كند نيست جز اين كه امتهايى همانند شما هستند.
769- ابويعلى و در راويان او ابراهيم بن مسلم هجرى است كه ضعيف مى باشد؛ مجمع الزوائد، ج 10 ص 189.
770- فرقان / 14: امروز يك بار واويلا نگوييد بلكه بسيار واويلا بگوييد.
771- مريم / 85 و 86: در اين روزه پرهيزگاران را به سوى خداوند رحمان (و پاداشهاى او) راهنمايى مى كنيم ، و مجرمان را (همچون شتران تشنه كامى كه به سوى آبگاه مى روند) به جهنم مى رانيم .
772- صافات / 23 و 24، و آنها را به سوى راه دوزخ هدايت كنيد، آنها را متوقف سازيد كه بايد بازپرسى شوند.
773- مومنون / 108: دور شويد در دوزخ و با من سخن مگوييد.
774- صحيح بخراى ، ج 8، ص 147 از حديث ابى هريره ، صمن روايتى طولانى .
775- المستدرك حاكم ، ج 4، ص 584؛ صحيح مسلم با اختلاف در الفاظ، ج 1، ص 129.
776- المستدرك حاكم ، ج 4، ص 590، ضمن حديثى طولانى .
777- فجر / 23: و دران روز جهنم آورده مى شود.
778- فجر / 14: مسلما پروردگار تو در كمينگاه است .
779- امالى صدوق ، تفسير على بن ابراهيم ، ص 724.
780- امالى صدوق .
781- مغايى الاخبار، ص 35 شماره 6.
782- ضحى / 5: و بزودى پروردگارت آن قدر به تو عطا مى كند كه خشنود شوى .
783- ابراهيم / 26: پروردگارا آنها (بتها) بسيارى از مردم را گمراه ساختند، هر كس ‍ از من پيروى كند از من است و هر كس نافرمانى من كند تو بخشنده و مهربانى .
784- مائده / 188: اگر آنها را مجازات كنى بندگان تو هستند و اگر آنها را نبخشى توانا و حكيمى .
785- صحيح مسلم ، ج 1، ص 132 از حديث عبدالله بن عمرو بن العاص و شايد واژه عبدالله در بعضى نسخه ها افتاده است .
786- صحيح بخراى و مسلم و نسايى از حديث جابر به سند صحيح ؛ الجامع الصغير.
787- سنن ابن ماج ، شماره 4314، از حديث ابى بن كعب از پدرش .
788- مسند احمد، ج 3، ص 144، از حديث انس .
789- صحيح مسلم ، ج 1، ص 133، از حديث انس .
790- الاوسط طبرانى و ر سلسله سند آن محمد بن ثابت بنانى مى باشد كه ضعيف است ؛ المغنى .
791- الاوسط طبرانى ودر ميان راويان آن احمد بن عمرو رفيق على مدنى معروف به ملورى است كه مجهول مى باشد، مجمع الزوائد، ج 10، ص 379.
792- كتاب حسين بن سعيد اهوازى ، بحار، كتاب عدل و معاد.
793- مجمع الزوائد، ج 10، ص 381.
794- كتاب حسين بن سعيد اهوازى ، بحار، كتاب عدل و معاد.
795- ابن ابى شبيه ، احمد، مسلم ، ابوداوود، نسايى ، ابن حرير، ابن منذر، ابن مردويه ، سنن بيهقى از حديث انس ، الدرالمنثور، ج 6، ص 401.
796- صحيح مسلم ، ج 6، ص 71.
797- كوثر / 1: ما به تو كوثر را داديم .
798- دارمى از حديث ابن عمر نظير آن .
799- مسلم ، ج 7، ص 69.
800- امالى ، صدوق ، ص 168.
801- صحيح مسلم ، ج 6، ص 68؛ صحيح بخارى ، جر 9، ص 58، 59.
802- رحمان / 70: و در آن باغهاى بهشتى زنانى هستند نيكو خلق و زيبا.
803- معانى الاخبار، صدوق ، ص 182.
