نصايح
سخنان چهارده معصوم

مرحوم آية الله علی‌اکبر مشکینی‌اردبیلی

- پى‏نوشت‏ها -


(1) - سوره‏ى نخل آيه‏ى 125
(2) - سوره‏ى قصص آيه‏ى 87.
(3) - سوره‏ى سجده آيه‏ى 33ى‏
(4) - سوره‏ى بقره آيه‏ى 159
(5) - سوره‏ى آل عمران آيه‏ى 187
(6) - سوره‏ى آل عمران آيه‏ى 104.
(7) - سوره‏ى آل عمران آيه‏ى 110
(8) - سوره‏ى لقمان آيه‏ى 17
(9) - سوره‏ى تحريم آيه‏ى 17.
(10) - همه‏ى روايات مندرجه از وسائل الشيعه كتاب امر بمعروف و نهى از منكر نقل شده است.
(11) - مرج البحرين يلتقيان‏
(12) - بينهما برزخ لا يبغيان.
(13) - يخرج منهما اللؤلو و المرجان.
(14) - اين گوشه‏اى از همان مسأله جبر و اختيارى است كه سالها بلكه قرنها نقل مجلس متكلمين اسلام بوده عده‏اى هر ناشايسته‏اى را به خدا نسبت داده‏اند و عده‏اى بكلى خدا را از مدخله در كارهاى بندگان منع كرده‏اند، در مقابل اين افراط و تفريط ائمه (ع) راه سومى معرفى كرده‏اند كه در اين حديث هم به آن اشاره شده است.
(15) - در حديث آخر فصل هشتم معنى شد
(16) - سوره‏ى منافقون آيه‏ى 8
(17) - سوره‏ى مؤمنون آيه‏ى 1
(18) - سوره‏ى لقمان آيه‏ى 34.
(19) - سوره‏ى بقره آيه‏ى 164.
(20) - سوره بقره، آيه 283
(21) - مطلوبيت مطلقه در برخى موارد واجب است چنانكه در معامله سلم و نسيه.
(22) - حمل بر استحباب بنا بر قرينه است نه ظاهر آيه، چرا كه ظاهر وجوب يا مطلوبيت مطلقه است كه موارد وجوب را نيز شامل مى‏شود چنانكه در ولى به لزوم تعبير نموده‏ايد.
(23) - يا در برابر مزد و اجرتى زيانبار بنويسند و شهادت دهند، (مثلا) با مزدى بسيار بيشتر از اجرت معمولى نظاير خود يا...
(24) - رجوع كنيد به سفينة البحار ج 1/447 باب منع از خواستن آنچه جايز نيست و آنچه نمى‏شود.... يعنى نگويد خدايا مرا به هيچيك از آفريدگانت نيازمند مكن! زيرا هيچكس نيست كه به ديگران نيازى نداشته باشد.
(25) - يعنى: نيتش از عمل، ثواب الهى و بهشت باشد نه دنيا، زيرا خواسته‏هاى دنيوى رستگارى نيست هر چند آنچه نى خواهد به او عطا شود.
(26 - شح: شديدتر از بخل و دربازدارى از بخل كارى‏تر است، و گفته‏اند كه شح بخل آميخته و به حرص و آز است.
(27) - منظور از انتظار فرج يا انتظار ظهور حضرت مهدى (عليه السلام) است چنانكه همين معنا مشهور و متبادر به ذهن عموم است، يا منظور انتظار گشايش و نجات از هر سختى است، به سيفينة البحار ج / 2 / 596 رجوع شود.
(28) - سوره نساء آيه 95.
(29) - سوره مجادله آيه 2و3.
(30) - سوره مائده آيه 92
(31) - سوره بقره آيه 196
(32) - سوره بقره آيه 196
(33) - سوره مائده آيه 95
(34) - صاع معادل چهار مد و تقريبا يك من يا سه كيلو است.
(35) - سوره بقره آيه 183
(36) - سوره آل عمران آيه 34
(37) - سوره فرقان آيه 64
(38) - سوره حشر آيه 19
(39) - سوره مائده آيه 27
(40) - سوره زمر، آيه‏ى 56