804- سنن ترمذى ج 9، ص 270 و او گفته است حديثى غريب است ، اشعث بن عبدالملك اين حديث را از حسن بصرى از پيامبر صل الله عليه واله به طور مرسل نقل كرده و از سمره نام نبرده و اين درست تر است .
805- لقمان / 33: مبادا زنديگ دنيا شما را بفريبد و مبادا شيطان شما مغرور كند.
806- مريم / 71 و 72: و همه شما (بون استثناء) وارد جهنم مى شويد، اين امرى است حتمى و فرمانى است قطعى از پروردگارتان سپس آنها را كه تقوا پيشه كردند از آن رهايى مى بخشيم و ستمگران را رد حالى كه به زانو در آمده اند در آن رها مى كنيم .
807- رخان / 49، (به او گفته مى شود) بچش كه بسيار قدرتمند و گرامى بودى .
808- عراقى گفته است : من همه اين حديث را بدين صورت نيافتم .
809- سنن ابن ماجه شماره 256 تابن عدى از حديث ابى هريره بيهقى با سند حسن ، الترغيب و الترهيب ، ج 4، ص 468.
810- صحيح مسلم ، ج 8، ص 150 نظير آن ، الترغيب و الترهيب ، جر 4، ص ‍ 470.
811- نساء / 40: خداوند (حتى ) به اندازه سنگينى ذره اى ستم نمى كند.
812- المصابيح بغوى ، ج 2، ص 222 از حديث ابى هريره با اندك اختلاف در الفاظ، احمد و بزار و راويان آنها از روات صحيح اند؛ الترغيب و الترهيب ، ج 4، ص ‍ 487؛ المستدرك حاكم ، ج 4، ص 581 و گفته است : حديثى صحيح است ؛ صحيح مسلم ، ج 1، ص 135 و الفاظ از اوست .
813- تمام اين حديث بزودى از طريق خاصه ذكر خواهد شد.
814- سنن ترمذى ، ج 10، ص 58، بيهقى ، اصفهانى و ابن ماجه از حديث ابى هريره .
815- المصابيح بغوى ، ج 2، ص 222 از حديث ابى هريره ، ترمذى ، ج 10، ص 60 از حديث او.
816- سنن ترمذى ، ج 10، ص 53 و گفته است : اين را ما از حديث رشد بن سعد مى دانيم ؛ ليكن در آن سخنهايى است .
817- كهف / 29:.... و اگر تقاضاى آب كنند آبى براى آنها مى آورند همچون فلز گداخته كه صورتها را بريان مى كند چه بد نوشيدنى و چه بد محل اجتماعى است .
818- واقعه / 51 تا 55: سپس شما اى گمراهان تكذيب كننده قطعا از درخت زقوم مى خرويد و شكمها را از آن پر مى كنيد، و روى آن از آب سوزان مى نوشيد، و همچون شترانى كه دچار بيمارى عطش شده اند از آن مى آشاميد.
819- صافات / 64 تا 68، درختى است كه در قعر جهنم مى رويد، شكوفه آن مانند كله شياطين است ، آنها از آن مى خورند و شكم خود را از آن پر مى كنند، سپس روى آن آب داغ متعفنى مى نوشند.
820- غاشية / 4 و 5: در آتش سوزان وارد مى شوندد از چشمه اى بسيار داغ به مى نوشانند.
821- مزمل / 12 و 13: نيزد ما غل و زنجيرها و (آتش ) دوزخ ، و غذايى گلوگير و عذابى دردناك است .
822- سنن ترمذى ، ج 10 ص 54 و گفته حديثى صحيح است .
823- سنن بيهق ، الترغيب و الترهيب ، ج 4، ص 453.
824- سنن ترمذى ، ج 10 ص 55.
825- سنن ترمذى ، ج 10 ص 51، المستدرك حاكم و گفته است بنابراين شرط مسلم صحيح است .
826- ابراهيم / 16 و 17: او از آب چرك و خون به او نوشانده مى شود و به زحمت جرعه جرعه آن را سر مى كشد و هرگز گواراى او نيست .
827- محمد (عليه السلام ) / 15: و آب جوشان به آنها نوشانده مى شود كه روده هاى آنها را تكه تكه مى كند.
828- كهف / 29: و اگر تقاضاى آب كنند آبى براى آنها مى آورند همچون فلز گداخته كه صورتها را بريان مى كند.
829- آل عمران / 180: آنها كه بخل مى ورزند و آنچه را از فضل خود به آنها داده انفاق نيم كنند گمان نكنند براى آنها خير است بلكه براى آنها شر است .
830- مسند احمد، طبرانى از طريق ابى لهيعه از دراج از عبدالله بن حارث بن جز ء، صحيح ابن جبان ، حاكم و گفته است سند آن صحيح است .
831- صحيح مسلم ، ج 8، 154 از حديث ابى هريره .
832- ترمذى نظير آن را روايت كرده است .
833- سنن ترمذى ، ج 10، ص 49 و در آن آمده است : ((زبانش يك يا دو فرسخ كشيده مى شود.))
834- نساء / 56:... هرگاه پوستهاى تن آنها (درآن ) بريان شود پوستهاى ديگرى به جاى آنها قرار مى دهيم .
835- امالى ، صل الله عليه واله 322 و 323.
836- تفسير عل يبن ابراهيم ، ص 437، الاوسط طبرانى .
837- حسين بن سعيد اهوازى ، بحار، ج 3، ص 376، تفسر على بن ابراهيم از امام صادق عليه السلام نظير آن .
838- ثواب الاعمال ، ص 215.
839- مسند احمد، ج 4، ص 191 از حديث عبدالله بن حارث بن جزء.
840- صحيح مسلم ، ج 8، ص 149.
841- سنن ابن ماجه ، شماره 324 - م از حديث انس ؛ تفسير على بن ابراهيم ، ص ‍ 344.
842- مومن / 11: پروردگارا ما دو بار ميراندى و دو با زنده كردى ، اكنون به گناهان خود معترفيم ، ايا راهى براى خروج از دوزخ وجود دارد؟،
843- مومن / 12: اين به خاطر آن است كه وقتى خداوند به يگانگى خوانده مى شود انكار مى گرديد و اگر كسانى براى او شريك قائل مى شدند ايمان مى آورديد هم اكنون داورى مخصوص خداوند بلند مرتبه و بزرگ است .
844- سجده / 12: پروردگارا ديديم و شنيديم مارا بازگردان تا عمل صالح به جا آوريم .
845- ابراهيم / 44:...مگر پيش از اين شما سوگند ياد نكرده بوديد كه زوال و فنايى برايتان نيست ؟
846- فاطر / 37، پروردگار ما را بيرون آور تا عمل صالح به جا آوريم غير از آنچه انجام مى داديم .
847- فاطر / 38: ايا شما را به اندازه اى كه انسان در آن متذكر مى شود عمر نداديم ؟ و انذار كننده به سوى شما نيامد؟ پس بچشيد كه براى ستمگران هيچ ياورى نيست .
848- مومنون / 107 و 108: مى گويد: پروردگارا شقاوت ما بر ما چيره شد و ما قوم گمراهى بوديم ، پروردگارا ما را از آن بيرون آور اگر بار ديگر تكرار كرديم قطعا ستمگريم (و مستحق عذاب ).
849- مومنون / 109: دور شويد در دوزخ و با من سخن نگوييد.
850- ابرهيم / 21:....چه بيتابى كنيم و چه شكيبايى ، تفاوتى براى ماندارد، راه نجاتى نيست .
851- صحيح مسلم ، ج 8، ص 152، از حديث ابى سعيد.
852- عراقى گفته است : ما آن را در الاربعين از ابى هدبه از انس نقل كرده ايم : وابوهد به همان ابراهيم بن هدبه هالك است .