(41) - اشاره به قسمتهايى از آيات: سوره اعراف فالذين آمنوا به وعز روه و نصروه و اتبعوا النور الذى انزل معه... و 8 سوره تغابن فامنوا بالله و رسوله و النور الذى انزلنا و 47 نساء آمنوا مصدقا لما معكم من قبل أن نطمس وجوها فنردها على ادبارها...
(42) - سوره زخرف آيه 28 (شايد مراد آن است كه قرآن كريم در موضوع امامت ابراهيم (عليه السلام) تصريح مى‏كند كه او وقتى خداوند فرمود انى جاعلك للناس اماما دعا كرد و از خدا خواست كه ذريه و نسل او نيز مقام امامت داشته باشند و به خدا عرض كرد و من ذريتى كه ولايت و امامت در نسل او كلمه باقيه‏اى شد، و اين به ضميمه فرموده خداى متعال كه لا ينال عهدى الظالمين مى‏رساند كه ولايت و امامت در معصومين از ذرية ابراهيم (عليه السلام) است و بنابراين طبق ادله‏اى كه از كتاب و سنت بدست مى‏آيد جز از على (عليه السلام) و فرزندان معصوم او صلوات الله عليهم اجمعين نخواهند بود.
(43) - سوره حج آيه‏ى 10
(44) - سوره مجادله آيه 12.
(45) - سوره مجادله آيه 13
(46) - سوره حديد آيه 14
(47) - در قرآن كريم: الم نكن آمده است‏
(48) - سوره آل عمران آيه 63
(49) - در نسخه‏اى از مخلطوطات اضافه شده: پس رسول خدا (صلى‏الله‏عليه‏وآله) درباره من فرمود: همانا ضربت على روز نبرد خندق از اعمال جن و انس برتر است و نيز آن گرامى فرمود: در نبرد على (عليه السلام) با عمرو بن عبدود - همه اسلام به نبرد و مقابله همه كفر رفت.
(50) - سوره مائده آيه 54
(51) - نوعى عبادى كوتاه سفيد (به نهايه ابن ائير ذيل مادة قطار رجوع شود).
(52) - سوره احزاب آيه 32
(53) - ممكن است اين فراز چنانكه علامه مجلسى احتمال داده مربوط به بانوان باشد.
(54) - سوره حجرات آيه 10و 11
(55) - سوره حجرات آيه 10و11
(56) - سوره بقره آيه 153
(57) - سوره مائده آيه 5
(58) - سوره آل عمران آيه 97
(59) - سوره آيه 114
(60) - سوره بقره آيه 283
(61) - و در نسخه‏اى چاپى در ادامه آن آمده است: و گرانباران نابود گشتند.
(62) - محلى است ميان مكه و مدينه
(63) - جايى است در راه مكه
(64) - كوهى است در اطراف مكه
(65) - سوره مومنون آيه 100
(66) - سوره آل‏عمران آيه 97
(67) - ظاهرا منظور حضرت اسماعيل ذبيح الله است كه خداوند از ذبح او با ارسال گوسفندى از بهشت جلوگيرى كرد، و عبدالله بن عبدالمطلب پدر پيامبر (صلى‏الله‏عليه‏وآله) كه عبدالمطلب نذر كرده بود يكى از فرزندانش را در راه خدا ذبح كند و مردم نگذاشتند و با شتران قرعه زدند و سرانجام يكصد شتر را بجاى او قربانى كردند.
(68) - كه در قرآن نقل شده كه حضرت ابراهيم (عليه السلام) دعا كرد: و ابعث فيهم رسولا سوره بقره آيه 129.
(69) - سوره زمر آيه 66
(70) - سوره هود آيه 41
(71) - سوره اسراء آيه 110
(72) - سوره فاطر آيه 41
(73) - سوره اعراف آيه 195
(74) - سوره زمر آيه 66
(75) - سوره توبه آيه 129
(76) - سوره آل عمران آيه 83
(77) - سوره اعراف آيه 54 و در سوره يونس آيه 3
(78) - شايد مراد شغل و حرفه باشد يعنى به او شغل و حرفه‏اى حلال و مناسب بياموزد.