853- مريم / 39: آنها را از روز حسرت (روز رستاخيز كه براى همه مايه حسرت و اندوه است ) بترسان ، روزى كه همه چيز پايان مى يابد و حال كه آن كه آنان در غفلت اند و ايمان نمى آورند.
854- انفطار / 13 و14: مسلما نيكان در نعمتهاى فراوانى هستند، و بدكاران در دوزخ اند.
855- صحيح مسلم ، ج 8، ص 148، از حديث ابى سعيد خدرى ، اعراف / 42: و ندا داده مى شود كه اين بهشت را در برابر اعمالى كه انجام مى داديد به ارث برديد.
856- رحمان / 46: و براى كسى كه از مقام پروردگارش بترسد دو باغ بهشت است .
857- صحيح بخارى ج 6، ص 181 تحديث عبدالله بن قيس از پدرش .
858- صحيح مسلم ، ج 3، ص 91.
859- زمر / 73: و كسانى كه توقاى الهى پيشه كردند گروه گروه به سوى بهشت برده مى شوند.
860- زمر / 73: سلام بر شما گوارا باد بر مشا اين نعمتها به بهشت در آييد وجاودانه در ان بمانيد.
861- اعراف / 43:...سپاس ويژه خداوندى است كهما را به اين (همه نعمتها) رهنمون شد و اگر او ما را هدايت نكرده بود ما به اينها راه نمى يافتيم .
862- الزهد ابن مبارك ، عبدالرزاق ، ابن ابى شبيه ، ابن راهويه ، عبدبن حميد، ابن ابى الدنيا در صفات بهشت ، بيهقى دربعثت ، المختار ضياء مقدسى ، در المنثور ج 5 ص ‍ 343 و رد آن به جاى عبارت ، ((موهاشان دگرگون نمى شود)) ((خنده رويى تغيير نمى كند)) آمده است .
863- صحيح مسلم ، ص 130، از حديث انس .
864- اسراء / 21: درجات آخرت و برتريهايش از اين هم بيشتر است .
865- حديد / 21: و بر يكديگر سبقت گيريد براى رسيدن به آمرزش پروردگارتا و بهشتى كه پهنه آن مانند پهنه آسمان و زمين است .
866- آل عمران / 133: و براى رسيدن به آمرزش پروردگارتان بر يديگر سبقت بجوييد.
867- مطففين / 26: و در اين نعمتهاى بهشتى بايد راغبان بر يكديگر پيشى يگرند.
868- صحيح مسلم ، ج 8، ص 145.
869- سنن ترمذى و آن را حسن دانسته است ؛ ابن ماجه ، شماره 96، از حديث ابى سعيد خدرى .
870- الترغيب بيهقى ، ج 4، ص 511.
871- صف / 12: و در منازل پاكيزه در بهشت جاويدان جاى مى دهد.
872- طبرانى ، بيهقى نظير آن ، الترغيب و الترهيب ، ج 4، ص 517.
873- بزار از حديث ابى سعيد خدرى ، ابن ابى الدنيا از حديث ابى هريره موقوفا، المغنى ، الترغيب .
874- مسلم از حديث ابى سعيد، احمد از حديث جابربن عبدالله .
875- الاوسط طبرانى با سندحسن ، المغنى .
876- صحيح ابن حبان ، الترغيب ، ج 4، ص 517، از حديث ابى هريره .
877- الاوسط طبرانى از حديث ابى هريره با سند حسن ؛ المغنى .
878- صحيح مسلم ، ج 8، ص 144، از حديث ابى هريره .
879- واقعة /.... و سايه كشيده شده ، تمام خبر در صحيح بخارى ، سنن ترمذى ، ج 10، ص 3 از حديث ابى سعيد.
880- المسند حاكم و آرا صحيح دانسته ، العبث بيهقى ، الدر المنثور، ج 6، ص ‍ 156.
881- بيهقى به سند حسن ، الترغيب و الترهيب ، ج 4، ص 522.
882- حج / 23:... آنها با دستبندهايى از طلا و مرواريد زينت مى شوند و لباسهايشان در آن جا از حرير است .
883- صحيح مسلم ، ج 8، صل الله عليه واله 144 و 148، صحيح بخراى در دو حديث از حديث ابى هريره .
884- سمند احمد، ج 2، ص 203، از حديث عبدالله بن عمروبن العاص .
885- ح مسلم ، ج 8، ص 147؛ صحيح بخارى ، ج 4، ص 142؛ ترمذى و ابن ماجه .
886- سنن ترمذى ، ج 10، ص 9، از حديث ابى سعيد خدرى .
887- فاطر / 33: در حالى كه به دستبندهايى از طلا و مرواريد آراسته اند.
888- احمد، طبرانى با سند حسن ، مجمع الزوائد، ج 10، ص 419.
889- صحيح بخارى ، ج 4، ص 142؛ صحيح مسلم ، ج 8، ص 148 از حديث موسى بن از پدرش .
890- واقعه / 34: و همسرانى گرانقدر (برخى از مفسران فرش را به معناى حقيقى آن (نه به معناى كنايى ) تفسير كرده اند و آن را اشاره به فرشها و بسترهاى بسيار گرانبها و پر ارزش بهشت دانسته اند تفسير نمونه - م ).
891- سنن ترمذى ، ج 10، ص 11، ابن ابى الدنيا، الترغيب .
892- بقره / 25: هر زمان كه ميوه اى از آن به آنها داده مى شود م يگويند اين همان است كه قبلا به ما روزى شده بود (ولى چقدر اينها از آنها بهتر و عاليتر است ) و ميوه هايى كه براى آنهامى آورند همه (از نظر خوبى و زيبايى ) يكسان اند.
893- انسان / 18: از چشمه اى در بهشت كه نامش سلسبيل است مى نوشند.
894- صحيح مسلم ، ج 1، ص 173 از حديث ثوبان با زياده اى در اول و اخر آن .
895- السنن الكبرى نسايى به سند صحيح ؛ المسند احمد، ج 4، ص 386.
896- ابن ابى الدنيا، بزار، بيهقى ، الترغيب ، ج 4، ص 527.
897- عراقى گفته است : از احاديث غريب خديفه است ، احمد از حديث انس ‍ روايت كرده است : ((پرندگان بهشت مانند شتران بختى هستند كه در ميان درختان بهشتى مى چرند)) المسند، ج 3، ص 221.
898- صحيح بخارى ، ج 4،ص 2 از حديث انس .
899- رحمان / 58: آنها همچون ياقوت و مرجان اند.
900- المسند احمد، صحيح ابن حبان نظير آن ، بيهقى با سند ابن حبان و الفاظ از اوست ؛ الترغيب ، ج 10 ص 534.
901- نساء / 57: همسرانى پاكيزه .
902- عراقى گفته است : ترمذى آن را روايت كرده و آن را صحيح دانسته ، ابن حبان آن را از حديث انس بدين صورت نقل كرده كه در بهشت به مومن چنين و چنان نيرويى از جماع داده مى شود گفتند: آيا توانايى آن را دارد؟ فرمود: نيروى صد مرد به او داده مى وشد، تا آخر حديث بزارر آن را از حديث انس نقل كرده و گفته است : پيامبر صل الله عليه واله فرمود: ((در بهشت به بنده هفتاد همسر تزويج مى شود)) عرض كردند: اى پيامبر خدا ايا توانايى آنها را دارد؟ فرمود: ((به هر مردى نيروى صد مرد عطا مى شود))، مجمع الزوائد، ج 10، ص 417.
903- عراقى گفته است : ابوالشيخ اين حديث را در كتاب طبقات المحدثين و كتاب العظمد از حديث ابن ابى اوفى نقل كرده جز اين كه او گفته است : صد حوريه و هماغوشى با آنها را در آن ذكر نكرده و سند آن ضعيف است .
904- سنن ترمذى ، ج 10 ص 18.
905- سنن ترمذى ، ج 10 ص 37 و گفته حديثى غريب است ؛ بيهقى نيز آن را روايت كرده است .
906- طبرانى ، بيهقى ، الترغيب و الترهيب ، ج 4، ص 537.
907- سنن ابن ماجه ، شماره 4332، با اندكى اختلاف .
908- سنن ترمذى ، ج 10، ص 13 نظير آن ، الزهد ابن مبارك به لفظ مصنف المغنى ، ترمذى گفته است : اين صحيحتر است .
909- سنن ابن ماجه ، شماره 4338؛ سنن ترمذى ، ج 10، ص 35 نظير آن .
910- بزار و رجال آن صحيح اند، جز سعيد بن دينار و ربيع بن صبيح كه ضعيف اند و گاهى هم ثقه شمرده شده اند؛ مجمع الزوائد، ج 10، ص 421.
911- سنن ترمذى ، ج 10 ص 14 از حديث معاذ با اختلافاتى ؛ صحيح مسلم ، ج 8، ص 141، از حديث ابى هريره .
912- سنن ترمذى ، ج 10، ص 35، از حديث ابى سعيد خدرى در دو حديث .
913- تفسير ثعلبى از روايت ابى هارون عبدى از ابى سعيد؛ تفسير على بن ابراهيم ، ص 374.
914- الفقيه صدوق ، باب اذان و اقامه ، امالى صدوق ، ص 128 در حديثى طولانى كه شيخ ما فيض آن را در اين جا خلاصه كرده است .
915- خصال ، ج 2، ص 39.
916- خصال ، ج 2، ص 39.
917- مريم / 85: روزى كه پرهيزگاران را به سوى خداوند رحمان (و پاداشهاى او) راهنمايى مى كنيم .
918- انسان / 21: و پروردگارشان شراب طهور (پاك ) به آنها مى نوشاند.
919- زمر / 20:.... غرفه هايى در بهشت دارند، بر فراز آنها غرفه هاى ديگرى بنا شده است .
920- واقعه / 34: و همسرانى گرانقدر با فرشهايى بسيار گرانبها و پر ارزش افراشته شده است .
921- حج / 23: آنها با دستبندهايى از طلا و مرواريد زينت مى شوند و لباسهاشان در آن جا از حرير است .
922- رعد / 23 و 24: و فرشتگان از هر درى بر آنها وراد (و به آنها مى گويند) سلام بر شما به خاطر صبر و استقامت شما چه پايان خوب اين سرا نصيبتان شد.
923- انسان / 20: و هنگامى كه آن جا را ببينى نعمتها و ملك عظيمى را مى بينى .
924- اعراف / 43:....و از زير (قصرها و درختان آن ) نهرها جريان دارد.
925- يونس / 10: گفتار (دعاى ) آنها در بهشت اين است كه : خداوندا منزهى تو، و تحيت آنها سلام و آخرين سخنشان اين كه حمد مخصوص پروردگار عالميان است .
926- يونس / 10: گفتار (دعاى ) آنها در بهشت اين است كه : خداوندا منزهى تو، و تحيت آنها سلام و آخرين سخنشان اين كه حمد مخصوص پروردگار عالميان است .
927- صافات / 41: براى آنها (بندگان مخلص ) روزى معين ويژه اى است .
928- صافات / 42: ميوه هاى گوناگون پر ارزش ، و آنان مورد احترامند.
929- روضه كافى ، از ص 95 تا 100.
930- نساء / 57: و همسرانى پاكيزه براى آنها خواهد بود.
931- الفقيه صدوق .
932- امالى صدوق ، ص 133؛ خصال ، ج 2، ص 82؛ تفسير عياشى .
933- تفسير علي بن ابراهيم قمي مطففين / 27: اين شراب طهور ممزوج با تسنيم است همان جشمه اي كه مقربان از ان مي نوشتند
934- صحيح مسلم ، ج 7، ص 33، از حديث انس .
935- نساء / 48: خداوند هرگز شرك را نمى بخشد و پايين تر از آن را براى هر كس ‍ بخواهد (و شايستگى داشته باشد) مى بخشد.
936- / 53: بگو اى بندگان من كه بر خود اسراف و ستم كرده ايد از رحمت خداوند نوميد نشويد كه خدا همه گناهان را مى آمرزد ، چه او بسيار آمرزنده و مهربان است .
937- نساء 110: كسى كه كار بدى انجام دهد يا به خود ستم كند سپس از خداوند آمرزش طلبد خدا را آمرزنده و مهربان خواهد يافت .
938- صحيح مسلم ، ج 8، ص 69، از حديث سلمان و ابى هريره ، طبرانى از حديث عباة بن صامت .
939- رحمت من بر خشم پيشى دارد، و من مهربانترين مهربانانم .
940- صحيح بخارى و مسلم ، ج 8، ص 95 بدون : و انا ارحم الراحمين ، حديث روز قيامت .
941- صحيح مسلم ، ج 8، ص 105، ذيل حديث ، صدر آن را طبرانى در حديث ديگرى از ابو موسى روايت كرده است .
942- الاوسط طبرانى از حديث انس و رتاشى در آن اضافه اى نقل كرده ليكن او ضعيف است : مجمع الزوائد، ج 10، ص 281.
943- مسند احمد، ج 5، ص 238 از حديث معاذبن جبل ، طبرانى به دو روايت كه يكى حسن است ؛ مجمع الزوائد ج 10، ص 358.
944- سنن ترمذى ، ج 10 ص 61 از حديث انس و گفته است : حديثى خوب و صحيح است .
945- السنة ابن ابى عاصم ، ابن جريره ، ابن ابى حاتم ، طبرانى ، حاكم و آن را صحيح دانسته ، ابن مردويه ، بيهقى در بعث و نشور از ابى موسى اشعرى ، الدر المنثور، ج 4، ص 92، سوره حجر / 2: كافران (هنگامى كه آثار شوم اعمال را مى بينند) ارزو مى كنند كه كاش مسلمان مى بودند.
946- مورد اتفاق است ، طبرانى از حديث عبدالله بن اوفى ، مجمع الزوائد، ج 10، ص 213.
947- عراقى گفته است : در سباعيات ابى اسعد قشيرى از حديث انس روايت شده و در سلسله راويان حسين بن داوود بلخى است كه خطيب گفته است : ثقه نيست ، مى گويم به مجمع الزوائد، ج 10، ص 355 مراجعه شود.
948- ال عمران / 103: و شما بر لب حفره اى از آتش بوديد خدا شما را از آن رهايى داد.
949- صحيح مسلم ، ج 1 ص 42، از حديث عباة بن صامت ، صنابحى ، با الفاظى ديگر.
950- سنن ابن ماجه ، شماره 4300 بدون جمله : هيچ چيزى از خدا سنگين تر نيست .
951- نسا / 40 خداوند (حتى ) به اندازه سنگينى ذره اى ستم نمى كند و اگر كار نيكى باشد آن را مضاعف مى كند واز نزد خود پاداش بزرگى (در برابر ان ) مى دهد.
952- صحيح مسلم ، ج 1، ص 115، صحيح بخارى ، ج 9، ص 159 از حديث ابى سعيد خدرى .
953- صحيح بخارى ، ج 8، ص 140.
954- البعث و النشور بيهقى (المغنى ).
955- صحيح مسلم ، ج 1، ص 65؛ صحيح بخارى .
956- رحمان / 46: و براى كسى كه از مقام پروردگارش بترسد دو باغ بهشت است .
957- ابن ابى شبيه ، احمد، ابن منبع ، حكيم در نوا در الاصول ، نسائى ، بزار ابويعلى ، ابن حرير، ابن حاتم ، ابن المنذر، طبرانى ، ابن مردويه ، الدر المنثور، ج 6، ص 146.
958- صحيح مسلم ، ج 8، ص 104 نظير آن از حديث ابو موسى و پيش از اين ذكر شده است .
959- صحيح مسلم ، ج 8، ص 105.